วิพากษ์ยุทธศาสตร์การวิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ๘๙. ความรับผิดรับชอบร่วมกันของคนในระบบ อววน.

ตอนที่ ๑	ตอนที่ ๒	ตอนที่ ๓	ตอนที่ ๔	ตอนที่ ๕
ตอนที่ ๖	ตอนที่ ๗	ตอนที่ ๘	ตอนที่ ๙	ตอนที่ ๑๐
ตอนที่ ๑๑	ตอนที่ ๑๒	ตอนที่ ๑๓	ตอนที่ ๑๔	ตอนที่ ๑๕
ตอนที่ ๑๖	ตอนที่ ๑๗	ตอนที่ ๑๘	ตอนที่ ๑๙	ตอนที่ ๒๐
ตอนที่ ๒๑	ตอนที่ ๒๒	ตอนที่ ๒๓	ตอนที่ ๒๔	ตอนที่ ๒๕
ตอนที่ ๒๖	ตอนที่ ๒๗	ตอนที่ ๒๘	ตอนที่ ๒๙	ตอนที่ ๓๐
ตอนที่ ๓๑	ตอนที่ ๓๒	ตอนที่ ๓๓	ตอนที่ ๓๔	ตอนที่ ๓๕
ตอนที่ ๓๖	ตอนที่ ๓๗	ตอนที่ ๓๘	ตอนที่ ๓๙	ตอนที่ ๔๐
ตอนที่ ๔๑	ตอนที่ ๔๒	ตอนที่ ๔๓	ตอนที่ ๔๔	ตอนที่ ๔๕
ตอนที่ ๔๖	ตอนที่ ๔๗	ตอนที่ ๔๘	ตอนที่ ๔๙	ตอนที่ ๕๐
ตอนที่ ๕๑	ตอนที่ ๕๒	ตอนที่ ๕๓	ตอนที่ ๕๔	ตอนที่ ๕๕
ตอนที่ ๕๖	ตอนที่ ๔๗	ตอนที่ ๕๘	ตอนที่ ๕๙	ตอนที่ ๖๐
ตอนที่ ๖๑	ตอนที่ ๖๒	ตอนที่ ๖๓	ตอนที่ ๖๔	ตอนที่ ๖๕
ตอนที่ ๖๖	ตอนที่ ๖๗	ตอนที่ ๖๘	ตอนที่ ๖๙	ตอนที่ ๗๐
ตอนที่ ๗๑	ตอนที่ ๗๒	ตอนที่ ๗๓	ตอนที่ ๗๔	ตอนที่ ๗๕
ตอนที่ ๗๖	ตอนที่ ๗๗	ตอนที่ ๗๘	ตอนที่ ๗๙	ตอนที่ ๘๐
ตอนที่ ๘๑	ตอนที่ ๘๒	ตอนที่ ๘๓	ตอนที่ ๘๔	ตอนที่ ๘๕
ตอนที่ ๘๖	ตอนที่ ๘๗	ตอนที่ ๘๘

การเสวนาเรื่องระบบงบประมาณ อววน. ในการประชุมคณะกรรมการที่ปรึกษาพัฒนาระบบ วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ครั้งที่ ๔/๒๕๖๓ เมื่อวันที่ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๖๓ นำมาสู่หัวข้อบันทึกนี้

มีการพูดกันว่าในยุคโควิดและหลังโควิด รัฐบาลจะจนกรอบ เพราะเศรษฐกิจจะตกต่ำลากยาว    ผมเคยได้ยินผู้ว่าฯ ธปท. คาดว่า กราฟเศรษฐกิจของไทยจะเป็นรูปเครื่องหมายถูกที่หางยาวมาก แถมยังมีหยักฟันปลาด้วย    คือจะขึ้นๆ ลงๆ    เพราะจะต้องปรับตัวในสถานการณ์ใหม่  

ในสถานการณ์เช่นนี้ งบประมาณ อววน. เสี่ยงจะโดนลดเป็นหมวดแรกๆ    เพราะเมื่อสำนักงบประมาณปิดหีบไม่ลง หันไปหันมาก็จะเห็นโอกาสตัดงบ อ. และ งบ ววน.    เพราะเป็นหมวดที่เมื่อตัดก็มักไม่มีเสียงประท้วงจากสาธารณชน    เพราะสาธารณชนไทยมองว่า ววน. เป็นเรื่องไกลตัว     เป็นเรื่องของนักวิชาการเขา    เป็นรายจ่าย ไม่มองเป็นการลงทุนเพื่อประโยชน์สาธารณะ

