ร่วมเรียนรู้ป่า (๒๐)

คลุกสถานที่มาหลายวัน ผ่านตาเรื่องเสือมาแล้ว ฟังคุณค่าเสือมาแล้ว มาเห็นแผ่นประกาศหลักสูตรท้องถิ่นเสือโคร่งศึกษาเพื่อการอนุรักษ์ผืนป่ามรดกโลกห้วยขาแข้งที่นี่ ผสมผสานกับเนื้อหาป่าและความหลากหลายของเห็ดกินได้ ตามหลักคิดของมูลนิธิที่ "ใช้วิชาการนำการจัดการ" ก็ยังมองไม่ออกว่าเรื่องซึ่งคนไม่คิดว่าจะเกี่ยวกันอย่างเขื่อนกับเสือจะลงเอยอย่างไร

เด็กโชคดีที่มีหลักสูตรท้องถิ่นศึกษาของตน

รู้สึกเหมือนมีอะไรขัดกับความเข้าใจเมื่อเชื่อมโยงเรื่องป่ากับเสือ เสือกับเขื่อน เมื่อฟังว่าในรายงาน EHIA ระบุว่าไม่มีเสือและไม่เจอเสือในพื้นที่ที่จะสร้างเขื่อนและพื้นที่ใกล้เคียงที่อยู่ในรัศมี ๒ กิโลเมตร ฉะนั้นพื้นที่ที่จะสร้างเขื่อนจึงเป็นพื้นที่เล็กมากเมื่อเทียบกับผืนป่าตะวันตกทั้งผืน (๐.๑% ของผืนป่าตะวันตกหรือหมื่นกว่าไร่) สัตว์ป่าไม่น่าจะเป็นไร

ขอไล่เรียงเรื่องราวที่รับรู้เกี่ยวกับเสือมาแบ่งปัน ประมาณนี้ :

- เสือโคร่งเป็นสัตว์ที่ต้องการเหยื่อเป็นอาหารจำนวนมาก ยิ่งช่วงที่มีลูกอ่อนยิ่งต้องการอาหารมากกว่าเดิมหลายเท่า ถ้าในพื้นที่อาศัยมีประชากรสัตว์ป่าที่เป็นเหยื่อไม่มากพอ แม่เสือโคร่งไม่สามารถเลี้ยงลูกให้อยู่รอดได้ ตรงนี้ได้เห็นวิดิโอเสือโคร่งกำลังเลี้ยงลูก ทำให้เชื่อว่าป่าแม่วงก์มีเสืออยู่จริงๆ

- ป่าริมลำธารแม่เรวาเป็นพื้นที่ราบที่มีหญ้าขึ้นมากมาย พื้นที่เล็กๆไม่กี่สิบตารางกิโลเมตรตรงนี้จึงเป็นแหล่งอาหารชั้นดีของพวกสัตว์เท้ากีบ เช่น เก้ง หรือกวาง ซึ่งดึงดูดให้เสือโคร่งเข้ามาหากิน ป่าริมลำธารแห่งนี้จึงเป็นหัวใจแห่งการอยู่รอดของสัตว์ป่าทุกชนิด ตรงนี้ได้เห็นหญ้าและน้ำสะอาดที่ลานนกยูงแล้ว สิ่งมีชีวิตไม่มีน้ำอยู่ไม่ได้ ไม่มีอาหารก็ไม่รอด หากจะไม่มีพื้นที่แบบนี้อีกต่อไปเมื่อเกิดเขื่อน เมื่อน้ำเริ่มท่วมป่าตรงนี้ สัตว์ป่าจะได้รับการช่วยเหลือและเยียวยาให้อยู่รอดอย่างไร มีรายละเอียดใน EHIA ยังไง ไม่ได้ยินข้อมูลจากแหล่งไหนบอกเล่า

