เคยมีอาจารย์พิเศษมาขอสังเกตการณ์ในชั้นเรียนที่ผมสอนครับ แกบอกว่าเวลาแกสอน เด็กๆ ไม่ค่อยจะสนใจ เลยอยากรู้ว่าผมมีวิธีการสอนอย่างไร ผมว่าหลายๆ คนที่เข้ามาทำงานเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยประสบปัญหานี้นะครับ คือไม่รู้ว่าจะสอนอย่างไรให้น่าสนใจ จริงไหมครับ? ยอมรับไหมครับ? ผมคนหนึ่งล่ะ ที่สงสัยกับวิธีการคัดเลือกอาจารย์ในมหาวิทยาลัยทุกที่ทั่วโลก
อาจารย์ไม่เหมือนครูตามโรงเรียนที่ต้องผ่านหลักสูตรการเรียนการสอน ต้องรู้ทฤษฎีการเรียนรู้ จิตวิทยา และฝึกทักษะในชั้นเรียน (จำครูฝึกสอนที่พวกเราเคยแกล้งจนร้องไห้ได้ไหมครับ?) อาจารย์มหาวิทยาลัยนั้น เดินถือปริญญาอะไรมาก็เข้าสอนวิชาในสาขานั้นได้แล้ว
ผมมาคิดดูว่าอาจารย์จะมีทุนอะไรบ้างในการไปสอน ผมคิดได้แค่สามอย่าง คือความรู้ในเนื้อหาวิชา (subject domain) ประสบการณ์จากชั้นเรียนของตัวเอง (past experiences) และลักษณะส่วนบุคคล (personality) พูดแบบนี้แล้วผมค่อนข้างมั่นใจว่าอาจารย์ส่วนใหญ่สอน แบบที่ตัวเองเคยถูกสอนมา จริงไหมครับ? ยอมรับไหมครับ?
อาจารย์ท่านหนึ่งเคยบอกผมว่า บางครั้งการจะเลือกวิชาเรียนนั้น คำถามไม่ได้อยู่ที่ว่าเรียนอะไร? แต่อยู่ที่ว่าเรียนกับใคร? คือให้ความสำคัญกับคนสอนมากกว่าเนื้อหา บางวิชาแม้จะดูไม่น่าสนใจ แต่คนสอนได้รับการยอมรับทั้งในหมู่อาจารย์และนักเรียน ในมหาวิทยาลัยแต่ละแห่งจะมีบุคคลทรงคุณค่าแบบนี้สักกี่คนกันครับ
สองสามปีก่อนที่มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญเอกชนชื่อดังย่านหัวหมาก มีข่าวลือในหมู่อาจารย์ว่าทุกคนจะต้องเรียนประกาศนียบัตรการสอนจากคณะศึกษาศาสตร์ คือเรียนเกี่ยวกับการเรียนการสอนนั่นเอง เสียงตอบรับน่าสนใจมากครับ บางคนดีใจ บางคนกังวลเพราะต้องเดินทางจากวิทยาเขตบางนาเข้ามาที่หัวหมาก เรียนตอนเย็นแล้วถ้ามีสอนตอนเช้า จะเหนื่อยไปไหม ผมไม่แน่ใจว่าตอนนี้นโยบายเป็นอย่างไร บังคับว่าทุกคนต้องเรียนไหม แต่รู้ว่าทางผู้บริหารสนับสนุนให้อาจารย์เรียนหลักสูตรนี้แน่ๆ
