46.จะสร้างสรรค์บรรยากาศการเรียนรู้อย่างไร

 

จะสร้างสรรค์บรรยากาศการเรียนรู้อย่างไร

 

ในห้องเรียนแต่ละห้อง หรือศูนย์การเรียนแต่ละแห่งมีสิ่งที่เรียกว่า "สภาพบรรยากาศ" เช่นเดียวกับเวลาที่เราพูดถึงสภาพอากาศ หรือบรรยากาศในเมืองต่างๆ ในทางอุตุนิยมวิทยา กล่าวว่า มีร้อน มีหนาว ฝนตก แดดออก ฯลฯ สำหรับสภาพบรรยากาศในห้องเรียนนั้น เป็นที่ที่เราสามารถรู้สึกถึงบางสิ่งบางอย่างได้ อาทิเช่น วิธีที่ผู้คนมีปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน วิธีที่ผู้คนได้ยิน และสิ่งที่ผู้คนพูด เป็นต้น

การสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ในห้องเรียนหรือ ศูนย์การเรียนให้เหมาะสมและเอื้อแก่การจัดการเรียนรู้นั้น ถือได้ว่ามีความสำคัญอย่างมาก เพราะมีความเกี่ยวพันโดยตรงกับการประสบความสำเร็จของเด็ก ทั้งนี้ การสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ในการจัดการเรียนการสอนของครูจะเป็นตัวบ่งชี้ว่าครูเองมีประสิทธิภาพมากน้อยเพียงใด และสามารถเป็นผู้นำที่ดีของเด็กได้หรือไม่ ครูสามารถจัดห้องเรียนหรือศูนย์การเรียนให้เป็นสถานที่ที่น่าเรียนหรือไม่ เด็กๆ รู้สึกปลอดภัยในห้องเรียนไหม เด็กทราบหรือไม่ว่าครูคาดหวังอะไรในตัวเด็กบ้าง

เทคนิควิธีการต่างๆ ที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้ จะช่วยให้ครูสามารถพัฒนาสภาพแวดล้อมที่จะสนับสนุนการเรียนรู้ เพื่อให้เด็กบรรลุเป้าหมายที่ครูตั้งใจไว้

 

สภาพบรรยากาศของห้องเรียนประกอบด้วยปัจจัย 4 ประการคือ คุณค่า สภาพแวดล้อม รูปแบบของการปฏิสัมพันธ์ และผู้คน หากครูนำปัจจัยดังกล่าวทั้งสี่มาทำงานร่วมกัน และเสริมกำลังซึ่งกันและกัน การจัดการเรียนการสอนของครูจะเกิดประสิทธิภาพมากขึ้น และตัวเด็กเองก็จะประสบความสำเร็จมากขึ้น คำถามที่เป็นกุญแจสำคัญที่ครูต้องถามตนเองคือ "หากมีคนแปลกหน้าเดินเข้ามาในห้องเรียนครั้งแรก เขาจะคิดอย่างไร?"

1. ค่านิยม (Values) คือแนวคิดหลักหรือมโนทัศน์ที่ครูต้องการให้เด็กเรียนรู้ แม้ครูจะตั้งเป้าหมายและหัวข้อต่างๆ ไว้มากมายก็ตาม แต่สิ่งเหล่านี้มักจะประกอบด้วยแนวคิดหลักๆ เพียงไม่กี่เรื่องเท่านั้น โดยแนวคิดหลักเหล่านี้ควรจะสะท้อนออกมาในวัตถุประสงค์ในการจัดการเรียนรู้ของครู ซึ่งใช้คำนิยามสั้นๆ เพียงไม่กี่คำ
   
