ผมเหน็ดเหนื่อยกับการเดินทางไกล กรุงเทพฯ - เชียงใหม่ หลังจากเสร็จสิ้นภาระกิจเวทีประเทศว่าด้วย "การพัฒนาเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน"แล้ว
กลับมาถึงที่พัก เปิด Internet เพื่อเช็คเมลล์ และเปิดดูความเคลื่อนไหวของโลกเสมือน Gotoknow แล้วกำลังจะปิดเครื่องเพื่อพักผ่อน พอดีกับนักพัฒนานิรนามคนหนึ่งเข้ามาทักทายและพูดคุยด้วย โดยขอตั้งคำถามเพื่อแลกเปลี่ยน
เด็กๆลีซู หนองตอง อ.ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน
ลองอ่านและทำความเข้าใจครับ
<hr>
A says:สวัสดีค่ะ พอจะมีเวลาตอบคำถามสั้นๆ เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่น ไหมคะ
</span><p>A says:เราไม่รู้จักกันค่ะ แต่เคยเข้าไปดูเวปการท่องเที่ยวชุมชน และพบข้อมูลของคุณ</p><p>A says:ขอความเห็นสักนิดนะค่ะ</p><p>B says:ได้ครับ ยินดีครับ</p><p>A says:หากมีโครงการเล็กๆที่มุ่งให้ชุมชนได้เรียนรู้อย่างต่อเนื่องและใช้ประโยชน์จากภูมิปัญญาท้องถิ่นให้มากที่สุด คุณคิดว่าคนนอกพื้นที่จะสามารถเข้าถึงชุมชนและเป็นที่ยอมรับได้มากน้อยแค่ไหน หากพยายามนำความรู้ใหม่ๆเข้าไปเพื่อต่อยอดให้กับความรู้เดิม </p><p>B says: ต้องดูหลายปัจจัยครับ</p><p>B says: โดยเฉพาะนักพัฒนาที่เป็นคนนอก (Outsider) ว่ามีวิธีคิดอย่างไรและ เข้าใจ เข้าถึง ชุมชนขนาดไหน</p><p>B says: นี่เป็นประเด็นหลักเลย</p><p>B says: ประเด็นที่สอง คือ "เวลา"การทำงานกับชุมชน อาศัยเวลา ในการพิสูจน์ ในการได้ใจของคนท้องถิ่น</p><p>B says:และผมเชื่อว่าความตั้งใจที่ดี บวกกับพลังของจิตกุศลที่เป็นบวก ทำให้งานราบรื่น และสนุกได้งาน</p><p>B says:งานแบบนี้เป็นนามธรรม ค่อนข้างมาก นักพัฒนาต้องอาศัยความอดทนในการสร้างกระบวนการเรียนรู้ร่วม พร้อมกับสร้างความเข้าใจ เรียนรู้+เข้าใจจิตวิทยาชุมชน</p><p> B says:ร่วมมองในมุมของชุมชน ไม่อคติ (Bias)</p><p>A says:ไม่อคติ หมายถึง</p><p>B says:ไม่อคติก็รวมหลายๆเรื่องเกี่ยวกับมุมมองของเรา การมองชุมชน ว่าล้าหลัง ด้อยการศึกษา</p><p>B says:มองความรู้ชุมชนไม่ทันสมัย ไม่ทันการเปลี่ยนแปลงของปัจจุบันและไม่เชื่อในศักยภาพจองคนไม่เคารพในศักดิ์ศรีของคน</p><p>B says:ประเด็นเหล่านี้ละเอียดอ่อนครับ</p><p>A says:ใช่ค่ะ</p><p>A says:ก็คงจะไม่ง่ายนัก</p><p>B says:ไม่ง่ายและก็ไม่ยากนะครับมันมีจุดคลิ้ก</p><p>B says:ขึ้นอยู่กับว่าเราสามารถเดินเข้าสู่โลกของชาวบ้านได้แค่ไหน</p><p>A says:หากเราสามารถหาความพอดี ตรงนั้นได้ก็น่าจะดี</p><p>B says:ครับใช่ครับ นักพัฒนา หากมองแบบ Bird eye view ก็จะดีครับ ทำใจให้ใหญ่ให้ใจกว้าง</p><p>B says:ทำความเข้าใจปรากฏการณ์ให้ถ่องแท้ครับ ก่อนตัดสินสรุปตัดสินใจ</p><p>B says:การด่วนสรุปทำให้เกิดอคติในใจ นำไปสู่ความขัดแย้งในตัวคนทำงานด้วย นำไปสู่ความขัดเเย้งระดับบุคคล และชุมชนในที่สุด</p><p>A says:แต่บางที ปรากฏการณ์ ต่างๆก็ขึ้นอยุ่กับมุมมองชองแต่ละคน ซึ่งหากแตกต่างกันตั้งแต่แรก ก็คงจะหาจุดคลิกนั้นไม่ได้หรือเปล่าค่ะ</p><p>B says:ไม่แปลกครับเรื่อง “มุมมองที่ต่าง” แต่เราต้องทำความเข้าใจร่วมกันกับชุมชน แลกเปลี่ยนกันเพื่อจุดเป้าหมายว่าเราทำเพื่ออะไร</p><p>B says:สำหรับมุมมองต่างอยู่แล้ว ผมถึงบอกต้องใช้เวลาครับ ยากก็ช่วงแรกในการทำงาน ต่อไปหากคลิ๊กลงตัวก็ง่ายครับ</p><p>A says:อยากจะคุยต่อ แต่ไม่อยากรบกวนเวลาคุณมากไปกว่านี้ ขอบคุณมากนะคะ</p><p>B says:ยินดีครับ หากมีประเด็นก็สามารถเขียนผ่านอีเมลล์ผมได้ ผมตอบในฐานะที่ทำงานชุมชนมาครับ ประสบการณ์ของผมครับ</p><p>B says:แลกเปลี่ยนเรียนรู้ได้เลย หรือตั้งประเด็นในบันทึกผมที่ Gotoknow ได้ครับ ผมก็เข้าไปตอบได้ ตรงนั้นจะเป็นการแลกเปลี่ยนกับท่านอื่นๆด้วย</p><p>A says:ค่ะ ขอบคุณมากค่ะ</p><p>B says: ขอบคุณครับ</p><p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"><hr></p> <h3 style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal">ผมกับนักพัฒนานิรนามคนนั้นได้สิ้นสุดการพูดคุยผ่าน MSN ในตอนดึก และผมคิดว่าประเด็นการพูดคุย แม้เป็นประเด็นเล็กๆ แต่คิดว่าหากนำมาแลกเปลี่ยนใน Gotoknow น่าจะเกิดประโยชน์ และได้ต่อยอดทางความคิดผ่านนักพัฒนาที่หลากหลายในโลกเสมือนแห่งนี้ได้</h3> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <h3 style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal">ก่อนปิดบันทึกผมได้อ่านเอกสารที่พี่ชายส่งมาให้ เป็นการสรุปบรรยายของ ดร.สุเมธ ตันติเวชกุล ท่านได้มาบรรยายที่ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ผมขอหยิบบางส่วนที่เกี่ยวกับ "เข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา"มาประกอบบันทึกดังนี้ครับ</h3> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt; text-indent: 36pt" class="MsoNormal">เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา</p> <ul>
</ul> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal" align="right">จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร</p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal" align="right">เชียงใหม่</p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal" align="right">๘ ก.ย.๕๐</p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p> <p style="margin: 0pt 0.9pt 0pt 13.85pt; tab-stops: 36.0pt" class="MsoNormal"> </p></span>
สวัสดีครับ พี่
ดีใจมากครับที่พี่มาทักทายผมเป็นคนแรก ...