เราต้องยอมรับไหมว่าคนเก่งนั้นมีน้อย และคนเก่งนั้นเก่งมาแต่กำเนิด ผมรู้ครับว่าความเชื่อของคนนั้นเปลี่ยนยาก ก็เหมือนกับอาจารย์ที่สอนเหมือนที่ตัวเคยถูกสอน เพราะเชื่อว่าเป็นวิธีที่ดี ผมอยากจะเปลี่ยนทั้งสองความเชื่อนี้ คือไม่เชื่อว่าคนเก่ง เก่งเพราะพรสวรรค์ คนสอนดี เพราะบุคลิกให้ และไม่อยากจะเชื่อว่าเราต้องสอนเหมือนที่เราเคยถูกสอน ผมพูดแบบนี้เหมือนอยากจะนอกกรอบ ผมคิดว่าเราจะดัดจริตทำตัวนอกกรอบไม่ได้ ถ้าเราไม่รู้ว่ากรอบอยู่ตรงไหน ศิลปินที่สร้างสรรค์งานศิลป์แบบนอกกรอบ ล้วนเคยอยู่ในกรอบ พวกที่ไม่อยู่ในกรอบแล้วทำเป็นนอกกรอบเรียกว่ามั่วนะครับ เช่นเดียวกันกับการจะสอน ถ้าเราไม่รู้ว่านักทฤษฎีในประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา เถียงกันมาอย่างไรเกี่ยวกับการเรียนการสอน เราก็คงสอนไปแบบที่เราเรียนกันมา หรือไม่ก็สอนไปแบบที่เราคิดว่าดี และหวังว่าสักวันเด็กๆ คงจะเลือกเรียนวิชาที่เราสอนเพราะว่าเราสอน ไม่ใช่เพราะมันเป็นวิชาบังคับ
พูดมาทั้งหมดนี้ ผมค่อนข้างมั่นใจว่านโยบายของทางมหาวิทยาลัยแถวๆ หัวหมากนั้น น่าจะเป็นคำตอบที่จะเปลี่ยนความเชื่อของผมได้ แต่มันจะเกิดขึ้นได้หรือเปล่านั้น เราคงต้องเปลี่ยนความเชื่อของเราเองเสียก่อนนะครับ
คิดอย่างไรกับบ้างครับ?
ภาพประกอบ
http://flickr.com/photo_zoom.gne?id=511910343&size=s โดย foxypar4
สวัสดีครับ คุณแว้บ
สวัสดีครับ...
การมีลูกบ้าทำนอกระบบบ้าง ก็ช่วยให้เราเห็นอีกมิติหนึ่ง ...
การอิงระบบเป็นเรื่องน่าสนใจมาก ..
......
ระลึกถึงเสมอครับ
สวัสดีครับคุณพี่ยอดดอย
ขอตอบพี่ทีละประเด็นดังนี้นะครับ
ประเด็นสีชมพู เรื่องความรัก กับการเชื่อมโยง ที่พี่อ้างถึงการเชื่อมโยงสิ่งต่างๆ มากไปกว่าชั้นเรียนนั้น ก็เป็นหนึ่งในทฤษฎีการสอน เช่น contexual theory, และ situated cognition เรื่องเชื่อมโยงนี่ละครับ ที่ทำให้ผมเบื่อวิชาภาษาไทย ที่ต้องท่องกลอนไปเขียนสอบสุดๆ เพราะไม่รู้ว่าจะท่องไปทำไม จะได้ใช้อะไรอีกไหมในชีวิต ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วการเรียนเขียนอ่านกลอนนั้น ทำให้เป็นวิชาที่สนุกได้แน่ๆ ที่ผมสงสัยมากก็คือเรื่องความรัก เพราะผมไม่แน่ใจว่าอาจารย์มหาวิทยาลัยรักในสิ่งที่ตัวเองสอนจริงหรือ ผมขอพูดกว้างๆ ว่าตลอดชีวิตที่ผ่านมา แม้จะไม่นาน (เพิ่งจะพ้นวัยหนุ่มมาหมาดๆ ครับ) ผมพบคนมากมายที่ไม่ชอบในสิ่งที่ทำ เคยเห็นไหมครับ คนที่เป็นพ่อแม่ แล้วไม่อยากให้ลูกทำอาชีพที่ตัวเองทำ อาชีพที่ตัวเองหาเงินเพื่อเอามาเลี้ยงครอบครัว แต่ชิงชังกับมัน
ผมยังพบว่าทุนทางสัญลักษณ์ของอาจารย์นั้นยังมีให้เห็น หมายความว่า เป็นอาจารย์แล้วได้รับการนับหน้าถือตา เป็นที่ชื่นชม หลายคนเอาสัญลักษณ์ตรงนี้ไปต่อยอดทำอะไรหลายๆ อย่าง ที่ไม่เกี่ยวกับการศึกษา เอาไปสอนพิเศษ เอาไปทำธุรกิจ แต่ไม่ได้ทุ่มเทให้กับวิชาชีพ
