นิทานพื้นบ้าน...สื่อการฝึกเขียน

นิทานจึงมีสิ่งที่แฝงเร้นอยู่ทั้งที่เจตนาและไม่เจตนา นอกจากจะใช้เป็นเครื่องมือในการขัดเกลาอบรมคนและช่วยลดความขัดแย้งของคนในสังคมได้แล้ว ยังเป็นภูมิปัญญาของคนโบราณที่สั่งสอนบุตรหลานผ่านนิทานต่างๆ ด้วยกลวิธีอันแยบยลทำให้นิทานพื้นบ้านมีคุณค่าทั้ง ด้านอารมณ์ ด้านความคิด ด้านความรู้ และด้านภาษา

นิทาน เป็นสิ่งที่ทุกเพศ ทุกวัยชื่นชอบ เห็นได้จากการที่แต่ละชาติ แต่ละภาษาต่างมีนิทานที่เล่าสืบต่อกันมา จนถือว่าเป็นมรดกทางวัฒนธรรม แต่เดิมนิทานเป็นเพียงวรรณกรรมมุขปาฐะที่เล่าถ่ายทอดกันมา โดยอาศัยความจำเท่านั้น นิทานจึงเป็นอีกประเภทหนึ่งของวรรณกรรมมุขปาฐะ

ต่อมามีการบันทึกนิทานด้วยตัวอักษรและมีการพิมพ์เผยแพร่ขึ้น นิทานบางเรื่องจึงเปลี่ยนจากวรรณกรรมมุขะปาฐะมาเป็นวรรณกรรมลายลักษณ์ แต่ก็ยังมีนิทานจำนวนอีกไม่น้อยที่ยังเป็นการเล่าโดยอาศัยความจำถ่ายทอดต่อๆกันไป

จุดมุ่งหมายของการเล่านิทานหลักๆ ก็คือ เพื่อความเพลิดเพลิน และเพื่อเป็นคติสอนใจ ซึ่งผู้ใหญ่ในอดีตมักใช้นิทานเป็นสื่อในการสั่งสอนปลูกฝังสิ่งดีงามต่าง ๆ นิทานจึงไม่ได้เป็นเรื่องไร้สาระ หรือเป็นเรื่องหลอกเด็ก แต่การเล่านิทานให้เด็กฟังจึงมีประโยชน์มากมายทั้งในด้านการสั่งสอนอบรม เชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างผู้ใหญ่กับเด็ก และเป็นความทรงจำที่ดีติดตัวเด็กไปจนโต ผลพลอยได้อีกทางก็คือ นิทานเป็นสิ่งที่คอยกระตุ้นเตือนผู้ใหญ่ ซึ่งเป็นผู้เล่าได้ซึมซับคุณธรรมอย่างลึกซึ้ง นิทานสำหรับเด็ก จึงกลายเป็น “นิทานสอนผู้ใหญ่” ไปด้วย เพราะผู้ใหญ่ต้องประพฤติตนเป็นแบบอย่างให้เด็กๆ ได้มองเห็น นิทานจึงมีสิ่งที่แฝงเร้นอยู่ทั้งที่เจตนาและไม่เจตนา นอกจากจะใช้เป็นเครื่องมือในการขัดเกลาอบรมคนและช่วยลดความขัดแย้งของคนในสังคมได้แล้ว ยังเป็นภูมิปัญญาของคนโบราณที่สั่งสอนบุตรหลานผ่านนิทานต่างๆ ด้วยกลวิธีอันแยบยลทำให้นิทานพื้นบ้านมีคุณค่าทั้ง ด้านอารมณ์ ด้านความคิด ด้านความรู้ และด้านภาษา

การส่งเสริมให้นักเรียนได้อ่านนิทานพื้นบ้านและฝึกเขียนนิทาน

จึงเป็นการถ่ายทอดภูมิปัญญาไทยอีกวิธีหนึ่ง

ผู้เขียนมีประสบการณ์ในการพัฒนาการเขียนของนักเรียน โดยใช้สื่อจากนิทานพื้นบ้าน ทั้งการเล่าให้นักเรียนฟังและนำมาให้นักเรียนอ่านนอกเวลา เพื่อให้นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ได้ฝึกเขียนนิทานเพื่อส่งเสริมการอ่าน โดยตั้งจุดมุ่งหมายว่า นิทานที่เขียนนั้นต้องมี “ เนื้อหาสาระ ค่านิยม ความคิดสร้างสรรค์ ส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมเหมะสมกับการปลูกฝังความดีงาม ”