   การเขียนวัตถุประสงค์ในการเรียนรู้เป็นเรื่องที่ควรทำเป็นขั้นตอนแรก โดยให้เด็กเข้ามามีส่วนในกระบวนการนั้นด้วย นอกจากนี้ พยายามมองหาแนวทางที่จะเสริมกำลังแนวคิดหลักในทุกส่วนของแผนการเรียนที่ครูกำหนด สมมุติว่าแนวคิดหลักของครูมีคำว่า "ชุมชน" ให้ครูนำตะกร้าที่ใส่รูปภาพของเด็กทุกคนในชั้นเรียนมาวางไว้ในห้อง ตะกร้าใบนี้จะนำมาซึ่งกิจกรรมต่างๆ ในการสร้างเสริมความเป็นชุมชนในห้องเรียนแต่ละวัน อาทิเช่น ให้เด็กทุกคนใส่รูปของตนเองไว้ในแผนภูมิที่แสดงการเข้าเรียน หากไม่มีรูปเด็กคนใดในแผนภูมิ เด็กจะคิดเองโดยอัตโนมัติว่า "วันนี้มีบางคนในห้องของเราไม่มาเรียน มีใครบ้างนะที่ไม่อยู่ในที่นี้ ?"
   
   หากแนวคิดหลักของครูคือเรื่องของความร่วมมือ นักเรียนก็ควรได้เห็นครูทำงานร่วมกับเพื่อนครูคนอื่นๆ มิเช่นนั้นครูอาจสื่อความถึงเด็กในทางตรงข้ามก็ได้ ครูควรระลึกเสมอว่า ยิ่งสังคมภายนอกเต็มไปด้วยสิ่งที่ตรงข้ามกับเรื่องที่ครูต้องการสอนมากเท่าใด ครูก็ยิ่งต้องใช้โอกาสทุกทางที่จะช่วยเสริมกำลังความเชื่อและพฤติกรรมที่ต้องการปลูกฝังให้เกิดขึ้นกับเด็ก
2. สภาพแวดล้อม (Environment) หมายถึง สภาพทางกายภาพในห้องเรียนหรือศูนย์การเรียน ครูอาจจะควบคุมทุกอย่างไม่ได้ แต่ครูสามารถควบคุมได้หลายอย่าง เป็นต้นว่า การจัดห้องเรียน การตกแต่งผนังห้อง และการใช้พื้นที่ภายในห้องเรียนของเด็ก ปัจจัยต่างๆ เหล่านี้ควรสะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดหลักของครู กุญแจสำคัญในเรื่องนี้คือการจัดสภาพแวดล้อมให้ตอบสนองวัตถุประสงค์ที่ครูกำหนด เพราะการสอนคือการปฏิบัติอย่างจงใจที่ครูจะต้องเสริมกำลังทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รายรอบตัวเด็ก

 

นอกจากนี้ ครูต้องรู้จักใช้วิธีการจัดโต๊ะเรียนให้เกิดประโยชน์และตอบสนองเป้าหมายมากที่สุด เช่น รูปแบบสำหรับการเรียนเดี่ยวหรือการเรียนแบบร่วมมือ เรียนเป็นกลุ่มหรือเป็นคู่ ในส่วนของผนังห้องเรียน หากผนังห้องเป็นผ้าใบ ครูจะวาดหรือใส่อะไรลงไป แน่นอนว่าคำตอบที่ถูกต้องไม่ได้เป็นสูตรสำเร็จเพียงคำตอบเดียว สิ่งที่ครูเลือกทำจะอยู่บนพื้นฐานของของแนวคิดหลักที่ครูต้องการสอนเด็ก อย่างไรก็ดี โดยหลักๆ แล้วสิ่งที่ควรแขวนไว้บนผนังประกอบไปด้วยรูปถ่ายของเด็กๆ ผลงานที่เด็กทำ แผนภูมิของงาน ตารางเวลาปฏิบัติงาน รูปถ่ายของบุคคลอื่นๆ ในชุมชนของครูและนักเรียน บทกวี สุภาษิตที่สะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดหลักที่ต้องการสอน ชีวประวัติ หรือคำคมประจำวัน เป็นต้น

