เปลือยความสุข (12) สายน้ำแห่งชีวิต : ที่นี่ ... คือ ตัวตนของผม

แต่สักวันหนึ่ง มันต้องมีบ้างล่ะที่สายลมแห่งวันเวลาจะพัดพาชีวิตเรากลับไปเยือนบ้านเกิดอีกครั้ง

(๑)

เคยรู้สึกบ้างหรือไม่ว่า เมื่อเราโตขึ้น การเดินทางมักจะนำพาเราออกมาจากโลกใบเล็กอันเป็น “บ้านเกิด” ของเราเสมอ เป็นการเดินทางสู่การใช้ชีวิตควบคู่ไปกับการเรียนรู้ชีวิตบนเส้นทางของโลกและความฝัน และนั่นก็เป็นปรากฏการณ์อันเป็น “นาฏกรรม” ที่เคลื่อนไหลไปตามวิถีของโลกและชีวิต ซึ่งเราไม่อาจเลี่ยงหลบไปจากปรากฏการณ์อันเป็นวิถีหรือนาฏกรรมนั้นได้

นาฏกรรมดังกล่าว เป็นภาพสะท้อนที่ฉายให้เห็นการเคลื่อนไหลของกระแสธารชีวิต จากแม่น้ำต้นสายไปสู่ห้วยหนอง คลองบึง หรือแม้แต่ลำธารและแม่น้ำสายใหม่ที่อาจจะทอดตัวลงสู่ท้องทะเลอันไพศาล

การพลัดพรากจากบ้านเกิดตามเงื่อนไขโลกแห่งการงาน ในอีกมุมมองอาจหมายถึงภาพที่ฉายให้เห็นถึงการเติบโตของชีวิต แต่ในมุมกลับกัน ก็สะท้อนถึงภาพแห่งการพับพ่ายของชีวิตได้เช่นกัน

(๒)

ผมเข้าใจถึงนาฏกรรมชีวิตที่เกิดขึ้นในยุคโลกาภิวัตน์อยู่มากโข ผมเข้าใจและเห็นใจต่อการเคลื่อนไหลของชีวิตที่ห่างพรากไปแสนไกลจากบ้านเกิดของตนเอง กระนั้นผมก็ยังมองว่า สภาพการณ์เช่นนั้น ไม่ใช่บทสรุปของชะตากรรมที่เลวร้ายเสมอไปนักหรอก ! มนุษย์ย่อมดำเนินไปตามบทบาทและสถานะในทางสังคมอยู่เสมอ สำคัญที่ว่า การเคลื่อนไหลไปสู่โลกแห่งการงานเช่นนั้น เราได้ใช้เวลากับการระลึกถึง หรือแม้แต่การหวนกลับไปเยี่ยมบ้านเกิดของตนเองบ่อยครั้งสักแค่ไหนกัน ?

ในสังคมโลกาภิวัตน์เช่นนี้ เราต้องยอมรับว่ากระแสการไหลบ่าของวัฒนธรรมทุนนิยมเป็นไปอย่างแรงกล้า ผมเคยตั้งคำถามอย่างมากมายกับปรากฎการณ์ หรือนาฏกรรมของ “บ้านเกิด” ที่เคลื่อนไหลไปตามห้วงกระแสนั้นอย่างไม่มีท่าทีจะทานทัดได้ จวบจนบัดนี้ บ้านเกิดของผม ก็ดูเหมือนจะกำลังสูญเสีย “อัตลักษณ์” ของตนเองอย่างน่าใจหาย หลายครัวเรือนทิ้งรกรากไปสู่เมืองใหญ่, บ้างขายไร่นาเรือกสวนให้กับพ่อค้าจากตัวเมือง, บ้างก็เลิกแจวเรือจับปลา แต่หันไปซื้อปลาจากเพื่อนบ้าน ฯ มาบริโภค