งานพัฒนาชุมชนเป็นศาสตร์และศิลปะที่ต้องทำความเข้าใจ และใช้เวลา เป็นการเรียนรู้ที่ต่อเนื่อง ด้วยทุกอย่างเป็นพลวัต เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ดังนั้นความรู้เดิม บวกประสบการณ์จึงจำเป็นต้องพัฒนาไปพร้อมๆกันด้วย
ท่าน ดร.สุเมธ ได้บรรยายไว้ตอนหนึ่งถึง อุบาย ในการพัฒนาเป็นกรณีศึกษาอย่างน่าสนใจว่า
"พระครูรูปหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่เคยถามผมว่า จะทำอย่างไรให้เด็กเข้าวัด ผมถามว่าเด็กชอบอะไร พระครูตอบว่าชอบเล่นเกมส์ ผมเลยเสนอว่า ถ้าอย่างนั้นผมกับเพื่อนๆจะช่วยกันขอบริจาค Computer ให้วัดสัก 10 เครื่องตั้งไว้ที่ใต้กุฏิของท่านพระครู แล้วใส่โปรแกรมเกมส์ที่สนุกและสามารถเป็นคติสอนใจได้อีกด้วย ปรากฏว่าในแต่ละวันมีเด็กๆมารอคิวเล่นเกมส์กันเป็นจำนวนมาก ขณะที่เด็กมาคิวเล่นเกมส์ท่านพระครูก็ชวนให้เด็กที่รอมาทำกิจกรรมอื่นๆที่สร้างสรรค์หรือไม่ท่านก็เทศน์สอนเรื่องต่างๆให้เด็กฟังไปพรางๆก่อนไปก่อน เห็นหรือไม่ครับ การสอนในปัจจุบันเราต้องมีอุบาย ผิดหรือถูกอย่าไปติดกับมัน เราดูว่าดีหรือไม่ดีก็พอ ถ้าทำแล้วดีขึ้นกว่าเดิมก็แสดงว่าเดินมาถูกทางแล้วครับ"
ดังนั้น "การรู้รอบ" และ "อุบาย" ที่แยบยลเป็นคุณสมบัติอีกอย่างที่สำคัญ ของนักพัฒนา
ขอบคุณครับ
สวัสดีค่ะ
ทำงานชุมชนเหมือนกัน ด้านสุขภาพ ขอเพิ่มเติมอีกนิด และย้ำว่าสำคัญ ว่า ทำอะไร อย่างให้ฝืนวิถีชีวิตเขา จึงจะได้ผลอันดับแรกเลยค่ะ ขอบคุณค่ะ
สวัสดีครับ คุณ
ยินดีครับที่เข้ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ประเด็นที่เสนอแนะมา ก็ตรงกับที่ ดร.สุเมธ ท่านได้บรรยายเอาไว้ตอนหนึ่งเช่นกันครับ
"ยึดถือสภาพจริงของ “ภูมิประเทศ” ในด้านภูมิศาสตร์ ทรัพยากร สิ่งแวดล้อม และด้าน “สังคมวิทยา” ที่เกี่ยวกับนิสัยใจคอ ภูมิปัญญา ค่านิยม วัฒนธรรม ประเพณีของคนในพื้นที่พัฒนาเป็นหลักในการพัฒนา เราต้องให้ความเคารพกับ “ภูมิ” อย่าฝืน “ภูมิ” ความสำเร็จในอเมริกานำกลับมาใช้ในประเทศเราได้เฉพาะบางเรื่องเท่านั้นเพราะ “ภูมิ” ต่างกัน ความล้มเหลว ก็เพราะคิดอะไรได้ก็เอามาใช้เหมือนกันหมดทั้งประเทศ บางแห่งถ้าภูมิเอื้อก็สำเร็จ บางแห่งภูมิไม่เอื้อก็ไม่สำเร็จ เช่น การปลูกปล์าม ซึ่งเป็นพืชน้ำมัน เป็นพืช ฝนแปด แดดสี่ ถ้าภูมิเป็นแบบนี้ก็เข้าล๊อคปล์ามเลย ปลูกไปก็ได้ผลผลิตดี ถ้าอยู่แบบฝืน “ภูมิ” ไม่รอดเช่น ปลูกบ้านสไตล์ทรงสเปนในภาคกลางซึ่งเป็นลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา และเป็นพื้นที่อู่ข้าว อู่น้ำ น้ำจึงมาก ชาวบ้านพอหน้าน้ำมาเขาก็จะรู้กันว่าต้องขนของหนีน้ำ จึงปลูกบ้านเรือนสูง ฉนั้นอย่าได้สู้กับธรรมชาติเป็นอันขาด ต้องเคารพและปรับตัวนอกจากการเคารพภูมิประเทศแล้ว ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงต่างๆก็คือ “คน” จึงทรงให้เคารพ “คน” ด้วย เพราะมนุษย์ คือ ผู้สร้างและผู้ทำลายไปพร้อมๆกัน คนเหนือไม่เหมือนคนใต้ คนเมืองไม่เหมืนคนดอย การตัดสินใจไม่เหมือนกัน"
ขอบคุณมากครับที่เข้ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ครับ
สวัสดีครับ
ทำอย่างไร ถึงจะได้ใจชุมชน ชวนคิดมากครับ
ผมเคยได้รับคำแนะนำจากนักพัฒนาท่านหนึ่งว่า คุณจะพัฒนาชุมชนโซ่คุณต้องเป็นเจ้าจ้ำของโซ่ให้ได้ก่อน
ด้วยการเรียนรู้ ประเพณี ความเชื่อ ภาษา และทุกบริบทที่มีในชุมชน
ทุกวันนี้พี่น้องยกให้ผมเป็นหัวหน้าเผ่าโซ่ดงหลวงแล้วครับ
ไว้มีโอกาสช่วยมาวิเคราะห์ สังเคราะห์กันที่เฮฮาศาสตร์ 3 นะครับ
มาเยี่ยม และมาร่วมเรียนรู้ค่ะ
ทำงานชุมชนให้สำเร็จนั้น อยู่ที่การเปิดใจของนักพัฒนา และถามตัวเองว่า "เราต้องการให้พวกเขาดีขั้นหรือไม่??"
