การพัฒนาองค์กรแห่งการเรียนรู้ จาก “การอบรมนักจัดการความรู้โดยชุมชนนักปฏิบัติ” (2)....การออกแบบหลักสูตรการเรียนรู้


สำหรับผมแล้วการพัฒนาองค์กรให้เป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้นั้นแม้จะมีตำราวิชาการเขียนไว้มากมายแต่เวลาจะเริ่มต้นทำจริงๆแล้วเป็นเรื่องที่ไม่ง่ายเลยครับ

เป็นการแลกเปลี่ยนเรียนรู้สำหรับผู้ที่สนใจ “การพัฒนาองค์กรให้เป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ โดยใช้การจัดการความรู้เป็นเครื่องมือ”  จะได้นำไปคิดเป็นการบ้านเพื่อการประยุกต์ใช้ต่อไป ครับ

สำหรับผมแล้วการพัฒนาองค์กรให้เป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้นั้นแม้จะมีตำราวิชาการเขียนไว้มากมายแต่เวลาจะเริ่มต้นทำจริงๆแล้วเป็นเรื่องที่ไม่ง่ายเลยครับ  การที่พวกเราตัดสินใจว่าจะต้องลงมือแล้วแบบไม่ต้องลังเลใจ ก็สืบเนื่องมาจากเมื่อ๑๘ ก.ย. ๕๒ ทีมงานและผู้บริหารในองค์กร ได้เดินทางมาเยี่ยมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ “การสร้างองค์กรแห่งความสุขและการจัดการความรู้”ที่โรงเรียนเพลินพัฒนา ซึ่งเป็นโรงเรียนจัดการความรู้แบบสร้างสุข    ด้วยความคิดการสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ผ่านกระบวนการทางวัฒนธรรม  พวกเราได้พบกับคุณครูใหม่_ครูวิมลศรี  ศุษิลวรณ์  เพื่อนบ้านในชุมชนชาวBlog_G2K ของเรานี่เอง  

การจัดการความรู้เป็นเรื่องที่ง่ายๆ ใครๆก็ทำได้และทำได้ตอนนี้เลย โดยไม่ต้องรอความพร้อม....” 

คุณครูใหม่บอกเล่าประสบการณ์กับพวกเราไว้ในวันนั้น

ผมได้บันทึกการ ลปรร.แนวทาง “การสร้างองค์กรแห่งความสุขและการจัดการความรู้แบบเพลินพัฒนา”ไว้ในhttp://gotoknow.org/blog/suthepkm/298859

บักทึกนี้ผมจึงได้นำเสนอการออกแบบหลักสูตรการอบรมนักจัดการความรู้โดยชุมชนนักปฏิบัติ  เรื่อง  การถอดองค์ความรู้ในงานพัฒนา  ซึ่งจะจัดขึ้นระหว่างวันที่ ๑๔ – ๑๕ ธันวาคม ๒๕๕๒ นี้ครับ  ณ ภูเขางามรีสอร์ท ตำบลสาริกา อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก ที่ทีมงานภายในพอช.ได้ออกแบบร่วมกับคุณเอก_จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร เป็นการ ลปรร.ครับ

คุณเอกได้บันทึกเรื่องนี้ไว้ในhttp://gotoknow.org/blog/mhsresearch/317593

 เป้าหมาย  สร้างเสริม เครื่องมือการจัดการความรู้ ของคนทำงานสู่สาธารณะ

วัตถุประสงค์

                    ๑. สร้างแรงบันดาลใจให้คนทำงานสร้างองค์ความรู้จากตนเอง

                    ๒. ให้ความรู้แก่คนทำงานเรื่องการจัดการความรู้และเครื่องมือจัดการความรู้

                    ๓. สร้างเครือข่ายกลุ่มสนใจการจัดการความรู้

กลุ่มเป้าหมาย

เจ้าหน้าที่ พอช.และสำนักทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ รวมประมาณ ๕๐ คน ประกอบด้วย จนท.ข้อมูล,ประชาสัมพันธ์ ,จนท.ปฏิบัติการ.,จนท.ที่สนใจ

