จริยธรรม....มนุษยธรรม...และน้ำตา......


“จากภาพแรกที่เข้ามา...เธอนอนเฉยๆ...ตอนนี้..น้ำตาของเธอเอ่อเบ้า...แล้วค่อยๆท้นออกมา..ฉันรู้สึกคอตีบ...กลืนน้ำลายลงคอ...แล้วค่อยๆปลอบใจเธอ...”

จริงๆฉันตั้งใจจะเล่าเรื่องนี้ตอนปีใหม่.....ฉันรู้.....เพื่อนๆที่ชอบเข้ามาคุยไม่อยู่กัน...น่าจะไปฉลองปีใหม่กับญาติๆอย่างมีความสุข ...ฉันเลยรอให้พ้นช่วงสุขสันต์วันปีใหม่ไปเสียก่อน..” ....ท่าจะดี.....วันนี้สบโอกาส....

เมื่อสัปดาห์ก่อนโน้น....ผู้ป่วยเด็กสาวน้อย...อายุ 13 ปี...กระดูกแขนและขาหัก...เธอตกต้นไม้.....ก่อนดมยาสลบ...ฉันเตรียมผู้ป่วยโดยพูดคุย....และซักประวัติซ้ำ....ซึ่งกระทำไปเบื้องต้น....ตั้งแต่เมื่อวานตอนเย็น...มีแพทย์ไปเยี่ยมแล้วรอบนึงที่หอผู้ป่วย....มีการให้ข้อมูลทางวิสัญญีแล้วโดยแพทย์ใช้ทุนที่ฝึกหัดวิสัญญี...และก็ต้องเซ็นรับทราบข้อมูลเช่นกัน....เพราะถือเป็นหัตถการที่เสี่ยงสูงต้องให้ผู้ป่วยหรือญาติร่วมกันตัดสินใจ.....แต่ไม่ได้มีการเซ็นมาในแบบฟอร์ม....

........ผู้ป่วยเด็กรายนี้มีการเซ็นยินยอมผ่าตัดโดยย่า...ไม่ใช่พ่อ-แม่เด็ก

...….ผู้ป่วยเด็กไม่มีการเซ็นรับทราบข้อมูลทางวิสัญญีโดยใครเลย

.....จะทำอย่างไรกันดี....การพูดคุยเกิดขึ้นในห้องผ่าตัดจากทุกๆฝ่ายที่เกี่ยวข้อง......ขณะเด็กสาวนอนบนเตียงผ่าตัด....ทุกคนลืมนึกถึงเด็ก...

"ให้ออกเสียงตามสาย..ตามญาติเด็กมาเซ็นรับทราบข้อมูลตั้งนานแล้ว..ยังไม่เห็นมาเลย"

"ถ้ามาแล้ว..ให้โทรเข้ามาทันทีเลยนะ.."

"..ตามกฎหมาย...ย่าก็เซ็นไม่ได้." scrub nurse บอก..

"อ้าว..แล้วทำไงล่ะ..."

บรรยากาศการพูดคุยออกจะค่อนข้างตึงเครียด....เพราะเป็นเรื่องของกฎหมาย...

สรุปแล้ว.....อาจารย์แพทย์เจ้าของต้องโทรศัพท์รายงานให้ผู้อำนวยการรับทราบเนื่องจากคอยไม่ได้...แพทย์เจ้าของยินดีรับผิดชอบเอง...แสดงถึงความมีมนุษยธรรมสูงส่ง...จริยธรรมดีเยี่ยม....กฎหมาย...ค่อยว่ากัน........

ฉันหันกลับมามองเด็กสาวน้อยๆก่อนจะเริ่มดมยาสลบ...

จากภาพแรกที่เข้ามา...เธอนอนเฉยๆ...ตอนนี้..น้ำตาของเธอเอ่อเบ้า...แล้วค่อยๆท้นออกมา....

ทุกอย่างที่พวกเราทำไปเมื่อสักครู่นี้..เพิ่มความเครียดให้เด็กอย่างแน่นอน...

ฉันรู้สึกคอตีบ...กลืนน้ำลายลงคอ...แล้วค่อยๆปลอบใจเธอ...ปลอบเธอ...ก่อนให้เธอหลับไปพร้อมกับน้ำตา.....ที่ฉันซับให้..

