การรักษาโรคเบื้องต้น.....ที่ไม่ใช่แค่เบื้องต้นจริงๆ

พยาบาล NP ทำอะไรได้มากกว่าการรักษาโรคเบื้องต้น จริงหรือไม่ คำถามนี้เกิดขึ้นจากโครงการพัฒนาศักยภาพการผลิตพยาบาลเวชปฏิบัติในประเทศไทย ภายใต้โครงการ Training for the trainners ซึ่งเป็นหลักสูตรการฝึกอบรมการพยาบาลเฉพาะทาง สาขาเวชปฏิบัติทั่วไป (การรักษาโรคเบื้องต้น) สำหรับอาจารย์พยาบาล ที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อการพัฒนาการศึกษามุ่งผลิตผู้เชี่ยวชาญพยาบาลเวชปฏิบัติ โดยสำนักคณะกรรมการอุดมศึกษาร่วมกับสมาคมพยาบาลวิชาชีพไทยในสหรัฐอเมริกาและแคนนาดา และสถาบันการศึกษาสาขาพยาบาลศาสตร์ของรัฐเป็นโครงการต่อเนื่อง 3 ปี ปีนี้เป็นปีที่สองจัดที่ม.ขอนแก่น ปีหน้าน่าจะจัดที่ม.บูรพา

จากที่เรียนผ่านมาแล้วเกือบ 4 สัปดาห์ เห็นได้เลยว่า โครงการพยายามสอนให้ผู้เรียนเห็นความสำคัญของการรักษาเบื้องต้นทั้งที่ concept ความเข้าใจของผู้สอนมีความเข้าใจแตกต่างกัน ทำให้บางคนอาจมองเห็นว่า "สอนให้รู้ไปเพื่อเป็นแทนหมอทำไม...... หรือเรียนไปทำอะไรไม่ได้มากก็ refer เท่านั้นก็จบ" แต่แท้จริงมันไม่ใช่ความรู้ที่ได้มามันไม่ใช่แค่รู้เบื้องต้นจริงๆ เพียงแต่ว่าเราจะรู้จุดยืนตามขอบเขตของเราหรือไม่ อย่างไรต่างหาก เรื่องบางเรื่อง การรักษาบางอย่างที่มันก้าวหน้าไปอย่างรวดเร้วเราสามารถรู้ได้เพื่อนำไปให้ข้อมูลที่แท้จริงแก่ผู้ที่ในใจในชุมชน แต่การเรียนรู้ไม่ใช่การทำงานแทนหน้าที่หรือทำงานอกเหนือขอบเขต

มีตัวอย่างวิธีการสอนของอาจารย์ รศ. นพ.กิตติ จันทร์เลิศฤทธิ์ ที่รู้สึกว่าใช่เลย การรักษาโรคเบื้องต้น.... ที่ไม่ใช่แค่เบื้องต้นจริง อาจาย์ท่านมีความเข้าใจสำหรับ Training for the trainners ท่านได้วางแผนตั้งแต่การสอนการรักษาโรคเบื้องต้นของระบบทางเดินอาหารอายุรกรรม ด้วยการวางแนวคิดของการมองอย่างเป็นระบบ ตั้งแต่การซักประวัติ การตรวจร่างกายที่เฉพาะตามระบบ อาการและอาการแสดงที่เด่นชัด การวินิจฉัยแยกโรค และการดูแลเบื้องต้นเท่าที่ทำได้ ถ้าหนักหนาสาหัสก็รีบเคลื่อนย้ายไปรับการรักษาต่อที่โรงพยาบาลอื่น การรักษาเบื้องต้นเปรียบเสมือนการมองดอกไม้หรือต้นไม้ที่ถ้าเรารู้จักมาก่อนก็จะบอกได้ว่าเป็นอย่างไร การรักษาโรคเบื้องต้นก็เช่นกันถ้ารู้จักมีประสบการณ์มากพอจะทำให้วินิจแยกโรคได้ และที่อาจารย์ท่านย้ำคือ อย่าให้คนไข้ย้ายไปเลยโดยไม่ได้ทำอะไรเลย อย่างน้อยก็ต้อง support จิตใจหรือให้ข้อมูลเพิ่มขึ้นบาง NP ก็คงจะไม่ใช่แค่รักษาเบื้องต้นจริงๆ.....