ข้อสรุปจากการที่นักเรียนได้ฝึกเขียนนิทานที่ผ่านมา......พบว่ามีปัญหาที่เป็นอุปสรรคในการเขียนหลายประการ เช่น นักเรียนขาดทักษะพื้นฐานทางภาษา ต้องได้รับการแก้ไขทั้งการอ่านจับใจความ การคิดวิเคราะห์ การใช้ภาษาในการเขียน ผลงานนักเรียนอยู่ในเกณฑ์พอใช้เท่านั้น จึงต้องกลับมาตั้งต้นสอนกันใหม่ เริ่มจากการให้เด็กๆได้เกิดความตระหนักด้วยการให้อ่านนิทานอย่างหลากหลายเสียก่อน แล้วจึงนำเสนอคุณค่าของนิทานที่ได้อ่านมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันในชั้นเรียน มีการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่าน เช่น การจัดนิทรรศการหนังสือนิทาน การประกวดนิทานเล่มเล็ก (หนังสือทำมือ) เพื่อช่วยให้นักเรียนเกิดความรักในนิทานและมองเห็นคุณค่า อันจะนำไปสู่การอนุรักษ์ ฟื้นฟูและเผยแพร่นิทานพื้นบ้าน เป็นการช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้นักเรียนฝึกเขียนนิทานให้ดีต่อไปได้

ผู้อ่านท่านใด มีประสบการณ์ในการจัดการเรียนรู้ เกี่ยวกับนิทานพื้นบ้าน ขอความกรุณาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เพื่อเป็นวิทยาทาน และเพื่อร่วมกันสืบสานนิทานพื้นบ้านในอดีตให้เชื่อมต่อภูมิปัญญาคนรุ่นใหม่ เพื่อถ่ายทอดวิถีไทยจากรุ่นสู่รุ่นตามยุคสมัย ให้เป็นตำนานนิทานไทย อันเป็นมรดกจากภูมิปัญญาคนไทยให้สืบต่อกันไปได้อีกนานเท่านาน

เขียนใน GotoKnow โดย กิติยา เตชะวรรณวุฒิ
ใน ดินสอ

คำสำคัญ (Tags): #นิทานพื้นบ้าน

หมายเลขบันทึก: 351930เขียนเมื่อ 16 เมษายน 2010 13:54 น. ()แก้ไขเมื่อ 23 มิถุนายน 2012 17:33 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (58)

small man

เขียนเมื่อ 16 เมษายน 2010 14:08 น. ()

สวัสดีครับ

เรื่องการสอนภาษาไทย กับเด็กไทยนี่ ผมว่ายากมากๆเลยนะครับ โดยเฉพาะการเขียนเรื่อง เป็นปัญหาระดับประเทศเลยนะครับ

เข้ามาชม มาเชียร์ และ มาให้กำลังใจครับ

อ้อยเล็ก

เขียนเมื่อ 16 เมษายน 2010 14:24 น. ()

เยี่ยมมากๆเลยค่ะครูกิติยา..ทั้งทัศนศิลป์ ดนตรี และนาฏศิลป์เชียวล่ะจ่านกร้องนี่นะ...

มาตายี

เขียนเมื่อ 16 เมษายน 2010 14:26 น. ()

สวัสดีค่ะ

แอบมาชื่นชมผลงานค่ะ

ในโอกาสวันปีใหม่ไทยและวันครอบครัว

ขอให้มีความสุข...ฮักกัน...แพงกัน นะคะ

ครูกระแต

หยั่งราก ฝากใบ

เขียนเมื่อ 16 เมษายน 2010 15:19 น. ()

สวัสดีค่ะอ.กิติยา

ขึ้นชื่อว่า นิทาน ไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ก็มักจะชื่นชอบนะคะ

คนไม่มีรากชอบเรื่องเล่า นิทานต่าง ๆ มากค่ะ

ตอนเรียนเนื่องจากประทับใจคุณครูที่สอนภาษาไทย จึงสนใจมาก แต่ภาษาไทยก็ยังไม่ค่อยจะแข็งแรงนัก ยิ่งเรียนมากขึ้นก็ทำให้รู้ว่าพื้นฐานทางภาษาสำคัญต่อการเรียนต่อยอดจริง ๆ

หากเด็ก ๆ เห็นความสำคัญของภาษาไทย น้อง ๆ คงสนุกมากขึ้นในการเรียน

แต่ปัญหาก็คือ จะทำอย่างไรให้น้อง ๆ สนุกและเห็นความสำคัญน่ะค่ะ

ขอบคุณค่ะ

(^___^)

krutoom

เขียนเมื่อ 16 เมษายน 2010 15:23 น. ()

สวัสดีค่ะมาเยี่ยมชมผลงานของเด็กๆ..นิทานกับเด็กเป็นที่ชื่นชอบนะคะ..

ครูบันเทิง

เขียนเมื่อ 16 เมษายน 2010 17:41 น. ()

สวัสดีค่ะ ครูบันเทิงก็ชอบเล่านิทานค่ะ..เด็กๆชอบค่ะ โดยเฉพาะเวลาเล่า แล้วทำเสียงเล็กเสียงน้อย เสียงแม่มด..อู๊ย! ทำเหมือนเลยล่ะ..เด็กๆชอบๆๆมากๆๆค่ะเข้ามามุงกันใหญ่..สบายดีน่ะค่ะ

กิติยา เตชะวรรณวุฒิ