.....เสร็จผ่าตัดตามไปดู....ดีหน่อยที่ภาวะเครียดไม่ฝังใจเธอ...เธอหลับสบายขณะผ่าตัด....กำลังใจดีขึ้น....เด็กอยู่ในครอบครัวแตกแยก....พ่อกับแม่แยกทางกัน...เธออาศัยอยู่กับพ่อและย่า....พ่อไปทำงาน...ย่าเป็นผู้ดูแลเด็ก...น่าเศร้า...และสงสารเด็กยิ่งนัก

.....ถ้าเป็นสมัยก่อนจะไม่มีการถกเถียงกันขนาดนี้..แพทย์มักรับผิดชอบได้เลยเพราะญาติให้ความไว้วางใจในตัวแพทย์ว่าสิ่งที่แพทย์ทำให้นั้น..แพทย์ทำดีที่สุดแล้ว....และแพทย์ก็ยินดีทำให้ดีที่สุดด้วย.....

แต่ในปัจจุบัน....การฟ้องร้องแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์เพิ่มมากขึ้น..ผู้ป่วยได้รับการพิทักษ์สิทธิ์...จึงทำให้แพทย์ระมัดระวังและปกป้องตัวเองมากยิ่งขึ้น....การถูกฟ้องร้องโดยผู้ป่วยที่ตนรักษา....ไม่มีใครอยากโดน...

เฮ้อ....แต่ฉันก็โล่งอกที่เด็กเข้าใจเราและทีมงาน....ฉันพูดปลอบจนเธอเข้าใจ....คราวหน้า....ฉันจะไม่ยอมปล่อยให้เป็นอย่างนี้อีกแน่ๆ...

หมายเลขบันทึก: 71250เขียนเมื่อ 7 มกราคม 2007 09:53 น. ()แก้ไขเมื่อ 17 มิถุนายน 2012 19:50 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (46)

มองได้ทั้งสองมุมค่ะ คุณกฤษณา...ทั้งมุมพิทักษ์สิทธิ์และมุม...รีบช่วยให้ทันท่วงที...มีคนจำนวนมากที่ดดดเดี่ยวเช่นน้องรายนี้....แต่ทั้งหมดในมุมผู้ป่วย...ญาติผู้ป่วยส่วนใหญ่แล้วจะให้เกียรติแพทย์...ที่เป็นอาชีพที่เราเชื่อมั่นตลอดมา....คล้ายๆ กับเราเคารพอาชีพครู...คนไม่ค่อยปกติ...หรือหมอทำเกินเหตุเท่านั้นหล่ะคะที่เป็นความกัน...กฏกติกาออกมาควบคุม....แต่เราก็มิได้ต้องตกเป็นทาสกติกาซะทุกครั้งไป....เป็นกำลังใจให้ค่ะ....

อ่านแล้วก็น้ำตาซึมไปด้วยคะ .....ดิฉันเคยมีประสบการณ์เข้าออกโรงพยาบาลเป็นสิบปี ถึงปัจจุบันก็ต้องไปทุกเดือน ทัศนะคติของดิฉัน เริ่มมีความเข้าใจ แพทย์ พยาบาล บุคคลากรในโรงพยาบาลอย่างมาก ที่ต้องทำงานภายใต้ความกดดัน

อย่างน้อยหนูน้อยคนนี้ก็ยังโชคดี ที่มีพยาบาลใจดี (อย่างคุณกฤษณา) ที่คอยห่วงใยแก

สิ่งที่ทำมานั้นก็สุดยอดแล้วค่ะ...สำหรับการปลอบใจเด็กซึ่งอยู่ในภาวะหวาดกลัว..ดีใจที่เด็กคนนั้นได้รับการดูแลจากพยาบาลที่มีจิตใจดีอย่างคุณติ๋วค่ะ

หวัดดีพี่เล็ก กับ พี่ติ๋ว คับ

มีพี่ติ๋ว เป็น วิสัญญี เหมือน มีแม่นั่งอยู่ใกล้ๆ

เปงกำลังใจให้พี่ติ๋วตลอดไปคับ

  • เศร้าจังเลยครับ
  • ชอบแพทย์ที่มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่การงานที่ทำ แต่กลัวพยาบาลครับ ไม่รู้เป็นอย่างไร กลัว ๆๆๆมากถึงมากที่สุด
อ้อ..แวะมาอีกรอบ..เอาของขวัญปีใหม่มาให้ ที่นี่ค่ะ

สวัสดีค่ะ...คุณเมตตา..