เชื่อได้ยังไงว่าไม่มีเสืออยู่แถวนี้

- ในผืนป่าตะวันตกมี ๒ จุด คือป่าห้วยขาแข้งและป่าแม่วงก์เท่านั้น ที่เสือโคร่งพอจะยังล่าเหยื่อหากินได้โดยไม่ถูกรบกวนจากคน เสือโคร่งจะใช้ชีวิตวนเวียนไปมาระหว่างป่าห้วยขาแข้ง ป่าแม่วงก์ และป่าคลองลาน การสร้างเขื่อนแม่วงก์จะทำให้คนรุกป่า เสือโคร่งจะถูกรบกวน และมีพื้นที่อาศัยหดลง

- ก่อนปีพ.ศ. ๒๕๔๕ ไม่มีร่องรอยเสือเลย แต่ปัจจุบันนี้ ประเทศไทยมีเสือโคร่งเหลืออยู่ประมาณ ๒๐๐ ตัว อยู่ในผืนป่าตะวันตกประมาณ ๒๐ ตัว สำรวจพบที่แม่วงก์ประมาณ ๑๑ ตัว หากป่าไม่อุดมสมบูรณ์พอ มีเสือจำนวนขนาดนี้ไม่ได้

- องค์กรต่างประเทศที่อยากศึกษาเรื่องเสือโคร่งต้องมาที่ห้วยขาแข้ง มาดูว่ามีการบริหารจัดการอย่างไรจึงอนุรักษ์เสือโคร่งไว้ได้ ผืนป่าตะวันตกจึงมีสถานะเป็นพื้นที่อนุรักษ์เสือโคร่งระดับโลก หากรัฐยอมสูญเสียเพื่อแลกความสูญเสียอันเนื่องมาจากปัญหาน้ำท่วม ก็อยากรู้ว่าในรายงาน EHIA พบความสูญเสียอะไร มีหนทางแก้ความสูญเสียใหม่อย่างไร และใครแก้

- ที่นับจำนวนเสือได้ ก็เพราะลายพาดกลอนของเสือแต่ละตัวเป็นเรื่องเฉพาะเหมือนลายนิ้วมือคน อืม ตรงนี้เป็นเรื่องใหม่ที่ไม่เคยรู้มาก่อน

นิทรรศการเสือที่ห้วยขาแข้ง

- เสือตัวผู้ต้องการครอบครองพื้นที่อาศัยมากกว่าเสือตัวเมีย ตัวผู้ใช้พื้นที่ราวๆ ๒๐๐-๓๐๐ ตารางกิโลเมตร ตัวเมียใช้พื้นที่ ๖๐-๘๐ ตารางกิโลเมตร ตรงนี้ทำให้รู้ว่าบ้านเสือมีบริเวณกว้างใหญ่กว่าที่คาดไว้เดิม

เขตกระจายพันธุ์ของเสือโคร่งในปัจจุบัน

- เสือโคร่งเป็นสัญลักษณ์หลักของการอนุรักษ์ เพราะเป็นสัตว์ป่าที่มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศและเป็นตัวชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของผืนป่า เพราะเสือจะอยู่อาศัยในผืนป่าที่สมบูรณ์เท่านั้น ได้เห็นกวาง เลียงผากับตามาแล้วที่ห้วยขาแข้ง วันนี้มาเห็นเห็ดหลากหลายผนวกเข้าอีก จึงไม่กังขากับความอุดมสมบูรณ์ของป่าแถบนี้แล้ว

ประเภทของป่าที่นำมาแบ่งปัน น่าจะมีจุดประสงค์เพื่อสร้างความเข้าใจให้ตรงเมื่อกล่าวคำว่า "ป่า" จึงมีนิยามของป่าตามพ.ร.บป่าไม้ ป่าตามภูมิปัญญาอีสาน ป่าครอบครัว ระบบนิเวศป่าที่ขยายรายละเอียดไว้ให้เรียนรู้

เมื่อรายการบนเวทีจบลงตามเวลา พี่บู๊ดก็ส่งต่อให้พี่ขาใหญ่เริ่มพิธีการทางศาสนา ชาวเฮที่จะเดินทางกลับรับพรจากพระสงฆ์แล้วจึงแยกย้ายกัน ผู้ที่ยังอยู่ต่อเดินมาส่ง บอกลาพร้อมแลกกอดเติมพลังก่อนจากให้กันและกัน

