บทความนี้ได้แรงบันดาลใจมาจากการเข้าฟัง session ถอดความรู้ SHA โดยอาจารย์เอก และหนานเกียรติ ณ ห้อง SHA ชั้นล่าง ซึ่งพบบรรดาญาติมิตร gotoknow มาฟังกันเนืองแน่นอบอุ่น
สิ่งหนึ่งที่จะการันตีการพัฒนาอย่างยืดหยุ่นและยั่งยืนก็คือการทำองค์กรเป็นองค์กรที่มีชีวิต และคุณลักษณะสำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของสิ่งมีชีวิต (ชั้นสูง) ก็คือ "การเรียนรู้"
การเรียนรู้ก็ไม่ได้การันตีว่าจะยั่งยืนไปหมด การเรียนรู้ที่แท้จริง ต้องเป็นการเรียนรู้เพื่อประโยชน์ต่อมวลมนุษยชาติโดยรวม (ซึ่งหมายถึงจะต้องเพื่อสิ่งแวดล้อม เพื่อองค์รวม อากาศ น้ำ แผ่นดินไปด้วย) การเรียนรู้ที่แท้ก็คือการสังเกต สังเกต สังเกต กฏที่ยิ่งใหญ่ที่สุดก็คือกฏแห่งธรรมชาติทั้งปวง ไม่ใช่เรียนรู้กฏที่มนุษย์เองใช้อุปาทาน ใช้เวทนา สัญญาทั้งหลายสรรค์สร้างมาทีหลังให้กลายเป็นเกราะ เป็นกรอบ เป็นฝาชีครอบจิตใหญ่เอาไว้ กระดิกกระเดี้ยอะไรไม่ได้
ผมได้มีโอกาสขึ้นเวทีสนทนากับอาจารย์โกศลและอาจารย์โกเมธ ในเรื่องสิ่งแวดล้อมโรงพยาบาลเพื่อการเยียวยา (จำชื่อ session ไม่ได้แล้ว แต่อะไรทำนองนี้) แต่เดิมผมฟังท่านอาจารย์ทั้งสองตอนไปเดินสาย SHA ด้วยกันมาสี่ภาค ก็รู้สึกอิ่มเอมเปรมปิติปัทสัทธิอยู่แล้ว พออาจารย์อนุวัฒน์ท่านกรุณาให้ผมมาร่วม jam ด้วย ก็ดีใจ มีอะไรจะถามไถ่พูดคุยจะได้ทำกันตรงนั้นไปซะเลย ผมเรียนท่านอาจารย์โกเมธไปว่า ผมไม่มี slides หรือ powerpoint อะไรเลย ขอสะท้อนและแสดงความเห็นอย่างเดียว เรียกว่ามายังไงก็ไปยังงั้น (ฮึ ฮึ มาทราบทีหลังจากสายสืบ บอกว่ามีคนบ่นว่า session นี้จดไม่ได้เลย มันพูดอะไรกันอยู่สามคนก็ไม่รู้ อิ อิ นับว่าบรรลุวัตถุประสงค์ คือความรู้ซึมลงไปแบบเต๋า เพราะอาจารย์ประพนธ์ ผาสุขยืดบอกว่า เต๋าที่แท้ (อมตะ) นั้นไม่สามารถบรรยาย พรรณนาเป็นคำพูดได้!!!)