  • คุณเมตตาเป็นคนไข้ที่น่ารัก...แถมเข้าใจแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์เสมอเลยนะคะ...
  • ฉันเคยเห็นคนปกตินี่แหละค่ะ..ที่คิดจะฟ้องแพทย์ด้วยเพียงอยากบอกทางอ้อมว่า...เขาไม่ใช่บุคคลที่เราจะทำอะไรชุ่ยๆให้ได้...ซึ่งก็ดีค่ะ...ทำให้มีความระมัดระวังให้งานมีคุณภาพค่ะ
  • ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมค่ะ

สวัสดีค่ะ...คุณดอกแก้ว

  • ยินดีที่ได้รู้จักค่ะ
  • ผู้ป่วยหลายรายที่เข้ามาแล้วเผชิญปัญหาคล้ายกันนี้..ถ้าโชคดีแพทย์กล้าทำให้ก็ได้ทำเลย..มีเหมือนกันค่ะที่แพทย์ไม่กล้า..ต้องงดผ่าตัดไป..เสียเวลา..เสียค่าใช้จ่าย..เสียความรู้สึกของผู้ป่วยด้วย...
  • เรายังมีปัญหาเรื่องการประสานงานการเซ็นinformed consent พอสมควรค่ะ...เพราะเป็นองค์กรใหญ่
  • ขอบคุณที่เข้าใจพวกเราค่ะ...เราทำกันเต็มที่ค่ะ..รับรอง...

สวัสดีค่ะ..คุณรัตติยา

  • ขอบคุณที่มาให้กำลังใจค่ะ...ทำให้มีแรงทำงานขึ้นมาเลยแหละ..
  • ยังไม่มีรูปใส่blogเหมือนกันเลยนะคะ...ต้องพึ่งลูก..

สวัสดีค่ะ...คุณศุภลักษณ์

  • วิสัญญีที่ขอนแก่นส่วนใหญ่ใจดีค่ะ....หาดุๆยากแล้ว....มักจะติดขี้เล่นซะด้วยซ้ำค่ะ
  • ขอบคุณที่แวะมาให้กำลังใจค่ะ

สวัสดีค่ะ คุณ Dek'ComScience

  • เห็นรูปลูกสาวพี่ละซีเลยจะสมัครเป็นลูกน่ะ..ใช่ม้า....ระวังพยาบาลใกล้ตัวนะจ๊ะ
  • ขอบคุณที่แวะมาให้กำลังใจกันอยู่อย่างสม่ำเสมอค่ะ....ขอบคุณจริงๆค่ะ

สวัสดีค่ะ..คุณขจิต..

  • โอ๋ๆ..ไม่ต้องเศร้านะจ๊ะคนดี....พี่ปลอบใจเอง..เห็นไหมนี่อะไร...ตุ๊กตาทหาร..ที่คุณชอบไง..ใช่ไหม..เอ้า...พี่จะให้คุณ....คุณนอนหลับนะ...ถ้าไม่งอแงตื่นมาพี่จะให้เอาไปบ้านเลย....
  • เห็นไหม...พยาบาลไม่น่ากลัวซักหน่อยค่ะ...น่ารักจะตายไป.....เน๊อะ...คุณDek'ComScience

คุณ ศุภลักษณ์คะ....

  • แวะไปมาแล้วค่ะ

สำหรับเชียร์ลีดเดอร์อย่างดิฉันต้องนี่เลยค่ะ

  และนี่ค่ะ และนี่ค่ะ

พอเหนื่อยแล้วต้องนี่ค่ะขอบคุณมากๆค่ะ

  • อ่านแล้วจุกที่คอนะคะ
  • แต่ก็ดีแล้วค่ะ ที่หนูน้อยปลอดภัย เค้ายังเป็นเด็กโชคดีที่มาถึงโรงพยาบาลค่ะ

สวัสดีค่ะ..คุณBright Lily...

