ไม่มีโสน.....มีแต่....สะเดา
ยามลมแล้งพัดผ่าน ความหนาวสะท้านมาเยือน สะเดาปลิด
ใบเกลื่อน เคลื่อนคล้อยลอยสู่ดิน....
ช่วงนี้...สะเดาแตกช่อ ล่อตาล่อใจคนวัยชรายิ่งนัก
" หวานเป็นลม....ขมเป็นยา" เป็นสำนวนภาษา
ที่มาจากความจริง สะเดาขม แต่เป็นสมุนไพร
ที่คนโบราณรู้จักกันดี....เป็นทั้งอาหารถูกปาก
และเป็นสมุนไพน ที่มีสรรพคุณไม่ธรรมดาเลย
ที่หน้าบ้านของคุณมะเดื่อมีสะเดาอยู่ต้นหนึ่ง เป็นสะเดาทวาย
มีดอกทั้งปี แต่ในฤดูกาลนี้จะมีดอกมาก ที่สำคัญ เป็น...
สะเดามัน...หรือ สะเดากินดิบ...ดอกของมันมีรสขมนิด ๆ
ถ้าเอาไปลวกน้ำร้อน จะจืดไปเลย ต้องกินดิบ ๆ จะขมนิด ๆ
มันหน่อย ๆ กินกับแกงเผ็ด กินกับส้มตำ หรือขนมจีน
อร่อยมาก ๆ
หลายคน ไม่กินสะเดา เพราะเข็ดรสขม ๆ แต่พอมากินสะเดา
ต้นนี้ก็จะติดใจและชอบกินในที่สุด (ชอบเฉพาะสะเดาต้นนี้นะ)
พอสะเดาออกดอกมาก ๆ คุณมะเดื่อจะเก็บเอาดอกสะเดา
ไปให้แม่ครัวที่โรงเรียนทำน้ำปลาหวาน แนมด้วยปลาย่าง
เป็นอาหารกลางวัน ทุก ๆ คนชอบกันมาก
มีผู้ันิยมรสชาติขมนิดมันหน่อยของสะเดาต้นนี้ เรียกร้องให้
คุณมะเดื่อเก็บเอาไปขายให้เขา...แต่...คุณมะเดื่อบอกว่า
หากต้องการจะกินก็ให้ไปเก็บเอาเอง ไม่ขาย..มีไว้แจกจ้ะ
แต่ความสูงของต้นสะเดา ทำให้เก็บยาก
เวลาเก็บต้องปีนต้น จึงต้องอาศัยคนแข็งแรงเท่านั้น
ดังนั้นเวลาจะเก็บสะเดา จึงต้อง " บอกต่อ" กันไปว่า ใครต้องการ
สะเดาต้นนี้ ก็ให้มาช่วยกันเก็บ จึงเป็นที่ครึกครื้นกันดี
จะต้องมีหนึ่งคน หรือสองคน ปีนอยู่บนต้น เพื่อใช้ตะขอตัดช่อดอก
อีกหลาย ๆ คนอยู่ใต้ต้น เพื่อเก็บช่อสะเดาที่ร่วงลงพื้น บางทีก็
ค้างอยู่ตามกิ่งล่าง ๆ ต้องคอยหาไม้สอยลงมาอีกต่อหนึ่ง
สะเดาต้นนี้ ได้กิ่งพันธุ์มาจาก จ.ราชบุรี เพื่อนบ้านที่บ้านเดิม
ของเขาอยู่ที่ราชบุรี และมาเป็นเขยกุยบุรี เอามาฝากกิ่งหนึ่ง
คุณมะเดื่อปลูกไว้ ก็ไม่แน่ใจว่ามันจะรอดหรือไม่ แต่กลับรอด
และโตวันโตคืน จนต้องตัดกิ่งออกหลายครั้งแล้ว เพื่อให้มัน
หยุดโต แล้วแตกกิ่งใหม่
เพื่อนบ้านที่เอากิ่งพันธุ์สะเดาต้นนี้มาฝาก ได้เสียชีวิตไปเมื่อ