เอกสารประกอบการอบรม

เอกสารเรื่อง การถอดบทเรียนผ่านประสบการณ์

เนื้อหาและกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์

  • การทบทวนแนวคิด นโยบาย และบทบาทการทำงานของ พอช. ภารกิจร่วม – พูดคุย ร่วมสะท้อนความคิดเห็น
  • การจัดการความรู้ : แนวคิดการดำเนินการ การทำงาน – เปิดประเด็น ระดมสมองด้วยบัตรคำ
  • ศิลปะ/การภาวนา เพื่อพัฒนาพลังการเรียนรู้จากภายใน – กำลังคิดเนื้อหากิจกรรม
  • เทคนิคการสร้างความรู้ หรือ Constructionism learning  - น่าจะใช้กระบวนการ Dialogue,วาดรูปและนำเสนอ,Story telling
  • การถอดบทเรียน /จัดการความรู้ – กิจกรรมกลุ่มเสร็จแล้วนำเสนอ
  • ประมวลการเขียน การจัดการเพื่อการสื่อสารความรู้ – ให้เวลาเขียน ใคร่ครวญข้อมูล นำเสนอ
  • การทำเป็นสื่อและนำเสนออย่างง่าย – ตรงนี้ผมคิดถึง gotoknow หรือ บล็อกภายในองค์กร
  • ถอดบทเรียน สรุปบทเรียน – ตั้งพันธะสัญญาร่วมกันผ่านการ AAR.

กำหนดการอบรม

วันแรก

เช้า

  • เปิดการอบรมเชิงปฏิบัติการ
  • เรียนรู้ตัวเอง รู้จักผู้อื่น โดย คุณภิรัชญา วีระสุโข และ คุณจตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร
  • การทบทวนแนวคิด นโยบาย และบทบาทการทำงานของ พอช. ภารกิจร่วม – พูดคุย ร่วมสะท้อนความคิดเห็น  โดย ทีม พอช.
  • แลกเปลี่ยนเรียนรู้ : ถอดบทเรียนผ่านประสบการณ์งานพัฒนา โดย คุณจตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร และคุณเกียรติศักดิ์ ม่วงมิตร

บ่าย Work Shop

  • Work Shop  การจัดการความรู้ : แนวคิดการดำเนินการ การทำงาน – เปิดประเด็น ระดมสมองด้วยบัตรคำ  โดย ทีมวิทยากร
  • Work Shop  เทคนิคการสร้างความรู้ หรือ Constructionism learning  - ใช้กระบวนการ Dialogue,วาดรูปและนำเสนอ,Story telling  โดย ทีมวิทยากร

วันที่สอง

เช้า

  • บทเรียนการจัดการความรู้จากปูนซิเมนต์ไทย โดยคุณทวีสิน  ฉัตรเฉลิมวิทย์ .....(กำลังประสานกับ SCG.)
  • Work Shop  ประมวลการเขียน การจัดการเพื่อการสื่อสารความรู้ – ให้เวลาเขียน ใคร่ครวญข้อมูล นำเสนอ
  • Work Shop  การทำเรื่องเล่าเป็นสื่อและนำเสนออย่างง่าย – ผ่าน gotoknow หรือ บล็อกภายในองค์กร

บ่าย

  • สรุปหลักการ “การถอดองค์ความรู้ ในงานพัฒนาของ พอช.และการสื่อสารองค์ความรู้” โดย คุณอัมพร แก้วหนู
  • ระดมความเห็น  “การกำหนดแนวทางดำเนินการการจัดการความรู้และการสร้างกลุ่มแลกเปลี่ยนเรียนรู้ภายใน พอช.ในระยะต่อไป” โดย คุณสุเทพ ไชยขันธุ์
  • ถอดบทเรียน สรุปบทเรียน – ตั้งพันธะสัญญาร่วมกันผ่านการ AAR

 ทีมวิทยากรกระบวนการ

ทีมวิทยากรกระบวนการคุณภาพ  นำทีมโดยคุณเอก_จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร

 

