หยุดรถไฟแดง ---- จิตเสรี?
เราอยากขับรถไปเรื่อยๆ "ตามใจชอบ" โดย "ไม่มีอะไรมาขัดขวาง" แล้วเราจะ "รู้สึก"ว่า เรามี "เสรี" ?! --- แต่พอเจอไฟแดงอยู่ข้างหน้า เท้าเราก็แตะเบรคเบาๆ ไปจนหยุดรถที่ไฟแดง !!
ไฟแดงมา "ขัดขวางเรา"? -- แต่เรา "รู้สึกว่าเราทำถูก, เราควรทำ ! " -- เรา "ไม่รู้สึก" ว่า เราถูกขัดขวาง -- การไม่ถูกขัดขวาง เรารู้สึกว่าเรามีเสรี แต่การถูกขัดขวางตามกรณีนี้ เราก็ยังคง "ไม่รู้สึกว่าเราสูญเสียเสรีภาพ" !
เราอยากขับรถตรงไหนก็ได้บนถนน !! (เรารู้สึกว่าเรามีเสรี) แต่เราก็"สมัคใจที่จะขับชิดขอบซ้าย "ตามกฎ" จราจร !
ทำไมเราจึง "ยินดีทำตามโดยที่เราไม่รู้สึกว่าเราสูญเสียเสรีภาพ ?
ผมก็อยากจะวิเคราะห์ประเด็นนี้แหละครับ เรื่องนี้ เราจะต้องเริ่มตั้งแต่ความหมายของคำว่า "จิตเสรี, คิดเสรี, กระทำเสรี, เสรีภาพ " ครับ ถ้าเรานิยามคำว่า "จิตเสรี คือ การที่คนเกิดความรู้สึกว่าไม่มีใครมาบังคับการกระทำของเขา" คำ "ไม่มีใคร" ในที่นี้ หมายถึง "คน" ด้วยกันนะครับ คือ คนมากระทำต่อคนด้วยกัน ตามปัญหาของเรา สิ่งที่มา "บังคับ" เรา คือ ไฟแดง ซึ่งไม่ใช่คน? นั่นคือ "การที่ไม่ใช่คนมาบังคับเรา แล้วเรายังคงรู้สึกว่าเรามีเสรีภาพหรือ?"
แต่ "เมื่อพบไฟสัญญาณจราจาจรบนถนนคนจะต้องปฏิบัติตาม" เป็นข้อความทาง "กฎหมาย" ซึ่ง "คน"เป็นคนเขียน ! ก็แสดงว่า "คนบังคับคนด้วยกัน" เหมือนกัน ?
แต่คนผู้เขียนเหล่านั้นเขียนตามกฏหมายรัฐธรรมนูญ !! ซึ่งก็เป็นคนเหมือนกัน
แต่ว่า "เขาเป็นผู้แทนของเรา"
ผู้แทนของเราเขียน "ก็เหมือนกับว่าเราเขียนเอง !!"
"เราเอง บังคับตัวเราเอง?!!"
ในเมื่อตัวเราเอง บังคับตัวเราเอง แล้ว เราจะรู้สึกว่าเราสูญเสียเสรีภาพได้อย่างไร?
นี่ไงละ เหตุผลที่ว่า ทำไมเราจึงไม่รู้สึกว่าเราสูญเสียเสรีภาพเมื่อเราถูกบังคับให้หยุดรถที่ไฟแดง ?!
เรายังรู้สึกเสรีอยู่
และเราเรียกว่า "พฤติกรรมเสรีภาพ"
ระบบที่ "ทำให้"คนรู้สึกเช่นนี้ได้ เราเรียกกันว่า ระบบประชาธิปไตย ! และเราใช้ระบบนี้เป็น"ระบอบปกครองคน"ของประเทศเรา
นับเป็น "กลยุทธ"ที่ชาญฉลาดไม่ย่อยทีเดียวนะครับ
ความเห็น (4)
- สวัสดีค่ะ
- เป็นคำตอบ ของ บันทึกก่อนหน้านี้ใช่ไหมคะ
- ว่าด้วยเรื่องของ
- "ไม่ใช่มนุษย์ควบคุมมนุษย์! "
ดร.ไสว เลี่ยมแก้ว
มันทำให้ผมคิดว่า คำถามเป็นหนทางให้เราดิ้นรนหาคำตอบ รวมทั้งตัวเราเอง และผู้อื่น จึงทำให้ผมตระหนักว่า เราต้องสอนลูกหลานของเรา "ให้เป็นคนช่างซักถาม ชอบตั้งคำถาม" ครับ แทนที่จะเล็คเชอร์ให้เด็กจดไปท่องมาเหมือนที่ชอบทำกัน คราวที่แล้ว หลายท่านก็ได้ช่วยกันคิดหาคำตอบ นี่เป็นคำตอบหนึ่งเท่านั้นครับ ยังมีคำตอบอื่นอีกมาก ซึ่งคงจะเกิดขึ้นแล้ว หรือกำลังจะเกิดขึ้นในใจของหลายท่าน
และคำตอบนี้ก็ยังไม่แน่ว่าจะถูกต้อง เราจะรู้ว่าจริงหรือเท็จ เราต้อง"ทดสอบ"ครับ ฉะนั้น คำตอบนี้เป็นเพียงคำตอบ "ล่วงหน้า" และคำตอบล่วงหน้านี้ ที่เราเรียกกันว่า "สมมุติฐาน" ครับ
ดร.ไสว เลี่ยมแก้ว
เข้ามาเยี่ยม....