สองปีมาแล้ว แต่สะเดายังอยู่ แบบโตวันโตคืน แผ่กิ่งก้าน
สาขาจนจะต้องตัดกิ่งอีกแล้ว ช่วงนี้มีดอกดกมาก
ช่อโต ๆ แต่..ใบไม่ร่วงเลย ผิดกับต้นสะเดาอื่น ๆ ที่จะ
ทิ้งใบก่อนที่จะผลิดอกออกช่อ
ใครเก็บได้เก็บเอา เท่าที่จะพอใจ นอกจากจะเก็บเอาไปกินแล้ว
ยังมีอีกหลายคนที่มีงานบุญ ก็เก็บสะเดาเอาไปทำน้ำปลาหวาน
ถวายพระด้วย สาธุ ! กุศลผลบุญก็อุทิศไปสู่ผู้ที่นำกิ่งพันธุ์
มาให้คุณมะเดื่อที่เสียชีวิตไปแล้วด้วยจ้ะ
หลาย ๆ คนขอเมล็ดเอาไปเพาะปลูก แต่คุณมะเดื่อบอกว่า
ไม่แน่ใจว่าจะได้ผลเหมือนต้นเดิมนี้หรือไม่ เพราะรอบ ๆ
บ้านคุณมะเดื่อมีสะเดาขมธรรมชาติมากมาย เกสรของมัน
อาจจะมาผสมกับเกสรของต้นนี้ทำให้เกิดการกลายพันธุ์ได้
ถ้าจะให้ได้ผลคงเดิมต้องตอนกิ่งจ้าา ซึ่งใครอยากจะได้
ก็ต้องไปตอนกิ่งเอาเองจ้ะ
คนแก่ ๆ แถว ๆ บ้านคุณมะเดื่อบอกว่า ไม่ชอบกินสะเดาต้นนี้
เพราะมันไม่ใช่สะเดา....มันไม่ขม...อ่ะนะ ๕๕๕๕๕๕
ความเห็น (8)
-สวัสดีครับ
-ปีนี้่ยังไม่ได้ลิ้มลอง"สะเดา"เลย..
-ต้องหามากินแล้ว อิๆ
-สะเดาขม ๆของชอบครับ
น่าทานมากๆ ค่ะ .. คุณหมอ สมพนธ์ ชอบทาน มากๆ ค่ะ ... ทานกับ น้ำปลาหวาน และ ปลาดุกย่างนะคะ
หวัดดีคุุณเพชร 
ปีนี้สะเดาทั่วไปยังไม่ค่อยผลิช่อ
แต่ต้นที่หน้าบ้านคุณมะเดื่อมันออกทั้งปี พอถึงฤดูกาล
มันก็ออกมากกว่าระยะอื่น ๆ จ้ะ รออีกพักคงมีสะเดา
วางขายในตลาดมากมายจ้ะ
หวัดดีจ้ะคุณหมอเปิ้น 
สะเดา น้ำปลาหวาน
คู่กับปลาดุกย่าง เป็นอะไรที่คู่กัน และเข้ากันได้
เหมาะเจาะทีเดียวจ้ะ ขอบคุณสำหรับกำลังใจจ้ะ
ชอบกินมากเลยครับ
คิดถึงสะเดาน้ำปลาหวานโดยพลัน
จำได้ว่าต้นหน้าบ้านครับ
ขอบคุณครับ
หวัดดีน้องอาจารย์ขจิต 
ไปบ้านพี่มะเดื่อเลยจ้าา
รับรองได้กินสะเดาน้ำปลาหวาน แนมปลาดุกย่างแน่ ๆ จ้ะ
- สะเดาแตกช่อ ล่อตาล่อใจคนวัยชรายิ่งนัก(ฮา) จริงๆเลยครับ!
- หลายอย่างนะครับ ที่เมื่อตอนเด็กๆถูกบังคับให้กิน แต่พออายุมากเข้า ต้องไปหามากินให้ได้..
สวัสดีจ้ะท่านธนิตย์ 
เป็นอย่างท่านว่าจริง ๆ
แล้วก็ชอบที่จะระลึกนึกย้อนอดีตด้วยนะจ๊ะ ๕๕๕
ขอบคุณที่แวะมาทักทายกันจ้่าา