จนถึงวันนี้อีกอาทิตย์กว่าๆจะถึงวันงานในส่วนของการเตรียมการนั้น   ถือว่าพร้อมแล้วครับ ทั้งเมนูอาหาร  ขิง ข่า ตระไคร้  เครื่องแกง  เครื่องครัว.....พร้อมสรรพแล้วครับ  รอแต่พ่อครัวใหญ่และทีมงานมาช่วยปรุง  .....ออกมารสชาติเป็นอย่างไร  แล้วจะเล่าสู่ฟังครับ          

                                                

                             

      ส่วนหนึ่งของทีมงานพ่อครัวคุณภาพ  นำทีมโดยคุณเอก_จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร

หมายเลขบันทึก: 317908เขียนเมื่อ 3 ธันวาคม 2009 17:40 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 22:00 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (24)

ยินดีครับ รุสดี ยาเซ็ง

นอกจากจะได้ ลปรร.การจัดการความรู้ การถอดบทเรียน

วิทยากรจะได้ ลปรร.การสื่อสารความรู้ในรูปเรื่องเล่าเร้าพลังด้วย

ซึ่งน่าจะช่วยการฝึกปรือ การเขียน Blog ของรุสดี

ในhttp://gotoknow.org/blog/users/rusdi_codi/viewเยี่ยมยุทธ์ยิ่งขึ้นได้

สวัสดีครับ อาจารย์ สุเทพ (รุสดีอยู่ไกลกว่ามาถึงก่อนแล้ว)

ถ้าไม่ติดภาระกิจขอไปเรียนรู้ด้วยครับ

ในนามของคนทำงานพื้นที่ ....คิดว่าต่อไปคงจัดให้กับคนทำงานองค์บ้างจะได้ยกระดับในการเป็นนักจัดการ

ปัจจุบันพวกเราเรียนรู้แบบที่น้าแก้ว สังข์ชู บอกว่า" เรียนรู้ด้วยการฝึกหัด

พี่เล็ก อุทัย ลำสินธ์ บอกว่าเป็นการเรียนรู้ แบบ"หัดในไถ"ครับ จึงอยากยกระดับครับอาจารย์

คาราวะ ท่านวอญ่า-ผู้เฒ่า-natachoei--ผู้อาวุโส

ทราบว่าวันที่ 8-9 ธค. ท่านวอญ่า อยู่ที่มสธ.กับงาน "แผนแม่บทชุมชน"

ผมเองก็จะอยู่ที่นั่นด้วยครับ คงได้พบกันพุดคุยกันนะครับ

สวัสดีครับ

เข้ามาอ่านสองสามรอบเเล้วครับ ตกใจรูปตัวเอง ก็ถอยหลังไปตั้งหลักก่อนครับ

ช่วงนี้เตรียมงานครับ อยากให้กระบวนการออกมาประณีตมากที่สุด เป็นธรรมดาเช่นนี้ครับ ทีมงานผมเองบางท่านก็ว่างและไม่ว่างตามภาระกิจ ครั้งนี้ ดร.ยุวนุช ท่านติดงานเสียเเล้ว แต่อีกหนึ่งหนุ่มหล่อ (คุณเกียรติศักดิ์) และ หนึ่งสาวสวย (คุณศิลา) สองท่านนี้ได้ทั้งเวลาเเละได้ทั้งใจ สุดคุ้มเชียวละครับ

ที่พี่สุเทพเขียนในบันทึกนั้นคือ Concept ที่วางไว้กว้างๆครับ ผมจะลงในรายละเอียดอีกครั้ง และจะซักซ้อมทีมงานก่อน คงในวันงานเลยก็ได้ครับ

งานนี้ dialouge น่าจะเบ่งบานครับ เอาเเบบสุนทรียะสุดๆเลยดีกว่าครับ คนทำงานกับชุมชนเขามีศิลปะในใจอยู่เเล้ว

 

สวัสดีครับท่านอาจารย์ สุเทพ ทางคณะกรรมการแผนเดินทางไปแล้วครับ แต่ผมติดภาระกิจงานหลวง เป็นเลขาสหกรณ์ออมทรัพย์รพ. ประชุมสามัญพรุ่งนี้ครับ 8 ธค