เรื่องที่ท่านอาจารย์ว่ามา รู้สึกว่าในทางปรัชญาเถียงกันมานานหลายพันปีแล้ว...
-
อัตตนิยม หรือ เจตจำนงเสรี ... ทุกสิ่งทุกอย่างขึ้นอยู่กับเรา เรามีเสรีภาพเต็มที่จะทำอะไรก็ได้
- ปรนิยม หรือ นิยัตินิยม ... ทุกสิ่งทุกอย่างไม่ขึ้นอยู่กับเรา มีสาเหตุที่กำหนดพฤติกรรมของเรา
....ปัจจุบันก็ยังเถียงกันอยู่...
เจริญพร
ดร.ไสว เลี่ยมแก้ว
นมัสการพระคุณเจ้า
ครับ ก็คงจะพูดกันอยู่เรื่อยๆดังว่าแหละครับ ก็จะไม่ให้พูดกันได้อย่างไรครับ ลองคิดดู
เจตจำนงเสรี : -- ทุกสิ่งทุกอย่างขึ้นอยู่กับเรา เรามีเสรีภาพเต็มที่ที่จะทำอะไรก็ได้ -- คำกล่าวนี้ จริงหรือ? มันถูกหรือผิดกันแน่? ควรที่เราจะท่องจำโดยไม่เฉลียวใจหรือ?
สมัยก่อนใครว่าอะไรผมมักจะเชื่อว่าถูกแล้ว จริงแล้ว ไม่เถียง เพราะผู้พูดเป็นครูบ้าง ผู้ใหญ่บ้าง ซึ่งสังคมของเราสอนให้ "ตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด" "กลัวจะถูกประณามว่าหัวล้านนอกครู" หรือ "เชื่อเขาเพราะเขาอาบน้ำร้อนมาก่อน" บ้าง ฯลฯ
แต่เดี๋ยวนี้ เชื่อยากครับว่า สิ่งนั้น คำกล่าวนั้น "ถูกแล้ว" "จริงแล้ว" ผิด "ม่ได้" เราต้อง"ท่องจำไว้" ?! เชื่อยากครับ "ไม่ควรท่องอย่างยิ่ง"
ก็ลองดูคำกล่าวของ Democritus ราว ๒๐๐ - ๓๐๐ ปี ก่อน B.C. โน่นครับที่เสนอ "ทฤษฎีอะตอม" โดยกล่าวว่า " ธาตุที่เล็กที่สุดคือ อะตอม และอะตอมนี้เองที่รวมกันเข้าเป็นสสารต่างๆ --- " คนก็ประกอบขึ้นด้วยอะตอมเหล่านนี้
และมีหลักฐานบันบึกไว้บางแห่งว่า Aristotle "เถียง"ว่า ไม่จริง ธาตุมีดังนี้คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ ?! คนก็เชื่อกันต่อมานับเป็นพันปีว่า มันถูกแล้ว จริงแล้ว ผิดไม่ได้ ต้องท่องเอาไว้ !
แต่ราว พันปีเศษต่อมา หน่ม Galieo อายุราว ๒๕ ปี ก็"เถียงว่า ไม่จริง !! อารีสโตเติลชอบพูดแบบว่า "ไฟร้อน ถ้าอยู่ที่ใดจะทำให้ที่นั้นร้อนด้วย ฉะนั้น การที่คนร้อน ก็เพราะว่ามีธาตุไฟอยู่ข้างใน" นั้น เชื่อไม่ได้! ถ้าจะให้เชื่อได้ "ต้องเข้าไปดู !!"
ต่อมา Atomistic Theory ของ Democritus ก็ "ฟื้น"ขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง!!! (เขาเล่าว่าอย่างนั้นนะครับ)
ผมเอง ผมไม่ได้เถียงนะครับ ผมเพียงแต่"พูด" ตามท่ผมคิด โดยผมอยากจะไปให้ถึงข้อสรุปว่า "นิพพานนั้น เป็นภาวะ จิตเสรี หรือเปล่า เท่านั้นเองครับ"
ขอบคุณพระคุณเจ้าครับที่ ทำให้เรื่องสนุกขึ้น