  • ขอบคุณที่แวะมาพูดคุยด้วยค่ะ....
  • ค่ะ..และโชคดีที่พบคุณหมอใจดี...ไม่งั้นอาจต้องงดผ่าตัดเพื่อทำเอกสารให้พร้อมกว่านี้....

อุ๊ย!....ตายจริงคุณเมตตา คิดว่าเป็นรูปคุณกฤษณาตอนสาวๆ....ที่แท้รูปลูกสาวนี่เอง..น่ารักจัง...

  • อ้าวคุณเมตตา  ดิฉันเข้าใจว่ารูปคุณกฤษณา ลูกสาวน่ารักขนาดนี้ คุณแม่จะสวยขนาดไหนค่ะ  เจ้าของ blog รีบส่งรูปมาเฉลยนะคะ
มาชมรูปสวยๆครับ อย่างนี้ต้องบอกว่าแม่สวยเหมือนลูก หรือลูกสวยเหมือนแม่ดีครับ

คุรเมตตาขา...สาวๆคุณเมตตาก็ต้องสวยแน่ๆ...ส่วนดิฉันขี้เหล่สุดๆค่ะ

ที่แน่ๆ....ฉันเห็นคุณBright Lily สวยมากค่ะ...sexyด้วย...นั่งอยู่ที่ไหนคะ....(ไปแอบดูภาพในประวัติมาเมื่อวานค่ะ)
คุณไมโตขา..มีแต่คนบอกว่า...เขาสวยกว่าแม่ค่ะ...และไปเหมือนฝั่งพ่อโน่นเลยค่ะ
  • ขอนำคำตอบคุณไมโตในบันทึกคุณหมอมาโนชมาเก็บไว้ใกล้ตัวค่ะ...กันลืม...เดี๋ยวหาไม่เจอ..เราคุยกันเรื่องInformed consent นี่แหละค่ะ 
  • "สัญญา มีผลบังคับได้ตามกฎหมายครับ
  • แต่ถ้าเกิดเรื่องขึ้น คนไข้อาจนำพิสูจน์ได้ว่า เขาเซ็นในขณะที่ไม่มีสติสัมปชัญญะเพียงพอ ซึ่งอาจทำให้สัญญานั้นไม่มีผลผูกมัดได้ครับ"

มาเยี่ยม  มองแง่จริยธรรมซึ่งเป็นสิ่งที่ควรประพฤติต้องขอชื่นชมทั้งการตัดสินใจของแพทย์และพยาบาลผู้มีน้ำใจที่แสนงาม

มองแง่มนุษยธรรมเป็นการทำตามจิตสำนึกที่ดีงามในฐานะที่เป็นมนุษย์ด้วยกัน

มองน้ำตาของเด็กน้อยเป็นน้ำตาที่ขอบพระคุณอย่างสูงสุดที่มาเจอทุกท่านที่นี่

สำหรับผมเองเคยตกต้นไม้เพราะคว้าจับกิ่งที่มันเปราะบางแล้วล่วงลงสู่พื้นสูงประมาณ  5  เมตร  ขณะนอนอยู่บนดินนั้นแล้วลุกนั่งมองเห็นคนแต่พูดไม่ได้มันแน่นที่หน้าอก  นาน  แล้วหายเองครับ

ขอบคุณครับ

เรียน ท่านอ.umi ค่ะ... ขอบคุณที่อาจารย์แวะมาพูดคุยและให้กำลังใจค่ะ....โอ..วันที่อาจารย์ตกต้นไม้..ดูหวาดเสียวจังเลยค่ะ...นับว่าโชคดีของสังคมไทย..ที่อาจารย์ไม่เป็นอะไร..ขอบคุณอีกครั้งสำหรับความคิดเห็นค่ะ

หวัดดีคับพี่ติ๋ว

พยาบาลน่ารักและใจดีทุกคนคับ

แต่รู้สึกว่า พยาบาล ICU.MIX รพ.กำแพง ดุๆไงไม่รู้

อิอิ

ถ้าพยาบาล...เจอเด็กดื้อ...หรือผู้ใหญ๋ดื้อ...อาจดุบ้างนิดหน่อยค่ะ...พอให้อยู่ในกติกา...OK.

หวัดดีคับพี่ติ๋ว

พิ่ติ๋วทำไมตื่นเช้าจังฮับ^_____^ 

ผมก็ดื้อฮับพี่ติ๋ว

อิอิ

นั่นน่ะซีครับ...เพราะดื้อก็ต้องถูกดุบ้างเป็นธรรมดาค่ะ..วันหลังก็อย่าดื้อกะคุณพยาบาลเค้า..เขาว่ายังไงก็...ครับผม..ไปก่อนค่ะ
นั่นเป็นสูตรเด็ดของคนที่ชื่อหมู ใช่ไหมครับคุณกฤษณา .....อย่าดื้อกับคุณพยาบาล ตามใจเขาไปเถอะ เขาว่าอะไร ก็เออออไป เดี๋ยวก็ดีเอง....คุณ DekComScience ก็ชื่อหมูนี่นา น่าจะใช้สูตรเด็ดจากคุณกฤษณานี้ได้ผล

ยินดีที่ได้รู้จักคับพี่ไมโต

ผมก็ครับผม ตลอด แหละคับ เห็นควงเวร ชบ ชบ ชด

แล้วน่าจ๋งจ๋าน มะเหมือนพี่ติ๋วหรอกคับ  

ป๋มเคยไปนั่งใน I.C.U บ่อยนะพี่ติ๋ว

บางทีก็น่าเห็นใจพยาบาล I.C.U เหมือนกัน เพราะว่าเป็น I.C.U รวม บางคนรู้สึกตัว เอาอึมาป้ายราวเตียงซะงั้น ตอนนี้สถิติดึงท่อ รพ.กำแพงเพชร สำรวจแล้วเป็นอันดับต้นๆอ่ะพี่ อิอิ มัดแขน ผูกแขน กันสนุกเยย

ไปล่ะคับพี่ติ๋ว วันนี้ อยากกิน สเต๊ก บ๊าย บายคับ

  • งั้น ต่อไปเราคงตั้ง ชมรม ครับผม ได้มั้ง
  • มีสมาชิกแล้ว อย่างน้อย 3 ครับ จริงมั้ย

คุณไมโตคะ..

  • คุณน้องหมูไม่ทราบว่าที่บ้านฉันชื่อ..คุณพี่หมูค่ะ...เธอคงเพิ่งทราบตอนนี้แหละค่ะ...
  • คนที่บ้านดิฉัน...ถ้าเขาจะหวาดระแวงคือ...ตื่นมาไม่เหลืออะไรไว้ให้เขาเลยเพราะถูกวางยาสลบให้ไม่มีทางสู้ค่ะ....ดังนั้น..อย่าดื้อ(ให้เห็น)...
  • ชมรม ครับผม ...ประกอบด้วยคุณไมโต...คุณน้องหมู(Dek'ComScience)..และ อ.หมอสมบูรณ์..ใช่ไหมคะ...เดี๋ยวคอยดูว่าท่านที่ 3 จะตามมา"ครับผม"ไหม

คุณ Dek'ComScienceคะ

  • นั่นเป็นเหตุผลหนึ่งที่พี่หนีมาอยู่ห้องผ่าตัด...ไม่ต้องอดทนขนาดนั้น...แฟนคุณมีความอดทนเป็นเยี่ยมค่ะ..
  • และพี่ก็ไม่ชอบให้ดื้อ..จับดมยาสลบซะเลย.ง่ายกว่า...

หวัดดี(ครับผม)พี่ติ๋ว

อิอิ ^______^

อิจฉาพี่ติ๋วแทนแฟนผมจัง

ระวังสลบเองนะพี่ อิอิ

สวัสดีปีใหม่จ้ะ พี่เพิ่งกลับมาจากป่าโมก ปีใหม่ไปเยี่ยมบ้านมา กลับมาอ้าวรูปเราหายไปไหน พี่นึกว่าเป็นรูปติ๋วตอนเด็กเพราะสวยเหมือนแม่เลย ใครที่สงสัยแม่สวยหรือเปล่า รับประกันได้ค่ะสวยเหมือนคุณลูกนั่นแหละค่ะ

