ค่ายนักเขียนน้อยบนดอยสูง : สรรค์สร้างสื่อเด็กจากห้องเรียนชุมชน

ตามโปรแกรมที่วางไว้ นี่เป็นค่ายพักแรมกลางแจ้งกลางป่าเขาค่ายแรกของ “โครงการหนังสือทำมือ สื่อเยาวชนกลุ่มชาติพันธุ์สัมพันธ์” ที่เราได้รับการสนับสนุนมาจากแผนงานสื่อสร้างสุขภาวะเยาวชน (สสย.) มูลนิธิเพื่อการพัฒนาเด็ก (มพด.)

ถ้าอ่านต่อเนื่องจากบันทึกคราวก่อนๆ จะเห็นว่ามีกระบวนการเตรียมค่ายที่ดึงเอาชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมตั้งแต่ต้นเลยทีเดียว ซึ่งก็โชคดี ที่อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ยังมีชุมชนที่มีแกนนำเข้มแข็งและเห็นความสำคัญของการพัฒนาเด็กอยู่หลายหมู่บ้าน และบ้านห้วยน้ำโป่ง ก็เป็นหมู่บ้านแห่งแรก ที่เราเลือกทดลองทำค่ายในรูปแบบนี้ขึ้น 

หมู่บ้านห้วยน้ำโป่ง เป็นหมู่บ้านชาวลัวะครับ นอกเหนือจากทีมผู้นำชุมชนจะเป็นผู้มีอุดมการณ์แล้ว สภาพดิน น้ำ ป่า ที่นี่ยังคงมีการอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดี ทั้งยังคงมีภูมิปัญญาท้องถิ่นที่น่าสนใจอยู่หลายเรื่องราว โดยเฉพาะที่เราสนใจคือภูมิปัญญาเกี่ยวกับการเลี้ยงดูเด็ก และการมีส่วนร่วมของเด็กในงานพัฒนาชุมชน อย่างการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และผู้นำชุมชนเองก็มีความคุ้นเคยกับตัวผมเองอยู่ในระดับหนึ่ง ก็เลยคุยกันเรื่องค่ายได้ไม่ยาก เพราะแนวทางการพัฒนาเด็กที่เรามองอยู่ ที่มุ่งส่งเสริมการเรียนรู้ เคียงคู่คุณธรรม โดยบูรณาการจากขุมความรู้ในชุมชน แบบนี้ไปด้วยกันได้ 

ทีแรกทางศูนย์ประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดแม่ฮ่องสอน ของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว. ภาค) สนใจจะขอร่วมค่ายด้วยเพื่อสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม แต่ก็ขัดข้องทางเทคนิค ทำให้มาไม่ได้ ผมก็เลยยกยอดมาถ่ายทอดกันตรงนี้ แม้จะไม่ครอบคลุมทั้งหมด แต่ก็น่าจะทำให้เห็นภาพรวมของกระบวนการพัฒนาเด็กและเยาวชนที่เรากำลังเดินอยู่  และน่าจะเป็นประโยชน์แก่บุคคลหรือหน่วยงานที่เดินอยู่บนเส้นทางสายเดียวกันนี้ 

โดยทั่วไป การทำหนังสือทำมือนั้นไม่ยาก คือ นึกอยากทำก็ซื้อวัสดุมาทำ ทำเก๋ๆสวยๆก็อาจจะตั้งราคาวางขายกันก็มี แต่สำหรับหนังสือทำมือที่ทางโครงการเราทำอยู่นี่ ไม่ได้ทำในลักษณะปัจเจกครับ แต่เน้นกระบวนการมีส่วนร่วม ทั้งในแง่การผลิต ที่เด็กต้องร่วมกันทำ และในแง่ของข้อมูลที่เด็กต้องร่วมกันค้นหา เรียนรู้จากชุมชน

เด็กจึงไม่เพียงต้องร่วมมือกัน สมัครสมานกัน แต่พวกเขาต้องรู้จักที่จะร่วมมือกับชุมชนด้วยจึงจะได้ข้อมูลมาเป็นวัตถุดิบในการเขียน 