นั่นคือ ภาพสะท้อนที่สื่อแสดงถึงความเป็นโลกาภิวัตน์ในด้านลบอย่างชัดเจน กระนั้นเราเองก็คงไม่ลืมในอีกมุมหนึ่ง โลกาภิวัตน์ก็มีคณูประการต่อโลกและมนุษยชาติอยู่มากเหมือนกัน ดังจะเห็นได้ชัดเจนจากความรวดเร็วของการสื่อสาร ความสะดวกรวดเร็วในการจัดการกับโลก – เวลา และชีวิต เป็นต้น

ทุกครั้งที่ผมมีโอกาสได้กลับไปเยี่ยมบ้าน ผมมักจะหาเวลาปลีกวิเวกไปเยี่ยมเยียนสถานที่แห่งความทรงจำของผมอยู่เสมอ นั่นก็คือ ทุ่งนา หรือไม่อย่างนั้นก็เป็นสายน้ำแห่งเขื่อนลำปาวที่ทอดตัวยาวเหยียดอยู่ท้ายหมู่บ้าน

สายน้ำจากเขื่อนลำปาวที่ท้ายหมู่บ้านเราต่างก็เรียกกันว่า “แก่ง” หรือ “น้ำแก่ง” - สายน้ำแห่งนี้เป็นยิ่งกว่าสายน้ำแห่งชีวิตของผู้คนในละแวกบ้านเกิดของผม, หล่อเลี้ยงทั้งคนและสรรพสัตว์อย่างไม่แบ่งแยก แต่สำหรับผมแล้ว ผมรักและผูกพันกับสายน้ำนี้ราวกับเป็นญาติมิตรของผมเอง

สมัยที่ผมยังเป็นเด็ก หรือแม้แต่ในวันวัยที่ชีวิตกำลังก้าวเข้าสู่วัยแรกรุ่นของการเป็น “คนหนุ่ม” วิถีชีวิตของผมก็โลดแล่นและเติบโตอยู่กับสายน้ำแห่งนี้อย่างสนิทแน่น เช้ายันเย็น, ผมต้อนฝูงวัวของตนเองมาปล่อยเลี้ยงไปตามฟากฝั่งของสายน้ำอันยาวเหยียดสุดลูกหูลูกตา, บ้างก็กระโจนว่ายไปราวกับปลาที่ได้น้ำใหม่, แข่งขันประชันตนกับเพื่อน ๆ ในสายน้ำทั้งการว่ายเร็วและความอึดของการดำน้ำ, บางทีก็ผุดว่ายผุดดำลงไปเก็บหอยใต้ผืนน้ำ, รวมถึงการวางเบ็ด, ทอดแห, จับปลาด้วยวิธีการอันนานาชนิดที่ล้วนแต่เป็นภูมิปัญญาพื้นถิ่นที่ทรงคุณค่า ไม่เว้นแม้แต่การแจวเรือบนท้องน้ำอย่างรื่นรมย์

ขวบค่อนเดือนเมษาอันร้อนอบอ้าว, ผมกลับไปเยือนสายน้ำแห่งนี้อีกครั้ง หากแต่คราวนี้ผมไม่ได้ไปที่นั่นคนเดียวดังทุกครั้งที่ผ่านมา ผมเกี่ยวก้อย “คนของความรัก” พ่วงติดกันไปครบถ้วนทั้งแม่และลูก

วันนั้นเป็นช่วงเย็นย่ำที่ดวงตะวันกำลังเคลื่อนคล้อยอ้อยอิ่งลับลงจากขอบฟ้า ลมร้อนโรยตัวมาอย่างแผ่วเบา ท้องน้ำอันแห้งขอดต้องแสงแดดอ่อนทอประกายวับวาวราวเกล็ดแก้ว คลื่นน้ำเล็ก ๆ เคลื่อนตัวอยู่อย่างไม่ขาดห้วง … ผมชี้โน่นชี้นี้ให้พวกเขาดูว่า ณ ที่นี่ คือสถานที่ที่หล่อหลอมและหล่อเลี้ยงชีวิตของผมมาอย่างยาวนาน

ผมบอกกล่าวเล่าความเรื่องต่าง ๆ อันเป็นภาพชีวิตในอดีตกาล (แต่เป็นปัจจุบันเสมอในความทรงจำ) ให้พวกเขาได้รับรู้และรับฟังอย่างจริงจังและต่อเนื่อง ผมหวังแต่เพียงว่าพวกเขาจะรู้เห็น, เข้าใจในตัวตนของผม, รักและเคารพต่อสิ่งอันเป็นรากเหง้าของผม …

ผมเฝ้าสังเกตว่าพวกเขาทั้งสามคนมีความสุขกับการได้สัมผัสเรื่องราวและบรรยากาศของสายน้ำแห่งนี้เป็นอย่างยิ่ง ต่างคนต่างก้ม ๆ เงย ๆ ดูเปลือกหอยที่ไร้ชีวิต, กอบกำโคลนตมที่ชุ่มน้ำ , วาดนิ้วไปตามสายน้ำอย่างสงบและเยือกเย็น, ย่ำเท้าไปตามสายน้ำอย่างไม่เคอะเขิน รวมถึงการพาตัวตนของแต่ละคนสาละวนอยู่กับเรือลำเล็กที่ลอยตัวอยู่บนผิวน้ำอย่างคึกคัก

สายน้ำของวันนี้, แห้งขอดและดูราวกับชราภาพอยู่ไม่น้อย อีกทั้งยังดูเงียบเหงากว่าที่ผมเคยสัมผัสเมื่อในอดีต สองฟากฝั่งไม่ปรากฏฝูงวัวควาย, ท้องน้ำแทบไม่มีใครมาจับปลา เรือไม้ถูกทิ้งเกยทรุดโทรมอยู่บนบก, บางลำถูกโซ่ล่ามไว้กับตอไม้กลางสายน้ำ, แต่ผมก็เชื่อว่าอีกไม่นาน หลังการผ่านพ้นไปของฤดูแล้ง สายน้ำแห่งนี้จะกลับมามีชีวิตอีกครั้งอย่างไม่ต้องสงสัย<

ผมมีความสุขที่ได้กลับไปที่นั่นพร้อมกับ “คนของความรัก”, มีความสุขที่ได้บอกเล่าเรื่องราวอันเป็นตัวตนของตนเองให้พวกเขาได้รับรู้

ถึงแม้วันนี้สภาพของสายน้ำแห่งชีวิตสายนี้จะเปลี่ยนรูปไปอย่างน่าใจหาย แต่ก็ไม่สิ้นกลิ่นอายของความอาทรต่อผู้อื่น

ถึงแม้ผู้คนจำนวนมากจะละทิ้งการจับปลาด้วยตนเอง และเลือกที่จะซื้อปลาจากเพื่อนบ้านมาบริโภค เพราะถือว่าสะดวกสบายกว่าการลงแรงด้วยตนเอง รวมถึงการละทิ้งให้เรือจำนวนมาก ผุพัง เสื่อมทรุดไปตามเปลวแดดและสายลมอันเริงร้อน ผมก็ยังมองว่า มันเป็นวิถีธรรมดาสามัญที่เกิดขึ้นและเคลื่อนไปตามวิถีของโลกโลกาภิวัตน์ ….

านทีและนานครั้งของการกลับบ้านเกิดของตนเอง … หากแต่การได้กลับไปเยือนสถานที่อันเป็นรากเหง้าของตนเองพร้อมด้วยคนของความรักอย่างพร้อมหน้า คือ ความปรารถนาอันสูงสุดของชีวิต

เป็นความสุขที่อิ่มสุขอย่างล้นเหลือ. เป็นความสุขที่ได้บอกกับคนรักของเราว่า “ที่นี่ คือ ตัวตนของเรา !”