บทดอกสร้อย ก ข ที่แสนไพเราะและทรงคุณค่า (๒)
บทดอกสร้อย ก ข ที่แสนไพเราะและทรงคุณค่า(๒)
ของ
ท่านอาจารย์อภัย จันทวิมล
ปูชนียบุคคลด้านภาษาไทย
สื่บเนื่องจากบันทึกที่ผ่านมา ผู้เขียนนำบทดอกสร้อย ก ข มาฝากเพื่อนๆบ้านภาษาไทย เพราะเห็นว่าเป็นบทประพันธ์ที่ทรงคุณค่า ท่านอาจารย์อภัย จันทวิมล ท่านได้นำเอาพยัญชนะไทยแต่ละตัวมาเป็นหัวข้อเรื่อง ยกเว้นตัว ฃ และ ฅ ที่เลิกใช้แล้วในปัจจุบัน มีทั้งหมด ๔๒ บทวัตถุประสงค์ของท่านอาจารย์อภัย จันทวิมล คือท่านต้องการให้เด็กๆไทยได้รู้จักบทประพันธ์แบบกลอนแปด รู้จักคำคล้องจอง เพื่อให้คุณครูได้นำไปใช้สอนเด็กที่กำลังหัดอ่าน ได้อ่านเป็นทำนองเสนาะ หรือร้องเป็นเพลง โดยใช้ทำนองไทยเดิม ซึ่งนับวันจะเลือนหายไป หากไม่ช่วยกันรักษาไว้ เพื่อเป็นการรักษาและส่งเสริมเอกลักษณ์ไทยส่วนหนึ่ง
มีเพื่อนๆที่เข้ามาเยี่ยมและสอบถามว่าใช้การขับร้องเหมือนเพลงหรือเปล่า ร้องแบบเพลงไทยเดิมใช่หรือไม่ หากร้องเป็นเพลงไม่ได้จะร้องอย่างไร อึม..เห็นด้วยค่ะ เพราะหากเราไม่ได้เรียนทางนาฏศิลป์แล้วจะไม่คุ้นชื่อเพลงไทยเดิมที่เป็นทำนองของบทดอกสร้อยแต่ละบทเลย นางนาคบ้าง เขมรปากท่อบ้าง เขมรกำปอบ้าง เวสสุกรรมบ้าง นาคราชบ้าง จีนขิมเล็กบ้าง ขึ้นพลับพลานอกบ้าง เทพทองบ้าง พัดชาบ้าง...และอีกหลายทำนอง ต่างไม่เคยได้ยินได้ฟังมาก่อน หรืออาจได้เคยฟังจากงานนู้นบ้าง งานนี้บ้างเมื่อมีการบรรเลงเพลงไทยเดิม แต่เราก็ไม่รู้จักชื่อเพลงเหล่านั้น
ดังนั้นทางออกที่ดีที่สุดก็คือการท่องแบบอาขยาน
บันทึกนี้จึงขอนำมาฝากเพื่อนบ้านภาษาไทยต่อ อีก ๕ ตัว
๖.จานแก้ว (จ)
...จานเอ๋ยจานแก้ว...
เมื่อใช้แล้ว จงรู้จัก เก็บรักษา
ดังโบราณ ท่านวอน สั่งสอนมา
ว่าบรรดา ของใหม่เก่า ที่เรามี
เช่นเสื้อผ้า ตำรา สารพัด
ต้องหมั่นจัด เก็บไว้ ให้เป็นที่
มิฉะนั้น หาลำบาก ยากเต็มที
ถ้าเก็บดี หายก็รู้ ดูงามเอย.
๗. ฉิ่งเหล็ก (ฉ)
...ฉิ่งเอ๋ยฉิ่งเหล็ก...
เป็นของเล็ก คอยกำกับ รับจังหวะ
ให้ถูกเพลง ที่บรรเลง เป็นระยะ
คนตีฉิ่ง เป็นผู้กะ จังหวะเพลง
อันคนเรา แม้ตัวเล็ก แต่ทำดี
ย่อมจะมี คนนิยม ชมว่าเก่ง
ยิ่งทำตรง ต้องจังหวะ คนจะเกรง
เป็นตนเอง ถึงระยะ จะดีเอย.
๘. ช้างพลาย (ช)
...ช้างเอ๋ยช้างพลาย...
มีร่างกาย สูงใหญ่ ใบหูกว้าง
มีงวงไว้ คว้าไขว่ ได้ทุกทาง
มีงาอยู่ สองข้าง ของงวงมัน
อันช้างนี้ ทีเชื่องช้า แต่ว่าไว
เร็วทันใจ ทั้งมีแรง แข็งขยัน
คนเลี้ยงไว้ ให้ลากซุง เป็นสำคัญ
เพราะคนนั้น มีปัญญา กว่าช้างเอย.