สภาพนี้ดำรงอยู่กว่า ๕๐ ปี ที่ผมอยู่ในวงการวิจัยและพัฒนา ที่สมัยนี้เปลี่ยนเป็นวงการวิจัยและนวัตกรรม   

ดร. เสาวรัจ รัตนคำฟู แห่ง ทีดีอาร์ไอ เล่าว่า ในเกาหลี ครั้งหนึ่งรัฐบาลจะตัดงบวิจัยและพัฒนา  ประชาชนร่วมกันประท้วง ไม่เห็นด้วย จนรัฐบาลต้องถอย    ผมตีความว่า ประชาชนเกาหลีเชื่อว่างบประมาณวิจัยและนวัตกรรมของประเทศ   เป็นการลงทุนเพื่อความอยู่ดีกินดีในอนาคตของพวกตน    สะท้อนว่า เขามีความเชื่อถือระบบวิจัยและนวัตกรรมของประเทศ ว่าทำงานได้ผล

ทำงานได้ผลหรือไม่ได้ผล อยู่ที่หลักฐานการลงทุนและผลงาน ที่สาธารณชนมองเห็น  

จึงเป็นภารกิจที่คนในวงการ ววน. ไทยต้องรับผิดรับชอบร่วมกัน (shared accountability)   ทั้งคนในระดับนโยบาย  ระดับบริหารนโยบายสู่ยุทธศาสตร์และการปฏิบัติ   ระดับบริหารทุนสนับสนุน   ระดับบริหารหน่วยงานวิจัย    และระดับนักวิจัย    ที่จะต้องทำงานร่วมกันเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน อย่างขยันขันแข็งเอาจริงเอาจัง     ให้ระบบ ววน. ก่อผลกระทบต่อสังคมและเศรษฐกิจอย่างประจักษ์ชัด  

ศัตรูตัวร้ายอันดับหนึ่งต่อระบบ ววน.  ทำให้ส่งมอบผลงานได้ไม่สมกับระดับการลงทุนในปัจจุบัน    คือสภาพความเป็นสังคมอุปถัมภ์ สังคมอำนาจ หรือสังคมเล่นพวก    จึงมีระบบการจัดสรรงบประมาณ หรือจัดสรรทุน  ตามที่ “คุณขอมา”  หรือตามการเป็นพวกพ้อง     ไม่ได้จัดสรรตามเป้าหมายผลงาน และตามขีดความสามารถในการส่งมอบผลงาน    ที่เรียกว่า merit system   

คนในระบบ ววน. จึงต้องร่วมมือกัน ทำให้ระบบ ววน. เป็นระบบ merit system เพื่อประโยชน์ของประเทศส่วนรวม    ไม่ยอมให้มีการเล่นพวกเพื่อประโยชน์ส่วนตนหรือส่วนพวกพ้อง        

 ที่จริงระบบเล่นพวก เป็นรูปแบบหนึ่งของ คอร์รัปชั่น    คนในวงการ ววน. ต้องช่วยกันปกป้องระบบ ววน. ไม่ให้คอร์รัปชั่นกัดกร่อน    ที่จะนำไปสู่สภาพที่ระบบ ววน. ส่งมอบผลงานได้ไม่สมกับการลงทุน    นำไปสู่ความไม่น่าเชื่อถือต่อระบบ ววน.  ที่อยู่ในความรู้สึกของคนในสังคมไทย

คนในระบบ ววน. มีความรับผิดรับชอบ (accountability) ร่วมกัน    ที่จะต้องสร้างความน่าเชื่อถือว่า ระบบ ววน. มีประโยชน์ต่อประชาชน  เป็นการลงทุนที่ก่อประโยชน์ต่อชีวิตที่ดีของผู้คน     เหมือนอย่างที่คนเกาหลีมีความเชื่อถือระบบ ววน. ของเกาหลี

วิจารณ์ พานิช        

๒๕ ส.ค. ๖๓