ผมกับแกนนำยาวชน และผู้นำชุมชน ร่วมกันออกแบบให้ ค่ายพักแรมอย่างนี้ ต่างจากค่ายพักแรมทั่วไปที่สถานศึกษาจัดเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการมีส่วนร่วมกับชุมชน การจัดให้เด็กมีความหลากหลาย ทั้งในแง่ความเป็นชาติพันธุ์ ระดับชั้นการศึกษา เพศ ศาสนา การฝึกให้ดำรงชีวิตในป่า การสร้างวินัยเชิงบวก คือวินัยที่ออกมาจากความเต็มใจของเด็กๆเอง ทั้งยังเน้น บรรยากาศที่ผ่อนคลาย สนุกสนาน และสอดแทรกสาระสอนชีวิต 

 

  <p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify" class="MsoNormal">จะทำหนังสือทำมือแบบนี้ได้ ต้องเริ่มจากการนำใจดีๆมาปั้นรวมกันก่อน </p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify" class="MsoNormal"></p>การจัดค่ายพักแรมกลางแจ้งครั้งนี้ จึงเป็นทั้งกลไกและกุศโลบายหนึ่ง ในการดึงเด็กเข้าสู่การเป็นผู้รังสรรค์งานสื่อเล็กๆในรูปการทำหนังสือทำมือ โดยอาศัยความร่วมมือร่วมใจจากทั้งในหมู่เด็กเอง และความร่วมใจร่วมมือของคนในชุมชน หนังสือจึงจะสำเร็จ    <div style="text-align: center"></div>     <div style="text-align: center">    </div><p></p><p>ต้องขอบคุณชุมชน ทีมวิทยากรทั้งในพื้นที่ และที่เป็นแขกรับเชิญ รวมถึงแหล่งทุนสนับสนุน ที่ทำให้เกิดกิจกรรมที่น่าประทับใจอย่างนี้ขึ้น    </p><p></p><p> </p><p><div style="text-align: center"></div></p><p></p><p>   </p><p> </p><p> </p><p> </p>และต้องไม่ลืมปรบมือดังๆให้กับเด็กๆที่พวกเขาสามารถแสดงฝีมือในการร่วมสร้างสรรค์ค่ายเล็กๆกลางดินกลางทราย ให้กลายเป็นวิมานไพรได้อย่างเกินที่ผู้ใหญ่อย่างผมและทีมวิทยากรคาดหมาย    <p>   </p><p>  </p><p></p><p>สัปดาห์หน้า หนังสือทำมือชุดแรกของโครงการจะออกมาอวดโฉมแล้ว คงมีอะไรมากมายที่เราจะได้เรียนรู้ผ่านมุมมองของเด็กเหล่านี้</p><p><div style="text-align: center"></div></p><p></p>

[แผ่นดิน]

สวัสดีครับ ...

ผมชื่นชมและชื่นชอบบันทึกเหล่านี้มาก ... เพราะส่วนตัวสนใจกิจกรรมทำนองนี้อยู่แล้ว

ผมมีบันทึกที่เกี่ยวกับหนังสือทำมือบ้าง  และยังเขียนไม่จบ ถ้ามีเวลารบกวนแวะดู และแลกเปลี่ยนกันนะครับ

http://gotoknow.org/blog/pandin/85895

http://gotoknow.org/blog/pandin/86006

http://gotoknow.org/blog/pandin/83835

http://gotoknow.org/blog/pandin/83888

http://gotoknow.org/blog/pandin/75806

http://gotoknow.org/blog/pandin/75877

เป็นกำลังใจให้ทีมงานและน้อง ๆ ทุกคน..รวมถึงจะติดตามผลงานนะครับ

[แผ่นดิน]

แวะมาให้กำลังใจครับ

และอยากทำโครงการทำนองนี้เหมือนกัน

จะได้ปรึกษาในเร็ววันนี้ครับ

[ครูยอด วิสุทธิ์ เหล็กสมบูรณ์]

ผมแวะเข้าไปแลกเปลี่ยนความเห็นตามที่คุณแผ่นดินเชื้อเชิญแล้วนะครับ

 

ขอบคุณที่ติดตาม แต่นี่ก็เป็นเพียงการทำงานของคนตัวเล็กๆนะครับ ไม่ได้มุ่งหวังใหญ่โตอะไร ก็ขอขอบคุณที่สนใจครับ และหากหนึ่งสมองและสมองมือของผมจะเป็นประโยชน์ต่อสังคมขึ้นไปอีก ก็ยินดีร่วมด้วยช่วยกัน ติตต่อมาได้เสมอครับ