๙. โซ่เหล็ก (ซ)
...โซ่เอ๋ยโซ่เหล็ก...
ใช้เส้นเล็ก เอาไว้ผูก พวกลูกหมา
โซ่เส้นกลาง ใช้ให้ถูก ผูกชิงช้า
โซ่เส้นใหญ่ จงหามา ผูกหัวเรือ
อันคนเรา หาของใช้ ควรให้เหมาะ
ใช้เฉพาะ ให้ถูกที่ ย่อมดีเหลือ
ซื้อสิ่งของ ก็ต้องให้ ไม่เหลือเฟือ
จะใช้เพื่อ ทำอะไร คิดไว้เอย.
๑๐. เฌอเอม (ฌ)
...เฌอเอ๋ยเฌอเอม...
เกือบจะเกม ยอมจำนน ต้องค้นหา
พบเฌอเอม คือชะเอม เปรมปรีดา
ทั้งรู้ว่า การเข้าฌาน งานสำคัญ
ต้องหมั่นเพ่ง เล็งหา สมาธิ
ทั้งตรองตริ ใจแน่ ไม่แปรผัน
ฌาปน เผาศพ อีกคำนั้น
ย่อมใช้กัน ในตอนท้าย เมื่อตายเอย.
เพื่อนครูที่สนใจก็สามารถนำไปสร้างสื่อต่อได้นะคะ
หรือเพื่อนๆที่มีเด็กๆที่บ้านก็นำไปร้องและสอนเด็กๆได้ค่ะ
เป็นการช่วยอนุรักษ์ "บทดอกสร้อยที่ทรงคุณค่า" ไว้
วาดภาพประกอบบทดอกสร้อยให้สวยๆ และใช้สอนนักเรียนให้อ่าน ท่อง คิด และเขียน
หากเป็นเด็กเล็กๆ ก็เขียนและวาดภาพให้ขนาดใหญ่ ก็จะเหมาะกับวัยของเด็กได้
ขออนุญาตนำเสนอความรู้และแนะนำการจัดกิจกรรมเพิ่มอีกนิดค่ะ
๖. จานแก้ว (จ)
ทำนองเพลงจีนขิมเล็ก
...จานเอ๋ยจานแก้ว...
เมื่อใช้แล้ว จงรู้จัก เก็บรักษา
ดังโบราณ ท่านวอน สั่งสอนมา
ว่าบรรดา ของใหม่เก่า ที่เรามี
เช่นเสื้อผ้า ตำรา สารพัด
ต้องหมั่นจัด เก็บไว้ ให้เป็นที่
มิฉะนั้น หาลำบาก ยากเต็มที
ถ้าเก็บดี หายก็รู้ ดูงามเอย.
คำศัพท์น่ารู้ : สารพัด
สารพัด ว.ทั้งปวง, ทั้งหมด, ทุกอย่าง
แนวการใช้คำถามกับเด็กๆนะคะ
-
ของใช้สิ่งใดบ้างที่ควรจัดเก็บ
-
การจัดเก็บของใช้ควรจัดเก็บอย่างไร
-
การจัดเก็บของใช้ดีอย่างไร
-
บทดอกสร้อยนี้สอนให้เรามีนิสัยเช่นไร
๗. ฉิ่งเหล็ก (ฉ)
ทำนองเพลงขึ้นพลับพลานอก
...ฉิ่งเอ๋ยฉิ่งเหล็ก...
เป็นของเล็ก คอยกำกับ รับจังหวะ
ให้ถูกเพลง ที่บรรเลง เป็นระยะ
คนตีฉิ่ง เป็นผู้กะ จังหวะเพลง
อันคนเรา แม้ตัวเล็ก แต่ทำดี
ย่อมจะมี คนนิยม ชมว่าเก่ง
ยิ่งทำตรง ต้องจังหวะ คนจะเกรง
เป็นตนเอง ถึงระยะ จะดีเอย.
คำศัพท์น่ารู้ : จังหวะ บรรเลง
จังหวะ น. ตอน, ส่วน, ระยะ
บรรเลง ก. ทำเพลงด้วยเครื่องดุริยางค์
แนวการใช้คำถามกับเด็กๆ
-
ฉิ่งคืออะไร
-
ฉิ่งเป็นเครื่องดนตรีประเภทใด
-
ฉิ่งเป็นเครื่องดนตรีที่ใช้ประโยชน์อย่างไร
-
ทำไมจึงเปรียบเทียบคนตัวเล็กกับฉิ่ง
-
ยิ่งทำตรง ต้องจังหวะ คนจะเกรง หมายความว่าอย่างไร
-
เป็นตนเอง ถึงระยะ จะดีเอย หมายความว่าอย่างไร
-
นักเรียนได้ข้อคิดอย่างไรกับบทดอกสร้อยนี้
๘. ช้างพลาย (ช)
ทำนองเพลงช้างประสานงา
...ช้างเอ๋ยช้างพลาย...