แน่นอนที่สุดถ้าเราจะเริ่มจาก "ธรรมชาติการเรียนรู้ของมนุษย์" model ที่เรียบง่ายที่สุดชุดหนึ่งก็คือปัญญาสามฐาน ได้แก่ ฐานกาย ฐานใจ และฐานความคิดนั่นเอง เมื่อนำมาดัดแปลงเป็นภูมิสถาปัตย์เพื่อการเยียวยา ก็อาจจะพอแจกแจงได้คือ
การเรียนรู้ "โดย" ธรรมชาติ นั้น เป็นการที่เรามีสติ ห้อยแขวน และได้รับรู้สิ่งต่างๆที่เกิดขึ้นอย่างละเอียด มองเห็นความเชื่อมโยงเกี่ยวข้อง เห็นเหตุและผล เห็นคลื่นกระทบอย่างเป็นเหตุปัจจัย ในสภาวะที่เราผ่อนคลาย เราก็จะเกิดความรับรู้และเรียนรู้ได้มากมาย
แท้จริงแล้วเมื่อคนไข้และญาติมาโรงพยาบาล ประสบการณ์ทั้งหมดจะเป็นการเรียนรู้ที่สำคัญมาก ไม่เพียงต่อคนไข้และญาติ แต่ยังต่อเจ้าหน้าที่ บุคลากร และวงการแพทย์ทั้งหมดก็ว่าได้ ขึ้นอยู่กับเราจะเห็นหรือไม่เห็นนั้นอีกเรื่องหนึ่ง การจัดภูมิสถาปัตย์ให้ประสบการณ์เรียนรู้ครั้งนี้มีความหมายก็เป็นความท้าทายที่น่าสนใจ อุปสรรคในการเรียนรู้ก็คือสิ่งที่เราๆเคยรู้กันมา voice of judgment เสียงแห่งการตัดสิน voice of cynicism เสียงแห่งความคลางแคลงใจ และ voice of fear เสียงแห่งความกลัว
เราใช้ theme ว่าทำโรงพยาบาลเป็นเสมือน "บ้าน" ก็ยังมีวงเล็บ เพราะไม่ใช่ทุกบ้านที่น่าอยู่ คนไข้บางคนติดโรงพยาบาล ไม่อยากกลับบ้านก็มี ฉะนั้นโจทย์ก็ต้องจำเพาะมากกว่านี้ สิ่งที่ต้องการจริงๆก็คือโรงพยาบาลที่มีบรรยากาศเยียวยานั่นเอง
ยกตัวอย่าง ความไว้วางใจนั้น มันตรงกันข้ามกันกับความหวาดระแวง การใช้กฏหมาย การใช้ defensive medicine ฉะนั้น เราจะต้องระมัดระวังเวลาที่จะเกิดกิจกรรมที่อาจจะสื่อไปในทำนองนี่ และควรทำด้วยความ sensitive ให้มากๆ ได้แก่ ตอนจะให้คนไข้่หรือญาติเซ็นชื่อลงในเอกสารอะไรก็ตาม มันมี sense ของการใช้กฏหมาย และการบอกเป็นนัยว่า "แค่พูดนั้นไม่พอ ขอเป็นลายลักษณ์อักษรด้วย" และการกระทำอย่างเช่น เราบอกพูดว่าอะไร ว่าเราจะทำ จะพูด จะช่วย อะไรให้เขา แล้วเรารักษาคำพูดของเราอย่างเคร่งครัด บอกว่าอย่างไร แล้วก็ทำอย่างนั้น เกิดอย่างนั้น นี่คือการสร้างบรรยากาศแห่งการไว้่วางใจ แห่งความซื่อตรง อันจะเป็นรากฐานสำคัญของความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้ให้และผู้รับบริการ
หลายๆที่ทำไปแล้วโดยไม่รู้ตัว อาทิ การนำเอาพระราชดำรัสของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก มาติดไว้ในที่ที่มีความหมายเทิดทูนบูชา ก็เป็นการ reassure (ได้ระดับหนึ่ง) ว่าองค์กรของเราเน้นและเชื่อในเรื่องอะไร การนำเอาพระบรมฉายาลักษณ์ พระบรมสาทิสลักษณ์มาติดไว้่ในที่ที่อันควร ก็ช่วยขวัญกำลังใจคนไทยจำนวนมาก การมีสถานที่ที่เหมาะสมสำหรับการทำกิจกรรม พิธีกรรมทางศาสนาต่างๆ ความเชื่อ ฯลฯ ก็จะช่วยเหลือคนไข้และญาติในทางที่เราเองอาจจะนึกไม่ถึงได้อย่างมีประสิทธิภาพด้วย
ขอบคุณคะอาจารย์ สิ่งดี ที่นำมาเล่าและบอกต่อ
อ่านจากบันทึกอาจารย์แล้ว