[ยุวนุช]

สวัสดีค่ะคุณยอดดอย มาแวะเยี่ยมตามคำแนะนำของพี่บางทราย ในฐานะลูกช้างด้วยกัน อ่านเรื่องราวของคุณแล้วทึ่งและชื่นชมในความคิดและความกล้าที่จะคิดและใช้ชีวิตนอกกรอบ มีคนไม่มากที่จะสามารถทำได้อย่างนี้ ขอเป็นกำลังใจให้ค่ะ

เราเปลี่ยนโลกทั้งโลกไม่ได้ แต่เราสามารถทำบางอย่างที่เรามีความเชื่อมั่น อย่างมีความสุขได้บนผืนดินที่เราใช้ชีวิตอยู่

ขอบคุณ ที่เป็นอีกหนึ่งแรงที่ช่วยทำให้แผ่นดินไทยเป็นแผ่นดินผู้ให้ความสุขแก่ผู้คนโดยไม่คำนึงถึงความแตกต่างของเผ่าพันธุ์

[ครูยอด วิสุทธิ์ เหล็กสมบูรณ์]

ขอบคุณครับคณนายด๊อกเตอร์ ทั้งในฐานะที่รุ่นพี่เมตตาจิตต่อรุ่นน้องสถาบันเดียวกัน และทั้งในฐานะวิญญูชนมีต่อกัน และฝากขอบคุณไปถึงพี่บางทรายด้วยที่ช่วยเป็นสะพานให้การเรียนรู้เส้นนี้กว้างไกลมากขึ้น

ผมไม่ใช่คนเก่งอะไรเลยครับ ผมเป็นแค่คนที่คอยปลุก "ยักษ์ในตัวเด็ก" ให้ตื่นขึ้นมาทำสิ่งดีๆ ในแบบฉบับที่สร้างสรรค์ และเป็นตัวของตัวเอง ก็เท่านั้น

 เงินทองซื้ออาหารรสเลิศ ที่นอนหรูหรามาได้ แต่มันซื้อความอิ่มใจ และการนอนหลับอย่างสนิทใจได้

ผมมีความสุขครับ ที่ได้เห็นงานออกมาดี มันทำให้ผมกินอาหารพื้นๆได้อิ่มอร่อย และนอนหลับสบายๆได้บนที่นอนธรรมดาๆ

หรือแม้แต่ไปตั้งค่ายนอนกลางป่า ก็ร้องเพลงแข่งกับนกได้อย่างสุขใจจริงๆ

หากสนใจจะติดตามว่า เด็กๆเค้าเขียนอะไร เค้าพยายามจะบอกอะไรแก่สังคม ก็เรียนเชิญติดตามกันไปเรื่อยๆนะครับ

[ยุวนุช]

ตามมาขอบคุณถึงที่ที่เข้าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันนะคะในเรื่องของวัฒนธรรม

หวังว่าน้องยอดดอยคงสบายดีมีความสุขกับการช่วยภรรยาเลี้ยงน้องออมสิน

พี่จะติดตามอ่านและเป็นกำลังใจให้เสมอค่ะ

[บางทราย]

• เด็กเอ๋ย                      เด็กน้อย
• แม้ความรู้     เจ้าด้อย        ก็ศึกษา
• สิ่งรอบตัว     รอบกาย       คือวิชา
• มองด้วยตา  ข้างใน          ด้วยใจจริง
• อีกผู้เฒ่า       ผู้แก่            ทั้งแม่พ่อ
• ล้วนกอบก่อ  เจ้ามา         ทั้งชายหญิง
• หวังให้เจ้า     เติบโต         เป็นคนจริง
• รู้ทุกสิ่ง          สรรพวิชา    "คุณค่าคน"

ขอมอบให้น้องๆที่น่ารักทุกคนนะครับ

[ครูยอด วิสุทธิ์ เหล็กสมบูรณ์]

ขอบคุณทุกความเห็น แล้วผมจะนำความปรารถนาดีของทุกๆคน ไปบอกกับเด็กๆนะครับ