แต่คิดว่าประชุมเสร็จจะรีบขึ้นไปครับท่าน

สวัสดีครับคุณเอก

"งานนี้ dialouge น่าจะเบ่งบานครับ เอาเเบบสุนทรียะสุดๆเลยดีกว่าครับ

 คนทำงานกับชุมชนเขามีศิลปะในใจอยู่เเล้ว"

ผมมีความเชื่อมั่นต่อทีมวิทยากรเช่นนั้นและวาดหวังไว้อย่างนั้นเช่นกันครับ

 แม้จะรู้ทั้งรู้ว่าการฝึกอบรมเพียง 2 วันนั้นทำอะไรได้ไม่มาก

หากแต่กระบวนที่ทีมงานได้ออกแบบไว้

ทั้งกระบวนการนวด การเล้าโลม กระบวนการถอด(ความรู้)และการสื่อสารอย่างมีพลัง ผสมกับความตั้งใจ เปิดใจและเต็มใจที่จะเรียนรู้ของผู้เข้าร่วม จะช่วยเร่งรัดการเรียนรู้และจุดประกายแรงบันดาลใจให้มีพลังขับเคลื่อนงานต่อไปได้ครับ

ดร.ยุวนุช ท่านMailแจ้งมาแล้วครับ  ว่าท่านติดงานสลับไม่ได้  เสียดายครับ

หากแต่ทีมวิทยากรที่มีอยู่....ก็ครบเครื่องพอแล้วครับ

 

คาราวะ ท่านวอญ่า-ผู้เฒ่า-natachoei--ผู้อาวุโส(อีกจอก)

ดีใจครับที่ได้พบท่านวอญ่า-ผู้เฒ่า-natachoei--ผู้อาวุโส ที่ มสธ.งานแผนแม่บทชุมชน ได้พูดคุย ทานมื้อกลางวันด้วยกัน

ท่านผู้เฒ่ามีเรื่องเล่าเยอะเลย มีคำคมเด็ดๆ โดยเฉพาะกับนิทานแล้ว เชื่อเลยว่าพิเศษจริงๆ....ลีลาเฉพาะตัว มิน่าหล่ะท่านผู้เฒ่าถึงมีมีมวลมิตรเยอะแยะไปหมดเลย

 

                         

                  เป็นบุญวาสนาครับที่ได้มาพบกันครับ   ท่านผู้เฒ่าวอญ่า

สวัสดีคะ พี่สุเทพ และสวัสดีบังวอญ่าด้วยค่ะ เลยได้รู้จักกันแล้วซิคะ บังมีเรื่องเล่าสนุก ๆเยอะเลยโดยเฉพาะลีลาภาษาใต้ จึงมีแฟน ๆชาว gotoknow เต็มเลย และก็เป้นปัจจุบันกันมากเลย เสร็จงานแล้วมีภาพมาลงทันที เข้ามาเยี่ยมครั้งนี้เพือเตรียมตัวไปสัมมนา (ต้องทำการบ้านหน่อย) ภาคใต้จะเดินทางโดยรถตู้สนง ภาค ออกจากพัทลุงเช้าวันอาทิตย์ คาดว่าจะตรงเข้าที่พักภูเขางามรีสอรท์ นครนายกเลยแล้วเจอกันค่ะ

ครับน้องพัช

ท่านผู้เฒ่าวอญ่า-natachoei(ผู้อาวุโส)

คุยได้อรรถรสมาก....

ถึงนครนายก

น้องพัชเขียนบันทึกความรู้สึกต่อทำการบ้านเตรียมตัวไปสัมมนาสักหน่อยสิ

จะได้ดูเป็นบรรยากาศสดๆ

สวัสดีค่ะ คุณสุเทพ แวะมาเรียนรู้ค่ะ

สวัสดีครับคุณnana งาน พสว.ศอ.8 (นครสวรรค์)

....

ยินดีที่ได้รู้จักและยินดีที่ได้ ลปรร.

การอบรมนักจัดการความรู้โดยชุมชนนักปฏิบัติ เรื่อง " การถอดองค์ความรู้ในงานพัฒนา"

วันที่ ๑๔ – ๑๕ ธันวาคม ๒๕๕๒ นี้

จะลปรร.แบบรายงานสดเลยหละครับ

คอยติดตามนะครับ

.....