ประเด็นสีเหลือง เรื่อง Science นั้น ผมรู้สึกว่าเราให้ความสำคัญกับอะไรที่จับต้องได้จนเกินไป แต่เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ถือว่าเชยแล้ว ในโลกของการศึกษา และในโลกของการวิจัย ว่าไหมครับ หลายๆ อย่างที่จับต้องไม่ได้ วัดประเมินแบบจะๆ ไม่ได้ เราก็เอามาคุยกัน ยอมรับกัน ดูทฤษฎี string theory ของนักฟิสิกส์นั้นเป็นตัวอย่าง กะเกณฑ์กันไป ไม่มีอะไรให้เห็นกันเลย เรื่อง soft & hard science นี่ ผมว่าถ้ายังไม่ยอมรับก็คงจะคุยกันต่อลำบากครับ
ประเด็นสีน้ำเงินนั้น ต่อเนื่องมาจากสีเหลือง ซึ่งผมคิดว่า ตรงนี้แหละครับ ที่เราสามารถใช้ความรู้เกี่ยวกับทฤษฎีการเรียนการสอน ตั้งแต่ระดับองค์ความรู้ (epistemology) มาจนถึงทฤษฎี และภาคปฏิบัติ เข้ามาช่วย ผมไม่ได้หวังว่ามันจะทำให้เราทุกคนสอนเก่ง สอนดีขึ้นมาอย่างฉับพลัน แต่อย่างน้อย ถ้าเราสามารถอธิบายปรากฏการณ์ต่างๆ ในชั้นเรียน เข้าใจความแตกต่างของผู้เรียนแล้ว เราก็น่าจะสามารถปรับกลยุทธ์ ให้เข้ากับบุคลิกลักษณ์ของทั้งตัวเราและผู้เรียนด้วย
ขอกลับมาที่สีแห่งความรักอีกครั้งนะครับ ผมเชื่อว่าถ้าเรารักในสิ่งที่เราทำ ไม่ว่าจะเป็นการสอน การเป็นทนายความ การเป็นนักการเมือง หรืออาชีพอะไรก็ตาม คนรอบๆ ตัวเราน่าจะรู้สึกได้นะครับ อาจจะไม่กี่คน แต่ต้องมีแน่ๆ ครับ
ขอบคุณพี่มากที่มา ลปรร ครับ
เห็นด้วยนะคะ ถ้าอาจารย์มหาวิทยาลัยทุกคน จะต้องมีพื้นฐานด้านการสอนเพราะความรู้และประสบการณ์ในศาสตร์นั้นๆคงไม่พอ ลำพังการถ่ายทอดความรู้ ก็ค่อนข้างยากแล้วหากไม่รู้หลักและวิธีการ การปลูกฝังให้เด็กๆรู้จักคิดเป็น แก้ปัญหาเป็น และที่สำคัญคือการสอนให้นิสิตมีความสำนึกดี ที่สามารถสอดแทรกไปในเนื้อหาในการสอน และการเป็นต้นแบบที่ดีให้กับลูกศิษย์ก้มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะสมัยนี้เด็กๆเค้ามีอิสระทางความคิด ถ้าเค้ามีต้นแบบที่ดีหรือที่เราจะเรียกกันให้ดูทันสมัย คือ ไอดอล ที่ดี ไม่ต้องพรำสอนอะไรมาก เค้าสามารถรับรู้ได้จากสิ่งที่เค้าเห็น
ดิฉันเชื่อค่ะว่า หากมี "ครู" ที่ดี 1 คนจะสามารถสร้างคนเก่งที่ดีให้สังคม อีกนับพันนับหมื่นคน ในขณะเดียวกันหากมีครูที่เลวเพียงแค่สักคน ก็จะไปเพิ่มคนเลวในสังคมอีกเป็นร้อยกี่พันคน เช่นกัน