บอกลากันก่อนเดินทาง

๔ เกลอพี่น้องเดินทางด้วยกันเช่นขามา เดินทางจนลืมหิว ท้องร้องเตือนจึงแวะหาข้าวเที่ยงกินกัน อิ่มก็ไปต่อ ถึงบ้านสาวน้อยเสียงเหน่อจวน ๔ โมงเย็น แม่ยุพินเตรียมขนมไว้ให้ชิมหลายอย่าง อร่อยสมเป็นฝีมือชั้นครู น้องโย่งทำกิจกรรมต่อหลังเลิกเรียนจึงไม่เจอกัน อ.พิสูจน์ยังมาไม่ถึง

บ้านนี้ทำขนมหวาน มิน่าลูกๆจึงเสียงหวานแจ่ม

คลายความล้ากันแล้วไปกันต่อโดยไม่ได้เจออ.พิสูจน์ ถึงปราณบุรีเกือบ ๒ ทุ่มแวะกินข้าวต้มแล้วตกลงใจแวะพักที่หาดแห่งหนึ่งในแถบนั้น ใช้เวลาอีก ๑ วัน ๑ คืนจึงกลับถึงบ้าน รวมเวลาร่วมทริปเฮฮาศาสตร์ในคร้งนี้ ๖ คืน ๗ วัน

ขนมของฝากที่ติดมือกลับบ้าน

๙-๑๑ ธันวาคม ๒๕๕๖

หมายเหตุ

- EHIA ย่อมาจาก EIA และ HIA คือการศึกษาผลกระทบของสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ เมื่อมีการศึกษา EIA ผลกระทบด้านสุขภาพจะเป็นส่วนหนึ่งของการศึกษา

- EIA จะประเมินผลกระทบซึ่งโครงการพัฒนาจะมีต่อสุขภาพหรือความสมบูรณ์ของสิ่งแวดล้อมทั้งทางบวกและทางลบ ความเสี่ยงที่จะมีผลต่อสภาพความสมบูรณ์ของระบบนิเวศและการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นต่อธรรมชาติซึ่งบางครั้งอาจนำไปสู่ภัยพิบัติต่อสิ่งแวดล้อมที่ร้ายแรง

เขียนใน GotoKnow โดย หมอเจ๊ คนสวย แซ่เฮ
ใน เรียนรู้ร่วมกับผองเพื่อนในโลกกว้าง

คำสำคัญ (Tags): #ป่า#มรดกโลก#ห้วยขาแข้ง#อุทัยธานี

หมายเลขบันทึก: 557702เขียนเมื่อ 30 ธันวาคม 2013 15:30 น. ()แก้ไขเมื่อ 31 ธันวาคม 2013 08:54 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (13)

กิจกรรมบำบัดจิตสังคม

เขียนเมื่อ 31 ธันวาคม 2013 18:24 น. ()

สวัสดีปีใหม่ครับผม

ธิ

เขียนเมื่อ 31 ธันวาคม 2013 23:56 น. ()

sr

เขียนเมื่อ 1 มกราคม 2014 06:23 น. ()

Happy New Year 2557.

Good to know ...ตัวผู้ใช้พื้นที่ราวๆ ๒๐๐-๓๐๐ ตารางกิโลเมตร ตัวเมียใช้พื้นที่ ๖๐-๘๐ ตารางกิโลเมตร ตรงนี้ทำให้รู้ว่าบ้านเสือมีบริเวณกว้างใหญ่กว่าที่คาดไว้เดิม... so a male tiger's hunting range can be as large as 13-17(km)**2. Do we know if they prefer 'open plain/glades' or 'thick jungle/bushes'?

Have we looked into vegetation, insects, microbes and their roles in "forests". (For examples we know our gut bacteria play some major parts in our health. Both availability and diversity of food have efects on our lives. Animals in forests would be under the influences of the ecology of the forest where the live.)

Tank you for sharing more forest "thoughts".