ขอบคุณที่มาแวะเยี่ยมครับ

ขอบพระคุณมากค่ะสำหรับบันทึกดี ๆ ที่แบ่งปันให้ได้อ่านในหลาย ๆ บันทึก และการได้มีโอกาสดี ๆ มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันในวันพรุ่งนี้ค่ะ พอดีว่าเพิ่งกลับมาจากปฏิบัติธรรมที่ค่อนข้างใช้เวลาเต็มที่อย่างยาวนาน กลับมาแล้วก็มีเรื่องให้ต้องทำมากมาย แว่บไปแว่บมาเพิ่งหาโอกาสแวะมาทักทายกันก่อนเจอตัวจริงเสียงจริงวันพรุ่งนี้ค่ะ กำลังจะออกเดินทางไปนครนายกพร้อมคุณเอกในอีกไม่กี่นาทีข้างหน้านี้ค่ะ แล้วพบกันนะคะ

สวัสดีค่ะท่านอาจารย์ สุเทพ ไชยขันธุ์

  • มาเรียนรู้การจัดการความรู้ในชุมชน กับคนเก่ง ๆ ค่ะ
  • จะรอติดตามตอนต่อไปค่ะ
  • ขอบคุณค่ะ

สวัสดีครับ อ.ศิลา

• เดินทางปลอดภัยครับ

• มีทีมงานรออาจารย์ที่"ภูเขางามรีสอร์ท" นครนายกแล้ว

• ผมเดินทางพรุ่งนี้เช้า

• แล้วพบกันครับ

สวัสดีค่ะ

  • มาหาความรู้ค่ะ  เข้าใจบ้างไม่เข้าใจบ้าง
  • ต้องอาศัยการมาอ่านบ่อย ๆ
  • ขอเป็นกำลังใจให้กับการทำงานเพื่อสังคมค่ะ
  • ขอขอบพระคุณค่ะ

สวัสดีครับคุณสีตะวัน

ยินดีต้อนรับสู่การลปรร.

การอบรมนักจัดการความรู้โดยชุมชนนักปฏิบัติ

เรื่อง " การถอดองค์ความรู้ในงานพัฒนา"

ในครั้งนี้

จะลปรร.แบบรายงานสดๆเลยหละครับ

คอยติดตามนะครับ

สวัสดีครับครูคิม

.....

•ยินดีกับคำแนะนำครับครูคิม

•กำลังฝึกฝนการสื่อสารให้กระชับ ตรงประเด็นและให้เป็นเรื่องเล่าที่เร้าพลัง

•พรุ่งนี้เช้าเริ่มฝึกฝนวิทยายุทธ์กับคุณเอก หนานเกียรติ และอ.ศิลา

•เป็นศิษย์มีครูแล้ว

•ที่ผ่านมาเรียนรู้แบบธรรมชาติครับ

ขอเป็นกำลังใจทุกท่านครับ เตรียมการพิถีพิถัน จนได้แนวคิดเบื้องหลังกับกระบวนการที่เห็นความต่อเนื่อง นอกจากจะทำให้เครือข่ายคนทำงานของ พอช.ได้รับการเสริมศักยภาพและพลังใจที่ดีมากอย่างยิ่งแล้ว ก็ดูเหมือนจะเห็นผลงานที่ช่วยกันแปรประสบการณ์ออกมาเป็นบทเรียนเพื่อการค่อยสะสมไว้จำนวนหนึ่ง ยิ่งเป็นกำลังใจอย่างดี

คงจะเกิดสิ่งดีๆที่ได้นำเอาหลายอย่างมาเห็นและสัมผัสอย่างซาบซึ้งหลายแง่มุม ให้อิ่มปีติออกจากภายใน เมื่อกลับไปทำงานและดำเนินชีวิตอีกครั้ง ก็คงได้แรงบันดาลใจว่าเราจะสะท้อนพลังตนเองออกไปสู่สิ่งการสร้างสรรค์สิ่งต่างๆอย่างไร มากมายเลยนะครับ ดูแล้วทีมวิทยากรคงจะได้การเรียนรู้ด้วยประสบการณ์กันและกันไม่น้อยไปกว่ากลุ่มคนทำงานของ พอช.