สวัสดีครับ คุณแว้บ
"อาจารย์จะมีทุนอะไรบ้างในการไปสอน ผมคิดได้แค่สามอย่าง คือความรู้ในเนื้อหาวิชา (subject domain) ประสบการณ์จากชั้นเรียนของตัวเอง (past experiences) และลักษณะส่วนบุคคล (personality)"
อืม... เป็นประเด็นที่หน้าสนใจดีครับ เพราะผมเองก็ไม่เคยเรียนวิธีการสอนหนังสือมาเหมือนกัน พอมาเริ่มสอนจริง ๆ จัง ๆ ก็อาศัยเรียนรู้จากนักเรียนนั่นแหละครับ ว่าสอนแบบไหนแล้วดูมีการตอบสนองจากนักเรียนดีกว่ากัน พอกระตุ้นให้เด็กกล้าถาม กล้าตอบ ผมก็ได้เรียนรู้อะไรจากพวกเขาเยอะ ว่าควรจะ approach บทเรียนอย่างไร
ปล. ตามมาอ่านจาก bloggang ครับ เพิ่งรู้ว่าย้ายมาที่นี่
อาจารย์แผ่นดินครับ
การเป็นตัวอย่างที่อยู่ในกรอบบ้าง ออกไปนอกกรอบบ้าง บางครั้งก็เป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้นะครับ
ผมว่าลึกๆ แล้ว มันอยู่ที่เจตนานะครับ ว่าไหมครับ?
ขอบคุณครับ
คุณปุ๊กครับ
ส่วนตัว ผมมองว่ามหาวิทยาลัยที่ไหนๆ ก็มุ่งผลิดแรงงานให้กับตลาด น้อยนักที่จะมุ่งเตรียมทรัพยากรที่มีสำนึกในการช่วยเหลือสังคม ถ้าจะต้องมีวิชาด้านจริยธรรม หลายๆ ครั้งมันออกมาแบบน่าเบื่อ แบบขอไปที
เรื่องเป็นต้นแบบนี้ผมทั้งเห็นด้วยและไม่เห็นด้วยนะครับ คือผมมองว่านิสิตนักศึกษานั้นไม่ใช่เด็กไร้เหตุผล อายุก็ไม่น้อยแล้ว มีประสบการณ์มาจากวัยเด็ก พื้นฐานครอบครัว ถ้าบอกว่าครูอนุบาลหรือประถม ควรเป็นต้นแบบนั้น ผมเห็นด้วยเต็มที่ แต่เรื่องนี้ครอบครัวเป็นปัจจัยหลักครับ
พูดแบบนี้ไม่ใช่ผมบอกว่าอาจารย์มหาวิทยาลัยทำตัวเหลวแหลก ไปเที่ยวผับบาร์กับเด็กได้ เพราะผมก็เชื่อว่าอาจารย์เองก็ควรมีความเคารพในวิชาชีพตัวเอง และที่สำคัญความคาดหวังทางสังคม ยังไม่เปลี่ยนไปจากเดิมมาก คืออาจารย์ต้องเป็นตัวอย่าง เป็นแม่แบบที่ดี ไปทวนกระแสมากนักก็คงไม่ดี
ขอบคุณครับ
สวัสดีครับคุณกบ
สวัสดีครับอาจารย์ tony almeida
อาจารย์สบายดีนะครับ
ขอบคุณที่ติดตามมาอ่านครับ ผมเองกว่าจะไปปิด bloggang อย่างเป็นทางการก็นาน ผมมองว่าจุดประสงค์ของ gotoknow ตรงกับความต้องการของผม ก็เลยตัดสินใจย้ายบ้านมาน่ะครับ
ถ้าอาจารย์มีเทคนิค ข้อคิดที่ได้จากประสบการณ์จริง เอามาแลกเปลี่ยนกันก็ดีนะครับ
ขอบคุณมากๆ ครับ
สวัสดีค่ะอาจารย์วสะ
สวัสดีครับ คุณแว้บ
สบายดีไหมครับ
สวัสดีครับอาจารย์สุขุมาล