อาจารย์คะ พอลล่าเฝ้าห้อง SHA 1 ไม่ได้ฟังห้องไหน เลย มาเรียนรู้ จากการเรียนรู้ของอาจารย์ดีกว่า อิอิ
โรงพยาบาลคือบ้านอันอบอุ่น ชนกับอ.ดร.วรภัทร์ มันส์ พอๆกันเลยค่ะ
สวัสดีคะ ท่านอาจารย์
ไม่ทราบว่าทำไม เข้ามาอ่านของอาจารย์ ช้ากว่าพอลล่าทุกทีเลยคะ
ชอบใจคำว่านักรักมืออาชีพ มากๆคะ
สำหรับสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยานั้น เพื่อให้เกิด การอยู่ด้วยกันในโรงพยาบาลอย่างมีความหมาย หรือ อาจจะเป้น การอยุ่รอด คือรอดจากการเจ็บป่วย ความเสี่ยงต่างๆ การอยุ่ร่วม ระหว่างแพทย์ พยาบาล คนไข้ ฉันเพื่อนมนุย์ และอย่อย่างมีความหมายคือ สิ่งแวดล้อม ที่มีความครบตามสัปปายะทั้ง ๗ นั้น ทำให้ผู้คนพัฒนาจิตวิญญาณให้สูงขึ้นได้ ทั้งผุ้ให้บริการ และผุ้รับบริการ
จะเห็นได้จากตัวอย่างโรงพยาบาลที่ได้รับรางวัล ในปีนี้คะ
กราบขอบพระคุณอาจารย์ มากๆคะ ที่เป็นกำลังใจ และชี้นำให้เสมอคะ
ใจตรงกันกับเเม่ต้อยค่ะอาจารย์ "นักรักมืออาชีพ" (professional lover) พินิจพิเคราะห์ดูให้ดีเเล้ว การที่คนหนึ่งคนจะเป็นนักรักมืออาชีพได้นั้น ต้องประกอบไปด้วยความเมตตากรุณา เห็นอกเห็นใจ ถึงจะเรียกว่ามืออาชีพตัวจริง ดีใจที่ได้เจออาจารย์อีกครั้งเเละเเล้วก็ไม่พลาดไปนั่งเกาะติดขอบเวที เพราะฟังอาจารย์ทีไรกุ้งมักจะได้เก็บเกี่ยวสิ่งดีดีกลับบ้านเสมอ เอ๊ย กลับโรงพยาบาลเสมอค่ะ นำภาพมาฝากท่านอาจารย์ค่ะ
ติดตามอ่านเรื่องดีๆค่ะ
สวัสดีครับ คุณประกาย
ผมเล่าในงานนี้ว่า สำหรับห้องพิเศษ เราน่าจะทำอะไรได้เยอะ อาทิ เรื่องอาหารการกิน ที่จริงการกิน ไม่ได้มีความหมายแค่ nutrition หรือสารอาหารเท่านั้น แต่การกินนั้น เป็นศาสตร์ เป็นศิลป เป็นสังคม เป็นวัฒนธรรม เป็นความสัมพันธ์ เป็นสัญญลักษณ์ แม้กระทั่งในระดับจิตวิญญาณ ก็จะมีเรื่องวัฒนธรรมการกินมาเกี่ยวข้อง ถ้าห้องพิเศษสามารถจัด "โต๊ะกินข้าว" ที่คนไข้ที่พอเคลื่อนไหวได้ สามารถนั่งกินข้าวกับลูกกับหลาน แบบล้อมวง แทนที่จะกินบนเตียง ถาดหลุมวางบนโต๊ะเมโยคร่อมเตียง ก็ออกมากินที่โต๊ะกินข้าว น่าจะเป็น homely environment มากกว่า ทำไม่น่่ายากสำหรับที่ก็ไม่ได้ใช้เยอะอะไรนะครับ
พอลล่า
ใครเป็นคนจัดโปรแกรม บังอาจเอาไปซ้อนกับอาจารย์วรภัทร ผมเลยอดฟัง ฮึ่มๆๆๆ (ส่ง VCD มาให้ซะดีๆ) ของพี่โกมาตรก็ไม่ได้ฟัง เพราะจัดชนกับ session ของ ม.อ. ที่พาเอานักศึกษาแพทย์มาแลกเปลี่ยน ผมเลยต้องไปให้กำลังใจเขา อดฟัง highlight ไปหลาย sessions เลยคราวนี้ ไม่งั้นทุกปี ผมจะได้เขียนบทความเรื่องเล่าของพี่โกมาตรนะเนี่ย ปีนี้เลยอด
แม่ต้อยครับ
ความจริงผมชี้ๆไปบนฟ้า แต่คนเห็นดวงดาวน่ะ แม่ต้อย อ.อนุวัฒน์ และทีม สรพ.เองแต้ๆเน้อ
แต่ก็สนุกดี จะชี้ไปเรื่อยๆ อิ อิ
กุ้งนางครับ
ของดีๆ ไว้ได้ทั้งที่บ้านและที่ทำงานครับ อิ อิ
สวัสดีครับพี่อัจฉรา
ขอบพระคุณที่มาเยี่ยมเยียนครับ
ตามมาเรียนรู้ต่อครับ
โดนใจความเห็นที่ หกครับ ถ้าจัดห้องพิเศษได้แบบว่าก็น่าดีน่ะครับ