ฟ้อนเล็บ
ฟ้อนเล็บ
หลังจากบันทึก สรุปยอดผู้เข้าอ่าน ประจำปี ๒๕๕๐ ผู้เขียนติดภารกิจที่จะต้องเดินทางกลับบ้านที่เชียงใหม่ ในขณะที่อยู่เชียงใหม่ นึกได้ว่าการแสดงที่เป็นเอกลักษณ์สำคัญของเชียงใหม่ยังไม่ได้นำเสนอ วันนี้จึงขอนำเสนอการแสดง “ฟ้อนเล็บ” ถ้าได้ยินชื่อการแสดงชุดนี้แล้วจะต้องนึกถึงเชียงใหม่อย่างแน่นอนครับ
“ฟ้อนเล็บ” เป็นการฟ้อนชนิดหนึ่งของชาวไทยในภาคเหนือผู้ฟ้อนจะสวมเล็บยาว ลีลาท่ารำของฟ้อนเล็บคล้ายกับฟ้อนเทียนต่างกันที่ ฟ้อนเทียนมือทั้งสองถือเทียน ตามแบบฉบับของการฟ้อน นางลมุล ยมะคุปต์ ผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย ได้นำลีลาท่าฟ้อนอันเป็นแบบแผนมาจากเจ้าคุ้มหลวง มาฝึกสอน จัดเป็นชุดการแสดงที่น่าชื่นชมอีกชุดหนึ่ง
ฟ้อนแต่ละครั้งจะใช้จำนวนคนแตกต่างกันไป นิยมกันมี ๔ คู่ ๖ คู่ หรือ ๘ คู่ การแต่งกาย จะแต่งกายแบบไทยชาวภาคเหนือสมัยโบราณ คือ เกล้าผมทัดดอกไม้และอุบะ นุ่งผ้าตามแบบชาวเหนือ สวมเสื้อทรงกระบอกแขนยาว คอกลม ห่มสไบเฉียง นุ่งผ้าซิ่นลายขวาง และสวมเล็บมือยาวทั้ง ๘ นิ้ว เว้นแต่นิ้วหัวแม่มือ
การแสดง ผู้แสดงจะร่ายรำตามทำนองเพลงที่เชื่องช้า
ส่วนการใช้ท่าฟ้อนเล็บนั้น ช่างฟ้อนมักจะจำต่อๆ กันมา
เป็นท่าฟ้อนดั้งเดิมของชาวเหนือ คือ
๑. ท่าพายเรือ
๒. ท่าบิดบัวบาน
๓. ท่าหย่อน
ต่อมาเมื่อนาฎศิลป์ทางภาคกลางแพร่มาสู่ภาคเหนือ การฟ้อนเล็บก็มีการปรับวิธีการฟ้อนให้เข้ากับท่ารำแม่บท เพิ่มท่ารำให้มากขึ้นและแตกต่างกันไป เครื่องดนตรีที่ใช้ในการฟ้อนเป็นขบวนกลองยาว ซึ่งเป็นดนตรีของชาวภาคเหนือ ได้แก่ กลองแอร์ กลองตะโล้ดโป๊ด ฉาบ ฆ้องโหม่งใหญ่ ฆ้องโหม่งเล็ก ฉิ่ง ปี่ เวลาดนตรีบรรเลง เสียงปี่ดังไพเราะเยือกเย็นมาก ท่วงทำนองเชื่องช้า เสียงกลองจะตีดัง ตะ ตึ่ง นง ตึ่ง ต๊ก ถ่ง อย่างนี้เรื่อยไป ส่วนช่างฟ้อนก็จะฟ้อนช้าๆ ไปตามลีลาของเพลง
ในสมัยพระราชชายาเจ้าดารารัศมี
ได้มีการปรับปรุงและประดิษฐ์ท่าฟ้อนให้ ดูอ่อนช้อยงดงามยิ่งขึ้น
และบุคคลผู้หนึ่งซึ่งเคยได้รับการถ่ายทอดจากคุ้มเจ้าหลวงได้แก่
ครูสัมพันธ์ โชตนาในโอกาสที่ครูสัมพันธ์
ได้เข้าไปถ่ายทอดศิลปะการฟ้อนชนิดนี้แก่ วิทยาลัยนาฏศิลป์เชียงใหม่
ท่านได้กำหนดท่าฟ้อนไว้ ๑๗ ท่าดังนี้
๑.
จีบส่งหลัง ๒.
กลางอัมพร ๓.
บิดบัวบาน
๔.
จีบสูงส่งหลัง ๕.
บัวชูฝัก
๖. สะบัดจีบ
๗.
กราย ๘.
ผาลาเพียงไหล่ ๙. สอดสร้อย
๑๐.
ยอดตอง ๑๑.
กินนรรำ ๑๒.
พรหมสี่หน้า
๑๓. กระต่ายต้องแร้ว ๑๔.
หย่อนมือ ๑๕. จีบคู่งอแขน
๑๖.
ตากปีก ๑๗.
วันทาบัวบาน
ท่ารำต่างๆ
ดังกล่าว อาจมีการเพิ่มท่า ตัดตอน
หรือลำดับท่าก่อนหลังตามที่ครูสอนแต่ละคนจะกำหนด
เรื่องของการแต่งกายนั้นแต่เดิมจะนุ่งผ้าซิ่น สวมเสื้อแขนยาวทรงกระบอกคอกลมหรือคอจีนผ่าอก เกล้าผมมวยโดยขมวดมวยด้านท้ายทอย ทัดดอกไม้ประเภทดอกเอื้อง จำปา กระดังงา หางหงส์ หรือลีลาวดี สวมเล็บทั้งแปดนิ้วต่อมามีการดัดแปลงให้สวยงามโดยประดับลูกไม้ หรือระบายที่คอเสื้อ ห่มสไบเฉียงจากบ่าซ้ายไปเอวขวาทับด้วยสังวาล ติดเข็มกลัด สวมกำไล ข้อมือ กำไลเท้า เกล้าผมแบบญี่ปุ่น ทัดดอกไม้หรืออาจเพิ่มอุบะห้อยเพื่อความสวยงาม
ความเห็น (22)
แวะมาดูฟ้อนเล็บ
สวยมากเลยค่ะ
แถวนี้ เวลาพูดว่าฟ้อนเล็บ บางครั้งหมายถึง
"การทำร้ายร่างกายโดยการข่วน"
อิอิ
อ.บัวชูฝัก มาเชียงใหม่บ่อยจัง ?
สวัสดีครับ
มาดูฟ้อนเล็บครับ
สวยงามอ่อนช้อย
เจียงใหม๋ แท๋ๆ
ขอบคุณมากครับ
สวัสดีค่ะ
ช่วงนี้ ป้าแดง ยุ่งๆค่ะ จิตใจก็ไม่ค่อยสบาย ไม่ค่อยได้เข้ามาอ่านด้วยค่ะ เอาเวลาไปนอนครุ่นคิด ซะมากกว่า
อยากบอกว่า ป้าแดง ชอบฟ้อนเล็บค่ะ ป้าแดง ฟ้อนได้ดีด้วยนะ แต่คงจะตามแบบฉบับ คนอิสาน ประมาณว่า ไม่ค่อย อ่อนช้อย :-)
พระราชชายาเจ้าดารารัศมีผู้เป็นองค์ตำตำรับฟ้อนเล็บ หากกลางวันใช้เล็บสวมนิ้วมือแปดิ้วเรียกว่าฟ้อนเล็บ กลางคืนถือเทียนแทนเล็บเรียกว่าฟ้อนเทียนแต่ลีลาเดียวกัน การแต่งมวยผมนิยมใช้ดอกเอื้องเผิ้ง(ผึ้ง)สามปอยหลวงหรือสามปอยหน้อย ไม่นิยมเครื่องประดับโลหะแบบต่างชาติ(ดูเหมือนสายล่อฟ้า) ดนตรีใช้เครื่องแห่กล๋องแอว(เอว) ก๊องหน้อย ก๊องหลวง กล๋องตะโล้ดป็ด แนหลวง แนหน้อย ลีลากล๋องหรือจังหวะหน้าทับแตกต่างกันบ้างตามพ่อครูแม่ครูแต่ละวัด เช่น ลีลาวัดเจียงยืน ลีลาวัดกู่เต้า เป็นต้น เพลงที่ใช้เพลงปราสาทไหว(อ่านผาสาทไหว) เพลงลาวเสี่ยงเทียน เพลงพื้นเมืองล้านนาทั่วไป การฟ้อนใช้ฟ้อนเคลื่อนที่นำครัวทานเข้าวัดสำหรับวัดที่มาร่วมงานบุญ และฟ้อนอยู่กับที่(เจ้าภาพ)ฟ้อนต้อนรับ
อ่านแล้วดีใจที่มีผู้เผยแพร่ศิลปะล้านนา ขออนุญาตแถมตวยเน้อ
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน พรหมมา
- สวัสดีครับคุณหมอกุ้ง
- กลับเชียงใหม่ประมาณเดือนละครั้งครับ
- ฟ้อนเล็บแบบหลังไม่ค่อยนิยมครับ อิอิ
- ลองคิดแบบตลกๆใส่เล็บแบบฟ้อนเล็บแล้วฟ้อนเล็บแบบแม่บ้านหลายท่านพ่อบ้านคงจะดูไม่ได้ อิอิ
- ขอบคุณหมอกุ้งครับ
- สวัสดีครับคุณพี่ไมตรี
- เชียงใหม่เป็นตำนานในการฟ้อนเล็บครับ
- ถ้าพูดถึงฟ้อนเล็บต้องนึกถึงเชียงใหม่ครับ
- ขอบคุณมากครับ
- สวัสดีครับป้าแดง
- ป้าแดงดูแลสุขภาพบ้างนะครับ
- โดยเฉพาะเรื่องของจิตใจของเราเอง
- ผมเคยคิดมากจนนอนไม่หลับหลายๆครั้ง
- เกือบจะเป็นโรคซึมเศร้าเลยครับ
- บางสิ่งบางอย่างเราคิดไว้ก่อนเวลานั้นมาถึงอาจไม่น่ากลัวอย่างที่เราคิดก็มีครับ
- เป็นกำลังให้ป้าแดงนะครับ
- ขอบคุณมากครับ
- สวัสดีครับคุณลุงหนาน
- ขอบคุณมากครับที่เข้ามาช่วยเติมเต็ม
- ได้รับข้อมูลเพิ่มเติมทำให้รายละเอียดของบันทึกสมบูรณ์ขึ้นมากครับ
- ผมอยู่เชียงใหม่แต่ไม่ได้โตที่เชียงใหม่ ยังมีหลายๆสิ่งหลายอย่างที่ยังจะต้องเรียนรู้อีกมากครับ
- ขออนุญาตฝากตัวเป็นลูกศิษย์คนหนึ่งนะครับ
- ขอบคุณมากครับ
ครูอ้อย กลัว ฟ้อนเล็บค่ะ
ตั้งแต่เล็กแล้วค่ะ
เห็นใครใส่เล็บจะกลัวค่ะ
แต่ชอบ เสียงเพลงเนิบเนิบ..แลสาวๆ รำ อ่อนช้อยมากค่ะ
ขอบคุณค่ะ
- สวัสดีครับคุณครูพี่อ้อย
ตอนเด็กๆเคยดูหนังจีนกำลังภายใน บางเรื่องตัวร้ายจะใส่เล็บและคอยทำร้ายคนอื่น กลัวเหมือนกันครับ แต่ตอนเรียนจำเป็นต้องสวมเล็บจึงหายกลัวครับ
รำที่ต้องสวมเล็บ เช่น ฟ้อนเล็บ รำมโนราห์บูชายัณ รำโนราห์ ฟ้อนแขบลาน ฟ้อนภูไท รำโก๋ยมือ รำกินรีร่อน รำซัดชาตรี ครับ
ขอบคุณพี่สาวมากครับ
ขอบคุณสำหรับเนื้อหา ขออนุญาตเอาบางตอนไปส่งรายงานครูนะคะ
และอยากทราบว่าเล็บปลอมทำอย่างไร หาซื้อได้ที่ไหนคะ ขอบคุณสำหรับคำตอบค่ะ
สอนดีมากกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกเลยค่ะ
การฟ้อนเล็บของคุณดีมากเลยนะค่ะคุณทำดีมากเลยค่ะทำให้เพื่อนของดิฉันภูมิใจในตัวคุณมากเลยค่ะ
รายละเอียดเรื่องการรำฟ้อนเล็บมีความรู้มาก ๆ เลย เพราะลูกสาวเรียนหนังสืออยู่ แล้วอาจารย์ได้สั่งให้ทำรายงานเรื่องฟ้อนเล็บ แต่อยากจะขอรายละเอียดเกี่ยวกับท่ารำแต่ละท่า (ท้ง 17 ท่า) เป็นรูปภาพ(บอกชื่อท่ารำด้วย)เลยได้มั้ยคะ จะเป็นประโยชน์มากที่สุดเลยค่ะ
ควรจะมีคำอธิบายของแต่ละท่ารำด้วยให้ชัดเจนกว่านี้
ด.ญ.ธมลวรรณ ทาสุวรรณ
หนูขอขอบคุณคุณครูที่ช่วยจัดblogนี้ขึ้นมามีประโยชน์ขึ้นมาทำให้เวลาศึกษามีความรู้ที่แน่นมากขึ้นค่ะขอบคุณค่ะ
สวัสดีค่ะ ครูเศก
ย่างกรายปลายตายิ้ม
ใบหน้าอิ่มพริ้มสื่อสาร
ลีลาฟ้อนยืนนาน
บิดบัวบานสะท้านใจ...
ขอบคุณข้อมูลที่เป็นประโยชน์ค่ะ
ดอกสารภี เชียงใหม่เจ้า
ชอบมากๆ
อยากทราบว่า ท่ารำ ที่ชื่อว่า
หย่อนมือ
เป็นอย่างไรหรือค๊ะ
การทำผมเเบบนี้ทำอย่างไงค่ะ(บอกด้วย)