เป็นการเปรียบเทียบที่น่าสนใจครับ พ่อครัวแม่ครัวดังๆ ที่สหรัฐฯ นี่แต่ละคนก็มีสไตล์แตกต่างกันไป ของที่อังกฤษก็น่าสนใจ แต่ผมว่าไม่มีชาติไหนฟรีสไตล์เท่าครับ เราทำอาหารกันไม่ช่างไม่ตวง กะๆ เอา ผมมองว่าเป็นเรื่องของวัฒนธรรมล้วนๆ คือบ้านเราไม่ค่อยจะสนใจตัวเลขกันนัก มีพี่ๆ หลายคนที่นี่ ทำอาหารกันเก่ง เขาก็พลิกแพลงกันน่าดู ส่วนผมคอยตามเก็บประสบการณ์ โดยการเป็นลูกมือไปก่อน
พ่อครัวแม่ครัวเองก็ต้องประเมินตัวเองอยู่เสมอ รับฟังเสียงวิจารณ์จากคนทาน และทำสำคัญต้องเปิดกว้าง ยอมรับคำติ เพื่อพัฒนาตัวเอง
ขอบคุณครับ
สวัสดีครับคุณเม้ง
สวัสดีครับคุณแว้บ
ขอบคุณมากครับผม สำหรับคำตอบที่ดีครับ
เรื่องเด็กเก่งเด็กปานกลางหรืออ่อน ผมว่า การให้ความสำคัญนั้น ควรจะให้ความสำคัญให้เด็กเป็นคนดีได้เหมือนๆ กันครับ เพราะความเก่งนั้น สร้างกันได้ไม่ยาก ส่วนความดีนั้นสร้างกันให้เป็นพื้นฐานที่ควรมาก่อนคำว่าเก่ง
การให้ความสำคัญกับนักเรียนส่วนใหญ่และส่วนน้อยของห้องเป็นสิ่งที่ดี ที่ำทำให้เค้าไมู่้รู้สึกว่าโดนทอดทิ้ง
หากจะให้ผมเน้น ผมอยากมีลูกศิษย์ที่ดีและตั้งใจมากกว่าครับ ไม่ต้องเก่งครับ เน้นให้เค้าทำงานเป็นทีมได้ ก็สร้างเรื่องราวดีๆ ได้เช่นกัน เพราะหากเรายิ่งสอนให้เก่ง จะยิ่งเกิดความเห็นแก่ตัวสูงครับ เพราะบันไดแห่งความเก่งมักจะแข่งขันกันเสมอ แต่บันไดการทำงานเป็นทีมนั้น เห็นการเห็นใจกันในเพื่อร่วมเรียน
หากมีคนเก่งเราทำให้คนเก่งมีใจเอื้อเฟื้อได้ นักเรียนเค้าจะสอนและถ่ายเทกันเอง การทดสอบบ้างครั้งไม่ต้องทดสอบเอาเป็นเอาตายครับ แต่เน้นให้เกิดกระบวนการคิดครับ และประเมินตัวเองที่จะนำไปสู่การพัฒนาต่อไป
หากเราลดช่องว่างระหว่างคนเรียนกับคนมาร่วมเรียนได้ก็จะดีมาก เพราะครูใช่ว่าจะให้ตลอดเพราะต้องรับด้วย นักเรียนก็เช่นกันครับ น่าจะเป็นการมาเจอเพื่อปรับสภาพการถ่ายเทความเข้าใจร่วมกันครับ
ขอบคุณมากครับ
เคยไปสอบอาจารย์ที่คณะหนึ่ง ในมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่ง ซึ่งกำหนดให้มีการสอบข้อเขียน สอบเขียนบทความ สอบสอน และสอบสัมภาษณ์ ดิฉันสอบผ่านหมด ยกเว้นสอบสอน ค่ะ สงสัยสอนไม่ดี
สวัสดีครับ
อาจารย์ที่รู้วิธีสอนคน ถามกลับว่าใครเป็นคนสอนอาจารย์คนนั้น
อาจารย์คนที่เป็นคนสอนอาจารย์ที่รู้วิธีสอน ใครเป็นสอนวิธีสอนให้
ถามย้อนกลับไปเรื่อยๆ
จะเห็นว่า อาจารย์คนแรกไม่ได้เรียนรู้วิธีสอนมา ก็สามารถสอนได้