ชีวิตที่พอเพียง 4078. พัฒนาประเทศด้วยสามเอกภาพ

 

นี่คือบทสะท้อนคิด (reflection) ชิ้นที่ ๕  ที่เกิดจากการอ่านหนังสือ ประสบการณ์ประชาธิปไตยจีน โดยอ่านบันทึกก่อนได้ที่ (๑),  (๒)  (๓) (๔)  

เกือบสามสิบปีแรกของประเทศจีนภายใต้การปกครองของพรรคคอมมิวนิสต์ ให้บทเรียนที่เจ็บปวด   พอเริ่ม(คริสต)ทศวรรษที่ 1980 ก็เริ่มจับทางได้   แต่ทศวรรษนั้นเป็นช่วงวิกฤติของลัทธิคอมมิวนิสต์แบบดั้งเดิม    ตามด้วยการล่มสลายของโซเวียดรัสเซีย     จีนก็ได้รับมรสุมไปด้วย    เกิดวิกฤติปี 1989    พอเข้าทศวรรษที่ 1990 ก็เริ่มต้นยุครุ่งโรจน์     

ผมตีความจากการอ่านหนังสือตั้งแต่ต้นจนถึงกลางเล่ม     จีนคลำทางผ่านการทดลองและเรียนรู้ ๔๐ ปี ก็พบหลักการ สามเอกภาพ   อันได้แก่ (๑) การเป็นผู้นำของพรรค (๒) การส่งเสริมประชาธิปไตย (ประชาชนเป็นเจ้าของประเทศ)  (๓) การปฏิบัติตามกฎหมาย (หลักนิติธรรม)    

การเปลี่ยนการปกครองจากเผด็จการ มาเป็นประชาธิปไตย   ที่เป็นประชาธิปไตยแบบจีน   ได้จากการทดลอง ปรับปรุง และเห็นผลดี ในบริบทจีน    ไม่ใช่หลับหูหลับตาเอาอย่างประชาธิปไตยของประเทศตะวันตก    เวลาผ่านมา ๓๐ ปี    พิสูจน์แล้วว่า ใช้ได้ผลดีกว่าประชาธิปไตยแบบอเมริกัน   

แม้แต่ประชาธิปไตยตามแนวคิดตะวันตกก็มีหลากหลายรูปแบบ (๕)   

หนังสือสรุปว่า การเมืองแบบประชาธิปไตยของจีน นั้น   อำนาจอธิปไตยแยกเป็น ๓ องค์ประกอบที่เป็นรูปธรรมคือ  (๑) สิทธิ (๒) อำนาจ  (๓) วิธีการ    โดยในทางปฏิบัติ อธิปไตยของประชาชนมี ๓ ประเด็นคือ (๑) การคุ้มครองสิทธิของประชาชน  (๒) อำนาจของประชาชน  (๓) สิทธิของประชาชน   

หลักการสามเอกภาพมีรายละเอียดมากมาย    และมีตรรกะย้อนแย้งมากมายเช่นกัน    เช่น การคุ้มครองสิทธิ์ กับ การรวมศูนย์อำนาจ   ในช่วงหลังเขาแทน การรวมศูนย์อำนาจ ด้วย ความเป็นผู้นำของพรรค   และอธิบายว่า  (๑) ความเป็นผู้นำของพรรคเป็นหลักประกันขั้นพื้นฐานสำหรับประชาชนที่จะเป็นเจ้าของประเทศ และการปกครองประเทศด้วยหลักนิติธรรม   (๒) การทำให้ประชาชนเป็นเจ้าของประเทศเป็นเป้าหมายพื้นฐานของประชาธิปไตยแบบสังคมนิยม  และ (๓) การปกครองประเทศด้วยหลักนิติธรรมเป็นกลยุทธพื้นฐานของพรรค ในการนำประชาชนปกครองประเทศ   

เขาอธิบายว่า การคุ้มครองสิทธิ์ นำไปสู่ความกระตือรือร้นของประชาชน เกิดความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ในการร่วมกันขับเคลื่อนอุตสาหกรรมและความทันสมัย   ในขณะที่การรวมศูนย์อำนาจทำให้สามารถดำเนินการตามยุทธศาสตร์ในการสร้างอุตสาหกรรมและความทันสมัย    จะเห็นว่าประเทศจีนมีวิธีทำให้ความย้อนแย้งกลายเป็นพลัง    คำอธิบายนี้พิสูจน์ว่าเป็นจริงผ่านการพัฒนาประเทศอย่างก้าวกระโดดในช่วง ๓๐ ปีที่ผ่านมา     โดยผมตีความว่า เขาต้องพิสูจน์ให้ประชาชนเห็นว่า การดำเนินการตามหลักการดังกล่าว เป็นไปเพื่อประชาชนอย่างแท้จริง     ไม่ใช่แค่กล่าวอ้าง     แต่ในความเป็นจริงเป็นการดำเนินการเพื่อผลประโยชน์ของคนรวยหรือคนชั้นสูงเพียงหยิบมือเดียว (อย่างที่เห็นในหลายประเทศ)   คือต้องได้ใจได้ความเชื่อถือจากประชาชน    

การพัฒนาเชิงยุทธศาสตร์มี ๕ ประการ คือ  (๑) การปรับและควบคุมระดับมหภาคของเศรษฐกิจระบบตลาด (๒) กำหนดแผนยุทธศาสตร์เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจ  (๓) ประสานการพัฒนาในระดับภูมิภาค  (๔) ส่งเสริมการก่อสร้างโครงสร้างพื้นฐาน  (๕) ให้บริการสาธารณะขั้นพื้นฐาน    แต่ละยุทธศาสตร์มีรายละเอียดมาก        

ขอขอบคุณ คุณยุวดี คาดการณ์ไกล ที่กรุณาส่งหนังสือมาให้ 

วิจารณ์ พานิช

๑๕ ก.ย. ๖๔