คำตอบที่ผิดมีอย่างเดียวคือครูไม่คิดทำอะไรเลย หรือทำในสิ่งที่ไม่ได้ช่วยเสริมกำลังแนวคิดหลักที่ครูต้องการสอน ตัวอย่างเช่น ครูไม่จำเป็นต้องติดบทกวีหรือคำคมไว้บนผนังถ้าชั้นเรียนของครูไม่ได้มุ่งเน้นในเรื่องการใช้ภาษามากนัก การทำเช่นนี้อาจไม่ใช่เรื่องผิด แต่เป็นการใช้พื้นที่บนผนังอย่างไม่คุ้มค่า ที่ถูกต้องคือควรใช้พื้นที่เหล่านั้นมาช่วยเสริมกำลังในจุดที่ต้องการเน้นจริงๆ ของครู และถ้าครูนำคำคมประจำวันไปติดไว้ที่ผนังห้อง ครูจะมีวิธีการสอนเด็กอย่างไร อย่างน้อยที่สุดครูควรจัดอภิปรายเกี่ยวกับคำคมประจำวัน หรืออาจมอบหมายให้เด็กๆ เลือกคำคมที่ตนเองชอบขึ้นมาคนละชิ้น และให้อธิบายว่าทำไมนักเรียนจึงคิดว่าคำคมนั้นมีความสำคัญ

ข้อแนะนำ กิจกรรมการเรียนบางประเภทอาจจำเป็นต้องใช้พื้นที่ในการปฏิบัติการค่อนข้างมาก และอาจทำให้ครูต้องย้ายห้องไปเรื่อยๆ ในแต่ละวัน สภาวการณ์เช่นนี้อาจทำลายบรรยากาศของความรู้สึกปลอดภัยและความเป็นชุมชนที่ครูพยายามสร้างให้เกิดขึ้นกับเด็ก ดังนั้นครูจึงควรเตรียมตัวให้พร้อมอยู่เสมอกับการต้องเผชิญกับสถานการณ์ทำนองนี้ โดยให้ครูพยายามเก็บงานและสื่อวัสดุที่สร้างสรรค์ไว้ในที่เก็บที่เด็กคุ้นเคย และเป็นที่ที่เด็กสามารถหยิบใช้ได้ง่าย และครูนำติดตัวไปไหนมาไหนได้ ลองใช้เทคนิควิธีตารางปฏิบัติงานและป้ายประกาศงาน ที่ครูสามารถนำติดตัวไปในสถานที่แห่งไหนก็ได้

 

 

3.รูปแบบของการปฏิบัติ (Patterns of Action) คือ รูปแบบของการปฏิสัมพันธ์ในห้องเรียนที่ครูคาดหวัง รูปแบบเหล่านี้จะผูกพันกับค่านิยมที่ครูกำหนดไว้ สิ่งที่ดีที่สุดประการหนึ่งที่ครูสามารถทำได้คือการช่วยเด็กให้เข้าใจและรับรู้ในสิ่งที่ครูคาดหวัง วิธีการนี้หมายรวมถึงการมอบหมายงานที่เด็กต้องรับผิดชอบพิเศษ ตารางเวลาปฏิบัติงานที่แน่นอน และการกำหนดกฎระเบียบพื้นฐาน (ทั้งหมดนี้สามารถนำมาทำเป็นแผนภูมิขนาดใหญ่แขวนไว้บนผนังห้อง ดังนั้น จึงควรใช้สภาพแวดล้อมเพื่อสะท้อนแนวคิดที่จะนำไปสู่รูปแบบในการปฏิบัติการ)

ตารางการปฏิบัติการถือเป็นเครื่องมือทรงพลังอย่างหนึ่งที่จะสอนเรื่องค่านิยม การปล่อยให้เด็กตกอยู่ในสถานการณ์ที่รอคอยให้ครูสั่งว่าต้องทำอะไรเมื่อไรจะทำให้เด็กหมดพลังในการเรียนรู้โดยที่ครูเองอาจไม่ได้ตั้งใจ ส่วนแผนภูมิการปฏิบัติงานเป็นเครื่องมือที่ดีในการสอนเด็กเรื่องความรับผิดชอบและสร้างความภาคภูมิใจในผลงานที่เด็กทำ นอกจากนี้แล้ว รูปแบบของการปฏิบัตินั้นยังหมายรวมถึงด้านพฤติกรรมด้วย เช่น เวลาอยู่นอกห้องเรียนเด็กปฏิบัติตนอย่างไร ทั้งนี้ เป้าหมายส่วนหนึ่งของครูควรจะชี้นำรูปแบบเหล่านี้ในด้านบวก ดังนั้นครูจึงควรระมัดระวังรูปแบบในการปฏิบัติของตัวครูเองในระหว่างที่ครูอยู่กับเพื่อนร่วมงานหรืออยู่กับเด็ก

4.ผู้คน (People) เป็นส่วนสำคัญที่สุด ครูควรระลึกเสมอว่าคนจำนวนมากสามารถช่วยเหลืองานของครูได้ เพียงแต่ถ้าครูรู้จักเลือกใช้คนเหล่านั้น ไม่ว่าจะเป็น รปภ.ไปจนถึงพ่อแม่ผู้ปกครองและคนในชุมชน ทุกคนสามารถเป็นประโยชน์ต่อการจัดการเรียนการสอนของครูได้ทั้งสิ้น ตัวอย่างเช่น หากหนึ่งในเป้าหมายของครูคือการให้นักเรียนปฏิบัติตนเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน ครูจะแสดงให้เด็กเห็นถึงการนำไปสู่สิ่งเหล่านั้นอย่างไร มีรูปภาพประกอบหรือไม่ มีแขกรับเชิญจากภายนอกมาพูดคุยกับเด็กบ้างไหม ฯลฯ

บรรยากาศในห้องเรียนเป็นสิ่งที่ครูทุกคนสร้างได้ หากครูมีความตั้งใจจริงที่จะพัฒนาการจัดการเรียนการสอนของตนเองให้ไปสู่เป้าหมายที่วางไว้

                       

 

                                  ที่มาข้อมูล : http://www.newschool.in.th

[รัชดาวัลย์ วงษ์ชื่น(อิงจันทร์)]

• สวัสดีค่ะ
• แวะมาทักทาย
• และมาอ่าน มาเรียนรู้
• ขอบคุณนะคะ
• ขอให้มีความสุขกับการทำงานค่ะ
• ครูอิงเป็นคนสงขลาค่ะ

[่จิต อาภา]

จากประสบการณ์พบว่า

1. การสร้างบรรยากาศให้ผ่อนคลาย(ไม่เกร็ง ไม่กลัวผิด ไม่กลัวครูดุ) จะช่วยส่งเสริมการคิดอย่างสร้างสรรค์ของผู้เรียนได้มากขึ้นกว่าสภาพปกติ
2. การใช้คำถามกระตุ้นให้คิด และให้อภิปราย โดยครูทำตัวเป็น facilitator ช่วยกระตุ้นการคิดอย่างมีวิจารณญาณได้มากค่ะ

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ.. คุณอิงจันทร์

• ขอบคุณค่ะที่แวะมาทักทาย
• ขอบคุณที่มาอ่าน มาเรียนรู้
• ขอบคุณในไมตรีจิต
• ขอให้มีความสุขเช่นกันค่ะ
• ครูอมรเป็นคนตรังค่ะ

[Moon smiles on Venus&Jupiter]

พี่ครูอมรคะ   ^o^

ดีใจจังค่ะ  ที่มีการส่งเสริมเรื่องการสร้างบรรยากาศที่ดีๆ ในโรงเรียน ให้เด็กๆ ได้คุ้นเคย  ชอบมากและขอบคุณค่ะ   

 

 

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ คุณจิด้า

• ขอบคุณค่ะที่แนะนำ
• ขอบคุณในไมตรีจิต
• ยินดีรู้จักนะคะ

       

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ น้อง..Moon smiles on Venus

• ขอบคุณค่ะที่มาทักทาย
• ขอให้มีความสุขนะคะ

 

[@..สายธาร..@]

แวะมาเรียนรู้ และทักทายค่ะ

มีความสุข สุขภาพแข็งแรง นะคะ

ขอบคุณค่ะ

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ น้องสายธาร..

• ขอบคุณค่ะที่แวะมาทักทาย
• ขอบคุณในไมตรีจิต
• มีความสุข มีโชคลาภ สุขภาพแข็งแรงตลอดไป

[add]

แวะมาอ่นและชมการสร้างบรรยากาศในชั้นเรียนค่ะพี่อมร

เมื่อมีบรรยากาศที่ดี..เด็กๆก็อยากเรียนรู้นะคะ..

ครุก็มีความสุขด้วย

ขอให้พี่อมรมีความสุขกับนักเรียนนะคะ

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ น้องแอ๊ดคนสวย..

• ขอบคุณค่ะที่แวะมาทักทาย
• ขอบคุณในความเป็นกัลยาณมิตรกัน
• ขอให้น้องมีความสุข มีโชคลาภ สุขภาพแข็งแรงตลอดไป

             

[add]

อิอิ..คำทักทายของพี่อมรทำเอาสะดุด..อิอิ

[อมร ไกรเทพ]

  อ้าวก็สวยจริง ๆ นี่นา

• ขออภัยนะพี่อมรชอบ..คำนี้แอบ copy  มาค่ะ  

              

[ขจิต ฝอยทอง]

• ชื่อหนังสือคุ้นๆๆครับ
• เหมือนเคยเขียนให้
• ฮ่าๆๆๆๆๆ
•  http://www.newschool.in.th

[ขจิต ฝอยทอง]

• ฮ่าๆๆ
• มีจริงๆๆด้วย
• http://www.newschool.in.th/ArticleDetailUI.aspx?ArticleID=399
• อาจารย์สบายดีไหมครับ

[ครูอ้อย แซ่เฮ]

ครูอ้อยมาอ่านรับความรู้ค่ะ  เยี่ยมๆๆ

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ ...อาจารย์ขจิต ฝอยทอง

• ขอบคุณค่ะที่มีหนังสือดี ๆ
• ขอบคุณ gotoknow ที่ทำให้รู้จักอาจารย์
• ยินดีรู้จักนะคะ ได้รับความรู้มากทีเดียวค่ะ
• หากมีหนังสือดี ๆ อย่างนี้ขอสมัคร...เป็นพี่สาวได้ไม๊

                      

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ ...ครูอ้อย

• ขอบคุณค่ะที่มาทักทาย
• ขอบคุณ gotoknow ที่ทำให้มีกัลยาณมิตร
• ครูอมรไม่ทราบว่า..ดร.ขจิต เขียน
• http://www.newschool.in.th ไม่มีชื่อผู้เขียนค่ะ
•  ขอบคุณอาจารย์จริง ๆ

[คิม นพวรรณ]

สวัสดีค่ะ

• บรรยากาศเป็นเรื่องสำคัญทำให้ผู้เรียนจิตใจสบาย
• และมีความสุขในการเรียน
• บางวัน..ครูคิมบอกนักเรียนว่า..ขอสวมวิญญาณนางร้ายสักวันได้ไหม
• เด็ก ๆบอกว่า..ไม่ได้กลัววิญญาณไม่ออกจากร่าง
• ฮ่า ๆ ๆ ๆ
• รอรับเมล็ดถั่ว  นะคะ

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ..ครูคิม

• ค่ะบรรยากาศเป็นเรื่องสำคัญทำให้ผู้เรียนจิตใจสบาย และมีความสุขในการเรียน
• บางวัน..ครูอมรก็สวมวิญญาณนางยักษ์
• เด็ก ๆบอกว่า..ไม่กลัว..
• ฮ่า ๆ ๆ ๆ ขอบคุณนะคะ
• บรรยากาศการประชุมผู้ปกครองโรงเรียนครูอมร

                

[หนุ่ม กร]

สวัสดีครับอาจารย์ ขอบพระคุณครับที่กรุณาให้เกียรติไปเยี่ยมเยียน ผมทำงานพัฒนาในพื้นทีครับ   ตอนนี้หน่วยของเราเน้นนโยบายที่สำคัญคือการน้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาทำให้เป็นรูปธรรม จากประสบการณ์และจากการได้อ่านเอกสารหลายสำนักและการพูดคุยกับเกษตรกรที่ถือได้ว่าประสบความสำเร็จในการดำเนินชีวิต พออยู่  พอกิน การบันทึกค่าใช้จ่ายต่างๆ(บัญชีครัวเรือนอย่างง่ายๆ) น่าจะเป็นกิจกรรมเบื้องต้นของการทำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปฏิบัติ    ผมกำลังจะหาเด็กนักเรียนที่เป็นอาสาสมัครเข้าร่วมกิจกรรมนี้ สัก 2 - 3 คน   ถ้าโรงเรียอาจารย์มีเด็กนักเรียนที่สนใจ"อาสาสมัคร" ผมจะส่งเอกสารมาให้ครับ

[ยุวนุช]

ตามมาสวัสดีและขอบคุณค่ะที่ไปเยี่ยม

ยินดีมากเลยค่ะที่อาจารย์เดินทางไกลจากตรัง...ไปอยุธยา แค่คลิกนิดเดียวทำให้เราได้รู้จักกัน

รู้สึกว่ากลุ่มครูอาจารย์ในG2K นี่เข้มแข็ง เข้มข้น เอาจริงในการสร้างสรรการเรียนการสอนมากเลยนะคะ เป็นกำลังใจให้ค่ะ

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะคุณ..หนุ่ม กร~natadee

• ยินดีค่ะ..ที่โรงเรียนมีโครงการเปิดบ้านคุณธรรม
• และโครงการโรงเรียนคุณธรรมชั้นนำ
• ฯลฯ เป็นโรงเรียนขยายโอกาส

 

 

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ..คุณนายดอกเตอร์

• อยุธยามาหลายครั้งแล้วค่ะ..ชอบมากๆ ค่ะ..
• เมื่อปีที่แล้วมาไหว้พระ ๙  วัด
• ขอบคุณ G2K ที่มีโอกาสได้กัลยาณมิตร
• ขอให้มีความสุขทุกวันและตลอดไปนะคะ

[ลดาวัลย์]

ลูกสาวของดิฉันเรียนอยู่โรงเรียนสาธิต มข. วันหนึ่งเธอเคยเล่าให้แม่ฟังว่า

โรงเรียนได้เชิญผู้ปกครองของเด็กซึ่งมีอาชีพแตกต่างกัน ไปเล่าว่าตนเองทำงานอย่างไร

ทำให้เด็กได้สัมผัสวิชาชีพนั้นๆแบบตัวเป็นๆค่ะ..เยี่ยมจริงๆค่ะ

ถ้าอยากได้พยาบาลไปพูด ดิฉันยินดีค่ะ..ไม่ได้โม้นะ..

[ดาวลูกไก่ ชื่นชมยินดี]

สวัสดีค่ะ ขอบคุณที่แวะไปเยี่ยมค่ะ

[อมร ไกรเทพ]

สวัสดีค่ะ คุณลดา

• คอมเสียค่ะเพิ่งได้ตอบคุณลดา
• ต้องขออภัยนะคะ
• ขอบคุณมากนะคะ ถ้ามีโอกาสคงเจอกันนะ