Dek'ComScience  คะ

  • ความสุขคนเราอยู่ที่ใจและการเป็นผู้ให้ค่ะ....
  • พยาบาล ICU นั้นสุดยอดแล้วค่ะ..ถ้าเธออยู่นาน...ยิ่งมีความชำนาญและประสบการณ์สูง...ใครที่อยู่ได้นั้นพี่ขอชื่นชมอย่างยิ่งเพราะเป็นงานที่หนัก...ต้องใช้ความสามารถพิเศษ..คล่องแคล่ว..ว่องไว..ช่างสังเกต...และทักษะสูง...
  • เธอจะเหนื่อยมาก..ไหนจะทั้งคนไข้อาการหนัก..และญาติที่กำลังเผชิญความเครียด....
  • พี่ขอให้กำลังใจและชมเชยค่ะ...พี่เองอยู่ไม่ได้..ไม่มีความสามารถพอ

สวัสดีปีใหม่ค่ะ..พี่นวลน้อย..

  • ป่าโมกยังเหมือนเดิมไหมคะ....พี่น้อยคงมีความสุขที่ได้พักผ่อนเติมพลัง
  • GotoKnow เปลี่ยนรูปแบบใหม่ค่ะ..ทำให้รูปเก่าของเราใช้ไม่ได้...ติ๋วเองก็ไม่มีรูปเลย...รูปเดิมก็ได้จากน้องธุรการช่วยทำจากVDOที่ถ่ายไว้...ติ๋วลองอยู่นานจนเหนื่อย..สุดท้ายเลยขออนุญาตลูกสาวคนโตเอารูปเขามาลงก่อนเพราะรูปเขาเยอะมาก..ค่ะ
  • ขอบคุณที่ชมค่ะ...ถ้าพี่น้อยเห็นติ๋วตอนนี้อาจจะเปลี่ยนคำพูด..เพราะปีนี้รู้สึกตัวเองแก่ไปเยอะค่ะ.....
  • ขอให้พี่น้อยมีความสุขปีใหม่มากๆค่ะ....

พยาบาลเก่งทุกคนแหละคับพี่ติ๋ว(เพราะแฟนเราและคนรู้จักเราที่เปงพยาบาลเยอะนี่หน่า อิอิ)

รักคนชุดเขียวคับ(พี่ติ๋วกะพี่เล็กอย่าสะดุ้งนะคับ เพราะ ICU รพ.กำแพงเปง สีเขียวคับ แต่เขียวอ่อน อิอิ)

  • ยังไงพยาบาลดมยา ก็ยังน่ากลัว ตัวเองดมยาน่ะไม่เท่าไหร่ จะน่ากลัวมากก็ตอนเอายามาให้คนอื่นดมนั่นแหละ...ขอบอก
  • ต่อไปไม่กล้าดื้อแล้ว....ครับผม
  • เคยไปยืนอ่านข้อความเกี่ยวกับสิทธิของผู้ป่วยที่โรงพยาบาล ก็เคยถามว่า...คุณหมอทำงานยากขึ้นใช่มั๊ย
  • คุณหมอว่า "ใช่"  และก็พร้อมใจที่จะ "ทำ"
  • เคยอ่านนวนิยายเรื่อง เขาชื่อกานต์  ...นี่เป็นต้นแบบที่ดีของ "หมอ"  อีกคนเมื่อนานมาแล้ว
ค่ะ....พยาบาลชุดเขียวใจดี..มีเมตตา...และก็รักเด็กค่ะ

คุณไมโตคะ

  • ดีแล้วค่ะ...คุณไมโต...ไม่กล้าดื้อน่ะดีแล้ว..จะได้น่ารัก....
  • ชาวญี่ปุ่นที่แวะมาตรวจงานกลับแล้วหรือคะ

คุณแผ่นดินคะ..

  • ขอบคุณสำหรับภาพพจน์ที่ดีของ "หมอ"..ที่มีให้ประทับใจค่ะ..
  • ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมค่ะ

ค่ะ....พยาบาลชุดเขียวใจดี..มีเมตตา...และก็รักเด็กค่ะ

ไปประกวดนางสาวไทยได้เลยพี่ เพราะพี่ติ๋วสวยอยู่แล้ว

สวัสดีค่ะ...คุณDek'Comscience

  • ขอบคุณค่ะที่แนะนำ...แล้วจะไปสมัครค่ะ...อย่าลืมซื้อลูกโป่งไปเชียร์ล่ะ
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท