"พยอม สีนะวัฒน์"...อัจฉริยะแห่งผ้าไหมไทย

และสามารถประยุกต์ลวดลายต่างๆ ผ้าขิดและผ้าโบราณ เพื่อใช้งานในรูปแบบต่างๆ เช่น ทอเป็นผ้าห่ม ฯลฯ ด้วยความวิริยะอุตสาหะ เพื่อสืบทอดศิลปะหัตกรรม พื้นบ้าน งานทอผ้าไหม อันเป็นสมบัติล้ำค่าของชาติไทย ให้ยืนยาวอย่างต่อเนื่อง อุทิศตนต่อสังคม ดำรงตนอย่าง เรียบง่าย ทำให้คุณย่าพยอม สีนะวัฒน์ ได้รับรางวัลพระราช ทานศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (ศิลปะงานผ้า) ในปี 2530 จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช กุมารี นับเป็นรางวัลสูงสุดในชีวิต

ผมรู้สึกใจหายเมื่อทราบข่าวท่านได้จากเราไปเมื่อ วันที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินในการพระราชทานเพลิงศพเมื่อวัน จันทร์ที่ 23 มีนาคม 2552 ผมและอีกหลายๆ ท่านไม่ได้ ไปร่วมงานพิธีดังกล่าว เนื่องจากทราบกะทันหันและติด ภารกิจจึงขอไว้อาลัย ณ โอกาสนี้ แด่คุณย่าพยอม สีนะ- วัฒน์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (ศิลปะงานผ้า) อัจฉริยะแห่งการสร้างสรรค์หัตถกรรมด้านผ้าไหมไทย มาอย่างยาวนานมากกว่า 80 ปี นับเป็นคุณานุประการ ต่อพวกเราชาวหม่อนไหม ที่ได้รับความรักความเมตตา จากท่านตลอดมา ทุกครั้งที่ไปขอความรู้หรือเยี่ยมชม ผ้าทอผีมือท่าน คุณย่าพยอม สีนะวัฒน์ นามสกุลเดิม ชาติสีหราช เกิดเมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2452 ที่หมู่บ้านคุ้มวัดหลวง ตำบลขุขันธ์ อำเภอเมือง จังหวัดศรีสะเกษสมรสกับคุณ ปู่สวน สีนะวัฒน์ ชาวร้อยเอ็ด เมื่อปี 2469 หลังจากนั้น จึงมาตั้งรกรากทำมาค้าขายที่ร้อยเอ็ด ณ ที่นี่ คุณย่า พยอม ได้เริ่มงานทอผ้าไหม จากคุณย่าชวดทองมาก ด้วยความวิริยะอุตสาหะ คุณย่าพยอมได้พัฒนางานทอผ้า ไหมด้วยความมุ่งมั่น ผลิตผลงานที่มีคุณภาพมากมาย หลายชนิดและลวดลาย ผลงานอันโดดเด่นของคุณย่า พยอม คือ ความสามารถในการทอผ้ายกดอกด้วยดิ้นเงิน ดิ้นทอง

ภาพครอบครัว นั่งทางซ้าย ย่าพยอม สีนะวัฒน์ ชวดทองมาก สีนะวัฒน์ นายสวน สีนะวัฒน์ ยืนจากซ้าย นางสาววงจันทร์ สีนะวัฒน์ นายสัตวแพทย์จุมพล สีนะวัฒน์ นายโฆสิต สีนะวัฒน์ นายสันทัด สีนะวัฒน์ นายดำรง สีนะวัฒน์ นพ.ประวัติ ตั้งศิริพัฒน์ นางสาวมณเฑียร สีนะวัฒน์

ตอนที่ 2

จวบจนวาระสุดท้าย เมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2551 ด้วยสิริอายุยืนยาวถึง 99 ปี 9 เดือน 12 วัน การจากไปของคุณย่าพยอม สีนะวัฒน์ เป็นการจากไปแต่เพียงร่างกาย ที่ต้องเป็นไปตามสังขารของมนุษยชาติด้วย คุณค่าของหัตถศิลป์ที่ท่านได้ฝากไว้ในแผ่นดิน เป็นสมบัติล้ำค่าซึ่งไม่สามารถประเมินราคาได้ ที่ตกทอดให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมจาก รุ่นสู่รุ่นตลอดไป ขอดวงวิญญาณของคุณย่าพยอม สีนะวัฒน์ จงสงบสุขสถิตในทิพยวิมานสืบไป

นอกจากนั้นคุณย่าพยอม สีนะวัฒน์ ยังได้รับรางวัล อันทรงเกียรติอีกมากมาย เช่น พ.ศ.2508 ผลงานผ้าไหมทอผ้า ผีมือท่านได้รับเกียรติจากคณะ กรรมการองค์การไหมโลก นำไปแสดง ณ ประเทศเลบานอน พ.ศ.2522 รางวัลแม่ดีเด่น ของสภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์ รางวัลที่ 1 จากการประกวดผ้าไหมมัดหมี่ รางวัลที่ 2 จากการประกวดผ้าไหมมัดหมี่ของกระทรวงอุตสาหกรรม และคณะกรรมการส่งเสริมสินค้าไหมไทย พ.ศ.2524 รางวัลชนะเลิศ จากการประกวดผ้ายกในงาน ผลิตภัณฑ์หัตถกรรมระหว่างประเทศ (International Crafts Conference and Exhibition 1981) พ.ศ.2531 รางวัลที่ 1 การประกวดสุขภาพผู้สูงอายุ รางวัลที่ 2 จากการประกวดผ้าขาวม้าไหม ของกรมส่งเสริมการ เกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ครั้งที่ 1 พ.ศ.2535 รางวัล “คนดีศรีร้อยเอ็ด” ของสมาคมประชาสัมพันธ์และสื่อมวลชนร้อยเอ็ด พ.ศ.2536 ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จตุรถาภรณ์มงกุฎไทย เมื่อคุณย่าพยอม สีนะวัฒน์ มีอายุมากขึ้น ท่านได้ย้ายมาอยู่ กรุงเทพฯกับลูกๆ หลานๆ ด้วยความอบอุ่น

ที่มา : จดหมายข่าว "เส้นไหมใบหม่อน" *มกราคม-มีนาคม 2552* www.moac.go.th/builder/mu และ http://www.qthaisilk.com/

ผู้เขียนโดย : วิโรจน์ แก้วเรือง และ จรรยา ปั้นเหน่งเพชร

[แก้ว..อุบล จ๋วงพานิช]

ขอบคุณที่นำเรื่องดีดีมาเล่าค่ะ

[เหมือนปอง จันโทภาศ]

ขอขอบคุณผู้เขียนและเรียบเรียงเอาเรื่องราวดีๆ มาเล่าให้ฟังค่ะ ประมาณค่ามิได้ อิฉันเองเป็นคนร้อยเอ็ดโดยกำเนิด เพีงได้ยินเรื่องราวของคุณยายตอนนี้เอง เมื่อ อายุ ๖๐ แล้ว ( ส่วนนึงเพราะไปอยู่ต่างประเทศนานพอควร) แต่ส่วนนึง มาจากขาดการสนุบสนุน และ โปรโมท อย่างจริงจังจาก ทางจังหวัดร้อยเอ็ด ….รากเหง้าดีปานนี้ดิฉันจะตามหา และชวนเพื่อนๆ ผู้รู้เรื่องไหม คนที่สนใจร่วมกัน ไปศึกษาและสนับสนุน คนสืบทอดจากคุณยายค่ะ