มีร่างกาย สูงใหญ่ ใบหูกว้าง
มีงวงไว้ คว้าไขว่ ได้ทุกทาง
มีงาอยู่ สองข้าง ของงวงมัน
อันช้างนี้ ทีเชื่องช้า แต่ว่าไว
เร็วทันใจ ทั้งมีแรง แข็งขยัน
คนเลี้ยงไว้ ให้ลากซุง เป็นสำคัญ
เพราะคนนั้น มีปัญญา กว่าช้างเอย.
คำศัพท์น่ารู้ : พลาย ที ปัญญา
พลาย น. ช้างตัวผู้
ที ว. ท่าทาง ชั้นเชิง
ปัญญา น. ความรอบรู้, ความรู้ทั่ว, ความฉลาด, เกิดแต่เรียนและคิด
แนวการใช้คำถามกับเด็กๆ (ทั้งเด็กเล็กและเด็กโต)
-
เด็กๆรู้จักช้างหรือไม่ ช้างตัวเล็กหรือตัวโต
- เด็กๆเคยเห็นช้างหรือไม่ เคยเห็นที่ไหนบ้าง
- ช้างกินอะไรเป็นอาหาร
- จมูกของช้างเรียกว่าอย่างไร
- งา หมายถึงส่วนใดของช้าง
- ช้างใช้งวงทำอะไรได้บ้าง
- ทีเชื่องช้า มีความหมายว่าอย่างไร
- คนใช้ช้างทำงานอะไรบ้าง
- สิ่งที่คนมีเหนือกว่าช้างคืออะไร
- สิ่งที่ช้างมีมากกว่าคนคืออะไร
- หากต้องการอนุรักษ์ให้ช้างอยู่ในประเทศไทยนานๆและไม่สูญพันธุ์ เราควรทำอย่างไร
๙. โซ่เหล็ก (ซ)
ทำนองเพลงเทพทอง
...โซ่เอ๋ยโซ่เหล็ก...
ใช้เส้นเล็ก เอาไว้ผูก พวกลูกหมา
โซ่เส้นกลาง ใช้ให้ถูก ผูกชิงช้า
โซ่เส้นใหญ่ จงหามา ผูกหัวเรือ
อันคนเรา หาของใช้ ควรให้เหมาะ
ใช้เฉพาะ ให้ถูกที่ ย่อมดีเหลือ
ซื้อสิ่งของ ก็ต้องให้ ไม่เหลือเฟือ
จะใช้เพื่อ ทำอะไร คิดไว้เอย.
คำศัพท์น่ารู้ : เฟือ
เฟือ ก. เหลือมาก มักใช้ประกอบกับคำเหลือ ว่า เหลือเฟือ
แนวการใช้คำถามกับเด็กๆ
-
โซ่หมายถึงอะไร
-
เด็กๆเคยเห็นโซ่หรือไม่ เคยเห็นที่ไหนบ้าง
-
โซ่มีประโยชน์อย่างไร/คนใช้โซ่ทำอะไร
-
โซ่เส้นเล็กใช้ทำอะไร
-
โซ่เส้นกลางใช้ทำอะไร
-
โซ่เส้นใหญ่ใช้ทำอะไร
-
แนวคิดหลักของบทอาขยานนี้คืออะไร
-
แนวคิดของบทดอกสร้อยนี้ตรงกับแนวคิดใด ของใคร (ทักษะการเชื่อมโยง)
๑๐. เฌอเอม (ฌ)
ทำนองเพลงตวงพระธาตุ
...เฌอเอ๋ยเฌอเอม...
เกือบจะเกม ยอมจำนน ต้องค้นหา
พบเฌอเอม คือชะเอม เปรมปรีดา
ทั้งรู้ว่า การเข้าฌาน งานสำคัญ
ต้องหมั่นเพ่ง เล็งหา สมาธิ
ทั้งตรองตริ ใจแน่ ไม่แปรผัน
ฌาปน เผาศพ อีกคำนั้น
ย่อมใช้กัน ในตอนท้าย เมื่อตายเอย.
คำศัพท์น่ารู้ : เฌอ เฌอเอม เปรม ปรีดา ฌาน สมาธิ ตรอง ตริ ฌาปน
เฌอ น.ต้นไม้
เฌอเอม น.ชะเอม
เปรม ก. สบาย, รื่นเริง, อิ่มใจ
น. ความรัก, ความชอบใจ
ปรีดา ก. อิ่มใจ, ปลื้มใจ, ยินดี
ฌาน น. การเพ่งอารมณ์จนใจแน่วแน่
สมาธิ น. ความตั้งมั่นแห่งจิต, การสำรวมใจให้แน่วแน่
ตรอง ก. คิดทบทวน, ตรึกดู, นึกดู
ตริ ก. คิด, ตรึกตรอง
ฌาปน(ชาปะนะ) น.การเผาศพ
พบกับ "หญิงไทย - ชฎาทอง - ปฏักเหล็ก - ฐานพระ - นางมณโท" ต่อนะคะ
..มีความสุขกับชีวิตประจำวันและการทำงานนะคะ
สวัสดีค่ะ..
ความเห็น (22)
พี่อ้วน รออ่านหญิงไทย ฯ ไม่ค่อยได้ยินบทดอกสร้อยแบบนี้นะครับ สมัยก่อนมีกาเหว่า แมวเหมียว ขอบคุณมากครับ
โห... ชอบมากๆเลย หาอ่านมานานแล้วคะ
ขอบคุณมากนะคะ
อรุณสวัสดิ์ค่ะครูพี่อ้วน
ชอบจังค่ะ อ่านแล้วลื่นไหล ไพเราะ รออ่านหญิงไทย ใจชฎาทอง ต่อค่ะ
สุขสันต์คริสต์มาส ค่ะ
กึ๊ดเติงหาปี้สาว
อ่านบันทึกนี้แล้วอยากปิ๊กไปเป๋นละอ่อนหน้อยเจ้า
คงได้ A ภาษาไทยทุกครั้ง
พาหลานม่อนมาเยี่ยมเรียนรู้ภาษาไทยครับ
ว้าว! บล๊อกสวยจังค่ะ
สวัสดีค่ะ
แวะมาส่งสุขปีใหม่ค่ะ
สวัสดีครับ
ซานตาคลอสรูปข้างบนน่ารักจัง อิๆ
ลืมๆๆ
Merry Christmas ครับ
ด้วยความระลึกถึงครับ...พี่ครูอ้วน
สุขสันต์ทุกวันคืนนะครับ
สวัสดีค่ะเพื่อนๆทุกท่านที่กรุณามาเยี่ยมบ้านภาษาไทยพร้อมพรวันคริสต์มาสและพรวันขึ้นปีใหม่
- ขอบคุณน้องบ่าวดร.ขจิตเจ้า..จะพยายามเขียนต่อเจ้าค่ะ
- ขอบคุณค่ะ..คุณgannigar แวะมาอีกนะคะ
- ขอบคุณน้องPoo จ๋าค่ะ
- ขอบคุณน้องเขี้ยว
- ขอบคุณท่านผอ.ประจักษ์
- ขอบคุณน้องอิงคนน่ารัก
- ขอบคุณอาจารย์กิติยา
- ขอบคุณคุณครูบันเทิงเริงร่า
- ขอบคุณน้องนกค่ะ..กับซานต้าที่แสนน่ารัก
- ขอบคุณคุณครูธวัชชัยสำหรับพรส่งสุขค่ะ
- และขอบคุณน้องฟูอ๊าดเจ้าค่ะ..ปิดท้าย
สุขสันต์ๆนะคะ ทุกๆท่าน ด้วยความคิดถึงมากค่ะ
ซานต้าอ้วนจะโบยบินอีกแล้วนะคะ
บายๆ เดี๋ยวไม่ทันค่ะ
ศน.อ้วน
กลับมาอีกครั้งคะ เพราะว่าชอบบทดอกสร้อยนี้มากๆๆๆ
ตอนเป็นเด็กละอ่อนนอนหนุนตักคุณแม่และคุณพ่อ
ฟังคุณแม่อ่านกลอนและบทดอกสร้อยให้ฟังเสมอๆจนหลับค๊ะ
สวัสดีค่ะคุณครู
หนูมาสวัสดีปีใหม่คุณครูค่ะ หนูและเพื่อน ๆคิดถึงคุณครูค่ะ
สวัสดีปีใหม่ค่ะพี่ศน.อ้วน..
พี่คิมขา..ขอบพระคุณค่ะ
ชื่นชมความขยันของพี่คิมที่สุด (เขินจังค่ะ..เจ้าของบ้านไม่ค่อยอยู่ต้อนรับเลย)
อิอิ
สวัสดีปีใหม่เพื่อนๆที่รักทุกท่านอีกครั้งหนึ่งค่ะ
ขอบคุณสำหรับการมาเยือนและส่งความสุขค่ะ
สุขสันต์ ๆ กันทั่วถ้วนนะคะ
สุขกาย-สุขใจ ไร้โรคา ตลอดปีใหม่ 365 วันเลยนะคะ