สวัสดีครับ น้อง เอกและ น้อง กรรณิการ์ วิศิษฏ์โชติอังกูร
เคยโชคร้ายได้เจอ...
นักพัฒนาฉบับ KPI
ทำอะไร ทำอย่างไร ทำเพื่อใคร ไม่แน่ชัด
ขอให้ทำแล้วได้ตามกำหนด...
โถ...ประเทศไทย
---^.^---
หวังว่านักพัฒนาประเภทนี้คงสูญพันธุ์ไปแล้วนะคะ
สวัสดีครับคุณหัวหน้าเผ่า
"เจ้าจ้ำ" คืออะไรครับ เจ้าหัวใจ หรือเปล่าครับ
การที่เราเข้าใจโลกของชุมชนเป็นเรื่องสำคัญครับ ผมมองว่าหากเราเป็นคนนอกขั้นตอนนี้ยากและใช้เวลา หากเป็นคนในอยู่แล้วก็ได้เปรียบ
ยินดีที่ได้รู้จักครับ ....
ที่เฮฮาศาสตร์ ๓ คงได้คุยกันมันส์แน่ๆเลยครับ
สวัสดีครับ น้องกรรณิการ์
ขอบคุณที่มาร่วมเติมเต็ม...เรียนรู้ร่วมกันต่อไปครับ และเห็นด้วยว่า สิ่งสำคัญประการหนึ่งคือ "การเปิดใจ" ของนักพัฒนาครับ
สวัสดีครับพี่บางทราย
สวัสดีครับ อ.เอก
ประเด็นที่แลกเปลี่ยนกับน้อง กรรณิการ์นั้น
ผมมองว่า ชาวบ้านล้วนแต่ต้องการให้ชุมชนตนเองดีขึ้น แต่ที่ผมเห็นคือนักวิชาการไปเอาผลประโยชน์กับชุมชน โดยไม่สนใจความรู้สึกของชุมชน กรณีนี้เจอเยอะเลยครับผม
สวัสดีครับ น้องพิมพ์
ประสบการณ์ที่น้องพิมพ์ไปพบเจอนั้น(นักพัฒนาฉบับ KPI) ถือว่าเป็นประสบการณ์ที่ดีครับ หากผสานกับงานพัฒนาที่สนใจจิตวิทยาชุมชนที่ลงตัว
หากเรามองในมุมของชุมชนนักพัฒนาที่เข้าใจ จริงใจจะได้รับการยอมรับ นอกจากงานจะสำเร็จแล้ว ยังยั่งยืนอีก
.....
สบายดีนะครับ
สวัสดีค่ะ...สมาชิกแวะมาทักทายและขอแสดงความคิดเห็นสักหน่อยค่ะ
ทำอย่างไรถึงจะได้ใจชุมชน กระบวนทำงานกับชาวบ้านในพื้นที่เป้าหมายก็เปรียบเหมือนกับกระบวนการต้มไก่(หัวเราะ) ขอถามว่าถ้าคุณจะต้มไก่คุณต้องเริ่มทำอะไรก่อน...??? (เดี๋ยวจะบอกให้ทีหลังค่ะ)และถ้าคุณทำต้มไก่ได้คุณก็ได้ใจชาวบ้านแน่นอน
ตามประสบการณ์ "ปรับทุกข์ ผูกมิตร เกาะติด จัดตั้ง"
* ปรับทุกข์ คือ การพูดคุยถึงสภาพพื้นที่การทำงาน ประเด็นงาน
*ผูกมิตร คือ สร้างความสัมพันธ์
*เกาะติดคือการเข้าถึง/เข้าใจสภาพชาวบ้านทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม
*จัดตั้ง คือ การสร้างกระบวนการคิด สร้างแนวคิดการเรียนรู้ร่วมกันเป็นกลุ่ม/องค์กร
สวัสดีครับ คุณ
ชอบใจมากครับกับ โมเดลต้มไก่
และ "ปรับทุกข์ ผูกมิตร เกาะติด จัดตั้ง"
และยินดีต้อนรับมิตรที่จะแลกเปลี่ยนกันในโอกาสต่อๆไปครับ
ถือโอกาสขอนำข้อเติมเต็มไปปรับใช้และถ่ายทอดครับ