เป็นส่วนผสมของทีมสหสาขาที่ลงตัวมากอย่างยิ่งครับ นับแต่ ท่าน ดร.ยุวนุช คุณจตุพร  อาจารย์ศิลา คุณสุเทพ คุณครูวิมลศรี คุณหนานเกียรติ วิทยากรจาก SCG และอื่นๆ แค่เห็นทีมวิทยากรแล้วก็ต้องอยากเห็นภาพสะท้อนที่ไปปรากฏลงในหมู่คนทำงานของ พอช.และผลงานจากการทำกิจกรรมของเขามากเลยครับ เพราะคงจะเหมือนการได้รับหลอมรวมมวลประสบการณ์จากสุดยอดในหลายด้านของแต่ละท่าน ขออนุญาตตามเรียนรู้ไว้เป็นตัวอย่างเพื่อการศึกษาด้วยนะครับ

นำรูปถ่ายมามอบเป็นกำลังใจและขอมีส่วนร่วมในทางอ้อมด้วยนะครับ คุณสุเทพ คุณจตุพร คุณแป๋วแหวว ทีม พอช. ได้เคยไปนั่งคุยกันและเห็นแนวที่จะเดินไปข้างหน้าด้วยกันมากมายครับ แต่เสียดายที่ยังไม่ได้มาร่วมหาบทเรียนที่ดูแล้วจะสานต่อความเป็นมาของเครือข่ายเชิงพื้นที่ของ พอช. และคงจะเป็นการริเริ่มที่นำไปสู่การยกระดับงานในชุมชนและงานเชิงพื้นที่ในมติใหม่ๆอีกหลายอย่างครับ

                            
                     
                      ภาพ : แสงแห่งความงอกงามเติบโต   ผู้ถ่าย : วิรัตน์ คำศรีจันทร์

                     

                      ภาพ : ดอกไม้และเมล็ดพันธ์ความงดงาม ผู้ถ่าย : วิรัตน์ คำศรีจันทร์

                      
                     ภาพผืนน้ำ แผ่นหิน ยามเย็น ผู้ถ่าย : วิรัตน์ คำศรีจันทร์ จากต้นธารลำน้ำน่าน ดูแล้วมีความสงบ นิ่ง เยือกเย็น อดทน ให้อารมณ์ลึกซึ้งแก่ตนเองดีครับ

                     
                      ภาพเติบโตด้วยพลังความฝัน ผู้ถ่าย : วิรัตน์ คำศรีจันทร์ จากทะเล จันทบุรี

มอบเป็นความสุขและเป็นกำลังใจทุกท่านครับ

ขอบคุณครับอ.ดร.วิรัตน์

  • ภาพสวยงามมากครับ
  • ท่าน ดร.ยุวนุชและ คุณครูวิมลศรี (ครูใหม่)
  • ติดภารกิจไม่ได้ไปร่วมครับ
  • ทีมวิทยากรมีคุณเอก_จตุพร  อาจารย์ศิลา และหนานเกียรติ
  • คุณภาพคับแก้วแล้วครับ

 

สวัสดีค่ะอาจารย์สุเทพ

ยินดีที่ได้เป็นส่วนหนึ่งในขั้นตอนของการสร้างแรงบันดาลใจให้กับนักเรียนรู้ ชาวพอช.ค่ะ

ครูใหม่

สวัสดีปีใหม่ครับครูใหม่

  • ขอบคุณสำหรับแรงบันดาลใจครับ
  • มีหลายคนเลยที่ยังคงประทับใจและพวกเรายังคงเอ่ยถึงเพลินพัฒนาอยู่อีกบ่อยครั้ง

ร่วมปฎิวัติการศึกษาเพื่อความเป็นไท

http://gotoknow.org/blog/plays-learns/320506

ขอบคุณครับคุณ Man In Flame

ผมแวะเยี่ยมแล้วครับ

ขอให้กำลังใจครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท