บันทึกความคาดหวังก่อนไปญี่ปุ่น


          ปายกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวติดอันดับต้นๆของประเทศที่ใครๆก็กล่าวถึง การเข้ามาเที่ยวของนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติมีเพิ่มมากขึ้นในช่วงตั้งแต่ปี ๒๕๓๐ และเฟื่องฟูมากขึ้นในช่วงปี ๒๕๓๓  ด้วยทุนที่หลากหลายที่เมืองปายมี ได้แก่ทุนทางธรรมชาติ ป่าเขาที่สมบูรณ์ ทุนทางวัฒนธรรมที่หลากหลาย ของกลุ่มชาติพันธุ์ ทุนทางเศรษฐกิจที่เป็นพื้นที่การเกษตรลุ่มน้ำปาย วิถีชีวิตที่เรียบง่าย ความเป็นชนบท เงียบสงบ อีกทั้งการโฆษณาในคู่มือนำเที่ยว Lonely   Planet  ทำให้ปายเป็นสถานที่ที่นักท่องเที่ยวที่สนใจธรรมชาติหลั่งไหลเข้ามาอย่างไม่ขาด ปี ๒๕๔๕ ๒๕๔๙ ปายจึงเป็นเมืองท่องเที่ยวที่เติบโตเร็วมากแบบก้าวกระโดด

การไม่พร้อมของการเตรียมรับมือกับการเข้ามาอย่างรวดเร็วของนักท่องเที่ยว รวมถึงประสบการณ์การจัดการชุมชนเพื่อรองรับการท่องเที่ยวที่ยังไม่มีของคนท้องถิ่นทำให้เกิดปัญหาที่เกิดขึ้นจากการท่องเที่ยวมากมาย การจัดการท่องเที่ยวที่ผิดพลาด เน้นการท่องเที่ยวกระแสหลัก เพื่อหวังผลทางธุรกิจทำให้เกิดการแข่งขันกันอย่างรุนแรงของนักธุรกิจจากภายนอก เกิดสถานบริการที่พักขึ้นมากมายยากที่จะควบคุมทั้งปริมาณและคุณภาพ ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้คนในท้องถิ่นเป็นอย่างมาก

ผลกระทบทางสังคม <ul>

  • เกิดการย้ายถิ่นของคนพื้นเมืองดั้งเดิมออกไปจากชุมชนเดิม เพื่อย้ายออกไปอยู่พื้นที่รอบนอก
  •  ความเสื่อมโทรมทางวัฒนธรรม การเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรมดั้งเดิมไปสู่วัฒนธรรมใหม่อย่างรวดเร็ว ส่งผลทั้งวิถีชีวิตและพฤติกรรมผู้คน
  •  ค่าครองชีพที่สูงขึ้น เกิดภาวการณ์พึ่งพาสูงขึ้นของคนในท้องถิ่น ตามภาวะการเติบโตของเศรษฐกิจโดยรวมของอำเภอ
  • การเปลี่ยนอาชีพเกษตรดั้งเดิมของคนท้องถิ่นกลายเป็นอาชีพรับจ้างให้กับนายทุนข้างนอก
  • </ul> ผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม <ul>

  • เกิดการขยายตัวของพื้นที่อยู่อาศัยและทำกินมากขึ้น บุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อรองรับธุรกิจท่องเที่ยว
  • เกิดขยะขึ้นในปริมาณที่สูงเกินกว่าความสามารถในการกำจัดทำให้ส่งผลต่อสุขภาพอนามัยของชุมชน
  • การขยายตัวของสถานประกอบการทำให้เกิดการรุกพื้นที่เส้นทางน้ำธรรมชาติ เกิดปัญหาอุทกภัยรุนแรงได้ในช่วงฝน
  •  ความเสื่อมโทรมของสถานที่ท่องเที่ยวที่ไม่ได้รับการดูแลและบูรณะ
  • </ul> ผลกระทบด้านสุขภาพ <ul>

  •  เกิดโรคติดต่อใหม่ๆ เพิ่มมากขึ้น จากพฤติกรรมที่เสี่ยงมากขึ้นของนักท่องเที่ยวและคนท้องถิ่น และสิ่งคุกคามด้านสุขภาพอื่นๆ
  •   เกิดโรคไม่ติดต่อเป็นผลเนื่องมาจาก พฤติกรรมสุขภาพที่เปลี่ยนแปลงสู่วัฒนธรรมการบริโภคสมัยใหม่มากขึ้น
  • เกิดปัญหาอาชญากรรมทางเพศมากขึ้น ปัญหาที่เกี่ยวข้องด้านเพศมากขึ้น
  • </ul>   <p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal">ไปศึกษาดูงานที่ญี่ปุ่น คาดหวังอะไร?</p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal">ประเทศญี่ปุ่น โดยเฉพาะในชนบทที่มีการจัดการพื้นที่ ชุมชนเพื่อการท่องเที่ยว สามารถจัดการชุมชนท่องเที่ยวได้เป็นแบบอย่างและเป็นที่ศึกษาดูงานด้านการบริหารจัดการเมืองเพื่อการเป็น เมืองน่าอยู่ ที่มีชื่อเสียง  สิ่งที่คาดหวังในการไปศึกษาดูงานคือ</p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal">๑.    ศึกษาด้านการจัดการ ด้านสิ่งแวดล้อม และ การจัดการด้านการรองรับนักท่องเที่ยว Carrying Capacity </p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p>๒.    ศึกษาด้านกิจกรรมและกระบวนการจัดการท่องเที่ยว</p><p>-        ระบบการท่องเที่ยวที่เอื้อต่อกระบวนการเรียนรู้</p><p>-        การรวมตัวกันของชุมชนเพื่อจัดการการท่องเที่ยว</p><p>-        ลักษณะของกิจกรรมการท่องเที่ยวที่สามารถสร้างการรับรู้ และความเข้าใจในวิถีวัฒนธรรมที่ต่าง</p><p>-        การสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ </p><p>๓.  ศึกษาด้านกระบวนการมีส่วนร่วม </p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal">๔.    ศึกษาองค์ประกอบสำคัญที่นำไปสู่การพัฒนาชุมชนน่าอยู่</p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal">สิ่งที่ต้องการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในระหว่างการศึกษาดูงานที่ประเทศญี่ปุ่น</p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt" class="MsoNormal"></p>อยากแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประเด็นการพัฒนาชุมชนเพื่อนำไปสู่ เมืองน่าอยู่ ในทุกมิติ เพื่อคุณภาพชีวิตของชุมชน ที่สมดุลและมีสุขภาวะ ตามประเด็นดังนี้ <ul>

  • องค์ประกอบการพัฒนาชุมชนน่าอยู่เป็นอย่างไรบ้าง?
  • วิธีคิด คิดอย่างไร?
  •  กระบวนการเป็นอย่างไร?
  • การแสวงหาแนวร่วม-ภาคี ทำอย่างไร?
  • ผลลัพธ์ในการพัฒนาเป็นอย่างไร?
  • ปัญหาและอุปสรรคในการพัฒนา?
  • </ul><p style="margin: 0in 0in 0pt 1in; text-indent: -0.25in; tab-stops: list 1.0in" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0in 0in 0pt 1in; text-indent: -0.25in; tab-stops: list 1.0in" class="MsoNormal"></p>คิดว่าประเด็นที่ได้รับจากการเข้าสู่กระบวนการเรียนรู้ และได้ศึกษาดูงานจากสถานที่จริง จะสามารถประยุกต์แนวคิด และนำกระบวนการมาประยุกต์พัฒนาเมืองปาย นำเสนอแนวคิดต่อหน่วยงานที่รับผิดชอบ รวมถึงช่วยผลักดันการพัฒนาของชุมชนในบทบาทภาคประชาสังคมได้ <p> </p><p align="center"></p><p align="right">จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร</p><p align="right">เมืองปาย,๓๑ ต.ค.๕๐</p>

    หมายเลขบันทึก: 143333เขียนเมื่อ 31 ตุลาคม 2007 19:08 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 18:30 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


    ความเห็น (23)

    ถ้ามีโอกาส ซักวันคงได้ไปเยือนเมืองปายค่ะ

    พี่ว่าญี่ปุ่น..สวยเพราะสิ่งแวดล้อมสะอาด เป็นระเบียบ ห้องนำสะอาดมากๆๆๆค่ะ

    เมืองไทยสวย.. การต้อนรับดี

    • เป็นห่วงการพัฒนาแบบก้าวกระโดดของปายค่ะ
    • ความมั่นคงทางอาหาร...ถูกแทนที่ด้วยรีสอร์ท บังกะโล โรงแรม
    • แหล่งน้ำเพื่อการเกษตรถูกดึงไปใช้เพื่อการท่องเที่ยว
    • มลพิษถูกปล่อยมาให้กับพื้นที่ทำการเกษตร
    • แรงงานเพื่อการเกษตรถูกดูดออกไป
    • ..ฯลฯ...
    • ..น่าเป็นห่วงนะคะ..
    • ญี่ปุ่น...เป็นประเทศที่น่าเรียนรู้ค่ะ.....
    • พัฒนาอย่างไรถึงได้รักษาวัฒนธรรม/จารีตดั้งเดิมเอาไว้ได้
    • สวัสดีครับอาจารย์เอก
    • การเดินทางคือการเก็บเกี่ยวประสบการณ์ชีวิตครับ
    • มีโอกาสที่ดีมากครับที่จะนำเอาประสบการณ์ใหม่ๆมาพัฒนาท้องถิ่น
    • ยินดีด้วยครับ
    • ผมหวังว่าเมืองปายคงเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สามารถอนุรักษ์ความเป็นตัวตนของตนไว้ได้มากๆและยาวนานครับ
    • ขอบคุณครับ

    สวัสดีครับ

    • ยินดีด้วยครับที่จะได้ไปเรียนรู้ที่ญี่ปุ่น
    • เตรียมตัวทำการบ้านไปดีจริงๆ
    • ---
    • ถ้ามีโอกาสอยากไปสัมผัสวิถีชีวิตแบบดั้งเดิม และวัฒนธรรมของญี่ปุ่นบ้างเหมือนกันครับ
    • เดินทางช่วงไหนครับ

     

     

    หัวใจสำคัญอยู่ที่

    • อย่าพัฒนาเมืองเพื่อรองรับ หรือขายการท่องเที่ยวโดยลืม เครืองหมายที่แท้จริง หรืออัตลักษณ์ ตัวตนที่แท้จริงของเมืองปาย
    • เป็นห่วงด้านนี้มากที่สุดครับ

    เชื่อมั่นว่า เอก ต้องได้อะไรดีๆกลับพัฒนาประเทศชาติเราแน่ครับ

    มีอะไรที่เราเห็นแต่เปลื่อกมากมาย หลายสิ่ง สิ่งที่เราได้รับรู้มา ก็มีแต่เปลือก ต้องไปเรียนรู้เองครับ ผมเองก็มีแรงบันดาลใจเช่นนั้นเหมือนกัน และนี่ก็เพิ่งกลับมาจากการเร่หา ค้นหา และค้นพบแล้วพอสมควร ต้องไปซ้ำเป็นแน่ครับ

    Highlight

    http://gotoknow.org/blog/thawesin/142102

    สวัสดีครับ พี่อุบลP  อุบล จ๋วงพานิช

    มีโอกาสก็เรียนเชิญมาเที่ยวปายนะครับ ผมจะพาไปดูการย้อมผ้าแบบชาวกระเหรี่ยงที่ปาย พี่คงชอบนะครับ

    ผมอยากไปญี่ปุ่นครับ เห็นทุกท่านที่กลับมาพร้อมกับความประทับใจ และมีภาพสวยๆ

    ส่วนหนึ่งประเด็นการไปศึกษาดูงานในครั้งนี้น่าจะโพกัสที่ "เมืองน่าอยู่" ครับ

     

    สวัสดีครับครูกั๊ตจังP Gutjang

    การพัฒนามีทั้งข้อดีและข้อด้อย แต่การพัฒนาแบบรวดเร็วเกินไปก็ส่งผลเสียต่อคนท้องถิ่นมาก

    การช๊อคทางวัฒนธรรมเกิดขึ้นที่ปายด้วยครับ ปัญหาต่างๆที่ผมประมวลออกมาเป็น "ปัญหา" ที่เกิดขึ้นผลพวงจากงานพัฒนานั้น

    ผมไม่รู้ใครเห็นในมุมที่ผมเห็นหรือไม่นะครับ แต่บอกได้ว่าอาการร่อแร่พอสมควร คนส่วนใหญ่มองอีกด้านหนึ่งครับ

    พรมที่สวยสด ใต้พรมอาจมีขยะที่ปิดๆกันไว้

    ปัญหานี้คงต้องนำมาคุยเพื่อพัฒนาบ้านเราครับ ปล่อยไว้นานมากขึ้น แก้ไขยากแน่ๆ

    สวัสดีครับคุณP สุดทางบูรพา

    • ผมขอบคุณมากครับที่มาให้กำลังใจผมทุกบันทึกเลย ผมมีบลอกสี่บลอก เห็นได้ว่าคุณสุดทางไปได้ครบ ต้องให้รางวัลแฟนพันธุ์แท้แล้วครับ
    • แน่นอนว่าการเดินทางคือโลกของการเรียนรู้ที่ไพศาลของผม
    • ผมไม่ละเลยที่จะนำเรื่องราวการเดินทางมาถ่ายทอดให้เพื่อนๆที่นี่ได้เรียนรู้ด้วย
    • และสำคัญว่าการเดินทางไปญี่ปุ่น น่าจะช่วยให้เกิดแนวคิดบางอย่างในการช่วยกันพัฒนาเมืองบ้านเกิดผมได้บ้าง อย่างน้อยก็แรงบันดาลใจครับ
    • ขอบคุณครับ (อีกครั้ง)

    มาเป็นกำลังใจ..กับพี่เอกคนรักบ้านเกิด...สมาคมคนรักปาย..เอารูปสองพี่น้องหนุ่มบล็อกเกอร์เมืองปายมาฝากค่ะDsc04252

    • มาดูหนุ่มหน้าตาดี
    • อิอิอิๆๆ

    สวัสดีเจ้าอ้ายเอก

    อ้ายไปคนเดียว...เหมือนได้ไปกันเป็นร้อย

    จะรออ่านบันทึก "แดนซามุไรน่าอยู่" นะคะ

    จะรอของฝากด้วย อิอิ

    ---^.^---

    สวัสดีครับพี่กบข้ามสีทันดร

    ช่วงนี้เป็นอย่างไรบ้าง งานคงหนักนะครับ ไม่ค่อยเห็น..

    สำหรับบันทึกนี้ผมเขียนประมวลภาพรวมของ       เมืองปายเพื่อให้เห็นภาพ และตั้ง obj ก่อนไปครับ

    ประเทศญี่ปุ่นอยากไปมานานแล้วครับ หากได้ไปช่วง ดอกซากุระบานก็จะดีมากๆครับ..สวยมากจนหลงไหล

    เรื่องที่จะไปญี่ปุ่นยังรอลุ้นครับ หากได้ไปก็คง ช่วง มีค. ๕๑ ครับ

    อ้ายเปลี่ยนครับpaleeyon

    มีประเด็นมากมายที่ไม่หลงตัวที่ปาย ผมมองว่า การส่งเสริมการท่องเที่ยวไม่ผิด แต่อยากให้ส่งเสริมการมีส่วนร่วมด้วย อยากให้การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือในการพัฒนา และฟื้นความรู้เดิมๆ

    หากได้ตรงนี้ การท่องเที่ยวก็เป็น "บวก"มากครับ

    สวัสดีครับ พี่ทวีสิน คนดอย

    ผมตามรอยพี่ๆไปเที่ยวญี่ปุ่นด้วยคนครับ เห็นภาพที่ไปเที่ยว สวยงามและมีความสุขมาก

    อีกไม่กี่วัน ทีมปูนจะมาเที่ยวปาย พี่มาด้วยมั้ยครับ หากมาอาจได้เจอกันครับ

    ทราบว่าพี่มาตั้งแต่สมัยเรียน มช. (นานนนน......มาก) หากมีเวลามีโอกาส ช่วยมาแชร์ไอเดียการพัฒนาเมืองให้พวกเราด้วยนะครับ

    สวัสดีครับ น้องแอนP

    เปิดเทอมใหม่คงยุ่งมากนะครับ เป็นกำลังใจให้ครับ ขอบคุณที่นำภาพมาฝาก

    มีเวลาคงได้เปิดประเด็นคุยกันนะครับ

    เราจะมีเวทีคุยเล็กๆวันที่ ๕ พ.ย. ที่จะถึงนี้ครับที่ บาบาน่าเฮาส์

    สวัสดีครับP

    อาจารย์ขจิต เจอหนุ่มหน้าตาดีหรือเปล่าเอ่ย>>?? อิอิ

    สวัสดีครับ น้องพิมพ์P

    ขอบคุณตี้มาหื้อกำลังใจ๋ครับ

    ยังรอลุ้นอยู่เลยครับ..ว่าจะได้ไปเมื่อไหร่ ได้ไปหรือเปล่า??

    แล้วจะซื้อของฝากมาฝาก อิอิ

     

     

    พรุ่งนี้แอนกลับอุตรดิตถ์ พ่อไม่สบายจะผ่าตัดวันที่ 5 นี้ค่ะ ลาไปหลายวัน..น่าเสียดายที่ไม่ได้เข้าร่วมเวทีนี้ด้วย..ยังไงก็รอดูความสำเร็จของเวทีเล็กๆ นี้น่ะค่ะ

    ให้น้องแอนPเดินทางโดยสวัสดิภาพนะครับ...และให้คุณพ่อแข็งแรงในเร็ววันครับ

    สวัสดีค่ะP

    ถ้ามีโอกาสอยากไปเที่ยวปายสักวันค่ะ เห็นบรรยายแล้ว น่าเที่ยวมากนะคะ

    ขอนำรุปที่ไปเที่ยวญี่ปุ่นมาเรียกน้ำย่อยหน่อย จะไปเมื่อไรคะ ถ้าเป็นตอนซากุระบาน จะสวยมากค่ะ

    สวัสดีครับพี่ sasinanda

    ผมต้องขอบคุณมากครับ ที่พี่นำภาพสวยๆมาให้ดูก่อน เพิ่มความต้องการไปญี่ปุ่นมากขึ้น

    ดอกซากุระบานช่วงเดือนไหนครับ??

    ภาพที่นำมาลงภาพแรกเป็นมรดกโลกด้วย น่าสนใจมากครับ

    เห็นภาพที่สองแล้ว คิดถึงหนังเรื่อง always นะครับ ตอนนั้นโตเกียวกำลังสร้างหอนี้พอดี

    โอ...ดูแล้ว อยากไปศึกษาดูงานเร็วๆแล้วครับ

    ญี่ปุ่นนี่จะไปหลายหน หนที่นานที่สุดอยู่ เดือนกว่า เป็นทุนอบรมค่ะ Mitsubishiเป็นSponsor นอกนั้นก็ไปออกร้านแสดงสินค้า และไปเที่ยว ไปแล้วไม่เหงา มีเพื่อนแต่งงานกับคนญี่ปุ่นหลายคนค่ะ

