ชีวิตที่พอเพียง 4068. พัฒนาประเทศด้วย Growth Mindset และ DLL

 

นี่คือบทสะท้อนคิด (reflection) ชิ้นที่ ๓  ที่เกิดจากการอ่านหนังสือ ประสบการณ์ประชาธิปไตยจีน โดยอ่านบันทึกก่อนได้ที่ (๑), (๒)     

สาระตลอดทั้งเล่มสะท้อน Growth Mindset ในการพัฒนากิจการต่างๆ ของประเทศ    ในทุกเรื่องมีวงจรเรียนรู้ระดับ Double-loop learning (DLL) ทั้งสิ้น   ตั้งแต่พรรคคอมมิวนิสต์จีนปฏิวัติสำเร็จในปี 1949   และปกครองประเทศเป็นต้นมา    มี การทดลองพัฒนาประเทศ และ learning loop ต่างๆ มากมาย   ทั้งที่เป็นความสำเร็จและล้มเหลว   

ประชาธิปไตยแบบจีน  และสังคมนิยมแบบทุนนิยมสมัยใหม่ เป็นตัวอย่างความสำเร็จที่น่าทึ่ง   โดยที่ในหนังสือให้รายละเอียดมากมาย 

ที่เตะตาผมมาก อยู่ที่หน้า ๑๘๓ – ๑๘๔   “การประเมินหลังการออกกฎหมาย”  “การศึกษาวิจัยและตรวจสอบการดำเนินการตามกฎหมายและข้อบังคับของฝ่ายนิติบัญญัติ   การวิจัยมุ่งไปที่ผลลัพธ์ที่ได้หลังจากนำกฎหมายไปใช้    ปัญหาที่มีระหว่างการใช้กฎหมาย    การวิเคราะห์ความถูกต้องของกฎหมาย    ความสามารถในการดำเนินงาน และความตรงประเด็น ในการออกแบบระบบต่างๆ ของกฎหมาย” 

เขายกตัวอย่างการประเมิน “กฎหมายว่าด้วยความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี”    “กฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมเครื่องจักรการเกษตร”   มีการใช้วิธีการที่หลากหลาย เช่น การสำรวจด้วยแบบสอบถาม  การวิจัยภาคสนาม  การวิเคราะห์กรณีศึกษา  เป็นต้น  เท่ากับได้เปิดให้มีการประเมินหลังการร่างกฎหมายของกฎหมายระดับประเทศ    เกิดการเรียนรู้และสั่งสมประสบการณ์ของการร่างกฎหมายอย่างเป็นวิทยาศาสตร์    

เขาเรียกว่าเป็น “กระบวนการร่างกฎหมายอย่างเป็นวิทยาศาสตร์” และ “การร่างกฎหมายอย่างเป็นประชาธิปไตย”   

ที่เตะตาและถูกใจผมมาก ก็เพราะผมคิดมานานแล้วว่า   ในการยกร่างกฎหมายสำคัญๆ ที่มีความซับซ้อน ควรจัดการประเมินการใช้กฎหมาย เพื่อเป็น double-loop learning   และช่วยให้ได้กฎหมายที่เหมาะสมจริงๆ    โดยที่ในประเทศไทยสมัยก่อนผมเคยได้ยินว่า ใครที่วิพากษ์วิจารณ์กฎหมาย ถือเป็นการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ เพราะกฎหมายออกเป็นพระบรมราชโองการ   สมัยนี้เปิดกว้างขึ้น แต่ก็ไม่เคยได้ยินว่ามีการประเมินผลการใช้กฎหมายอย่างจริงจังในประเทศไทย

เพราะไทยเรามองกระบวนการออกกฎหมายเป็นเรื่องของผู้รู้ ผู้มีอำนาจ   ไม่ได้มองว่าเป็นกระบวนการที่หวังผลดีแก่ประชาชนและบ้านเมือง    เนื่องจากเป็นเรื่องซับซ้อน ดังนั้นแนวความคิดหรือเจตนารมณ์ของผู้ร่าง อาจมองข้ามหรือไม่มีข้อมูลบางประเด็น   เมื่อประกาศใช้จริงจึงอาจมีช่องโหว่หรือจุดอ่อน     แนวความคิดเรื่องการอกกฎหมายในบ้านเราอยู่ใต้ Fixed Mindset     

ขอขอบคุณ คุณยุวดี คาดการณ์ไกล ที่กรุณาส่งหนังสือมาให้      

วิจารณ์ พานิช

๑๒ ก.ย. ๖๔