    มีทั้งส่วนดีที่ควรเอาเป็นแบบอย่าง เช่น ระเบียบวินัย ความสะอาด ความขยัน ความอดทน ความรักชาติ ความมีศิลปะในหลายๆแขนง  แต่ส่วนที่ไม่ควรเอาอย่างก็มีนะคะ เช่น แก๊งต้มตุ๋น        หญิงบริการ จริงๆแล้ว ทุกประเทศ ก็มีทั้งส่วนดีและไม่ดี อยู่ที่เราจะเลือกเอาแต่ที่ดีๆค่ะ พี่ทำการค้ากับเขามามาก ถ้าเทียบกับค้าขายกับคนตะวันตก พี่จะเอนไปอย่างหลังมากกว่าค่ะ แต่การไปเที่ยว เราไม่ลงลึกอยู่แล้ว เที่ยวให้สบายๆค่ะ

    เลยลองเอาภาพมาให้ชมก่อนนิดหน่อยค่ะ

    1.เป็นGion-most famous Geisha District in Kyoto

    2.Hiroshima

    3.Omotesando --- the Champs-Elysee of Tokyo

    สวัสดีครับ sasinandaพี่ศศินันท์ 

    • ขอบคุณมากครับ รูปภาพสวยได้ใจ ผมชอบมากครับ โดยเฉพาะภาพชนบทญี่ปุ่นที่มีน้ำใสไหลเย็นเอื่อย ต้นไม้เขียวๆ บรรยากาศใสๆ
    • ผมทราบมาว่าญี่ปุ่นเคร่งครัด มีระเบียบวินัยสูงบ้านเมืองเค้าสะอาดมาก น่าชมเชย
    • ส่วนคุณสมบัติที่กล่าวมานั้น ระเบียบวินัย ความสะอาด ความขยัน ความอดทน ความรักชาติ ความมีศิลปะในหลายๆแขนง  เป็นเรื่องที่ดีครับ น่าสนใจด้วย ส่วนเรื่องไม่ดีก็คงมีเช่นกัน เราก็คงเลือกเรียนรูเพื่อนำมาพัฒนาบ้านเราครับ
    • การไปศึกษาดูงานก็เหมือนไปเที่ยว แต่เก็บประเด็นในใจผมเองชอบเรียนรูครับ ไปเที่ยวหรือไปทำงานก็เรียนรู้เก็บข้อมูลไปพลาง..
    • ต้องขอบคุณอีกครั้งกับภาพสวยๆและน้ำใจอันดี หากผมมีโอกาสดีๆ ผมจะนำมาเล่าในบันทึกนะครับ ติดตามอ่านบันทึกผมนะครับ

     

    ผลกระทบที่เกิดขึ้นเรื่องสังคมและสิ่งแวดล้อมเหมือนๆ กับที่วังน้ำเขียวเลย แต่ด้านสาธารณสุขเราไม่มีข้อมูล แสดงว่าการท่องเที่ยวที่โตแบบไม่มีการควบคุมนั่นเป็นตัวอันตรายกับทุกที่นะ ดูได้จากปัญหาที่เกิดขึ้นเหมือนๆ กัน คนท้องถิ่นจะได้รับผลที่สะสมไว้ไปอีกนานทีเดียว นักลงทุนมาแล้วพอหายบูม เขาคุ้มทุนแล้ว เมื่อสภาพทุกอย่างมันเสียเขาก็ไป

    คนที่ได้รับผลระยะยาวคือชาวบ้านนี่ล่ะ ตอนนี้บูมมีที่ก็ขายที่ เลิกทำอาชีพที่ทำมาดั้งเดิม ขายที่ทางแล้วมาเป็นลูกจ้างนายทุนกันเยอะมาก เรื่องนี้ยังไม่เห็นจุดจบที่เป็นตัวอย่าง แต่อีกไม่เกินสิบปีคงได้เห็นแน่ วังน้ำเขียวนี่ล่ะที่เราว่าจะเป็นที่แรก แต่กว่าจะส่งผลให้เห็นชัดอาจจะช้ากว่าปายด้วยพื้นที่ที่กว้างใหญ่กว่าเยอะ
    พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
    ClassStart
    ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
    ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
    ClassStart Books
    โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท