ชีวิตที่พอเพียง 3192. ฝึกเด็กให้มั่นใจตัวเอง
นิตยสาร Scientific AmericanMind ฉบับเดือนพฤษภาคม๒๕๖๑ ลงเรื่อง The Case for the“Self-Driven Child” : In a new book, an argument for giving children more of asense of control over their lives ในคอลัมน์ Behavior & Society (1) สัมภาษณ์ผู้เขียนหนังสือ TheSelf-Driven Child : The Science and Sense of Giving Your Kids More Control OverTheir Lives (2)
เป็นเรื่องวิธีเลี้ยงเด็กที่ผมกำลังสนใจพอดี โดยผู้เขียนหนังสือ The Self-Driven Child บอกว่าเด็กยุคนี้โชคไม่ดี โดนกำกับมากเกินไปทำให้ไม่ได้ฝึกเป็นตัวของตัวเอง ไม่ได้ฝึกทำสิ่งที่ตนเห็นว่ามีความหมาย ไม่ได้ฝึกประสบความสำเร็จหรือความล้มเหลวด้วยตนเอง โดยมีสาเหตุสำคัญ๓ ประการคือ ทีวี พ่อแม่ และโรงเรียน
เขาสัมภาษณ์ผู้เขียนหนังสือด้วย๕ คำถาม
คำถามแรกทำไมจึงคิดว่าเด็กมีโอกาสเป็นตัวของตัวเองไม่เพียงพอ
คำตอบ การมีความรู้สึกเป็นตัวของตัวเอง(ความมั่นใจตัวเอง) ต่ำ เป็นบ่อเกิดของอาการกังวล ซึมเศร้า และสุขภาพจิตไม่ดี ผลการวิจัยบอกว่าสภาพไม่มั่นใจตนเองเป็นความเครียดที่สูงยิ่ง ในช่วง ๕๐ ปีที่ผ่านมาปัญหาสุขภาพจิตของเด็กและวัยรุ่นที่เชื่อมโยงกับความเครียดเพิ่มขึ้นอย่างมากมาย และช่วง ๖ - ๗ ปีที่ผ่านมา อุบัติการณ์ของโรควิตกกังวลและโรคซึมเศร้าเพิ่มขึ้นมากในกลุ่มคนอายุน้อย
จากมุมของประสาทวิทยา ในช่วงเวลาที่เรารู้สึกเป็นตัวของตัวเองสมองส่วนหน้า (ที่ควบคุม EF) จะควบคุมสมองส่วนamygdala (ที่ทำหน้าที่รับรู้ภยันตรายและส่งสัญญาณว่าให้สู้หรือหนี) คนที่มีความวิตกกังวล สมองส่วนamygdala เป็นเจ้าเรือน
งานวิจัยเกี่ยวกับแรงจูงใจ(motivation)บอกว่า ความรู้สึกเป็นอิสระ เป็นตัวของตัวเอง เป็นปัจจัยสำคัญต่อการมีแรงจูงใจด้วยตนเอง ที่จะทำให้เด็กและวัยรุ่นดำเนินการตามเป้าหมายของตนอย่างมีพลังและมีความสุขจากการบรรลุเป้าหมายนั้น
มีเด็กอเมริกันจำนวนหนึ่งอยู่ในสองขั้วตรงกันข้าม ขั้วหนึ่งมีแรงขับดันรุนแรงต่อการบรรลุความสำเร็จ อีกขั้วหนึ่งเป็นคนเลื่อนลอยไร้เป้าหมาย ทั้งสองกลุ่มรู้สึกว่าตนเองมีเรื่องวุ่นอยู่ตลอดเวลาทำให้รู้สึกเหน็ดเหนื่อย ไม่มีโอกาสพักผ่อน
ถาม เป็นปัญหาใหม่หรือไม่
ตอบ เป็นเรื่องที่ขยายตัวมาเรื่อยๆในเวลาหลายสิบปี มีนักวิจัยศึกษาเปรียบเทียบระหว่างนักศึกษามหาวิทยาลัยในช่วงทศวรรษที่1960s กับ 2002 พบว่านักศึกษารู้สึกว่าความเป็นตัวของตัวเองลดลงมาก ปัจจัยหนึ่งที่เกี่ยวข้อง คือ เด็กมีเวลาเล่นน้อยลงมาก โดนเวลาเรียน เวลาทำกิจกรรมและเวลาดูทีวีแย่งไป เวลาเล่น (อิสระ)เป็นเวลาที่เด็กได้เป็นตัวของตัวเอง
นอกจากนั้นเด็กและวัยรุ่นยังนอนน้อยลง ทำให้รู้สึกง่วงหรืออ่อนเพลียอยู่ตลอดเวลา เมื่อนอนไม่พอ การเชื่อมโยงใยสมองระหว่างสมองส่วนหน้ากับ amygdalaจะอ่อนแอลง ทำให้สมองส่วนหน้าควบคุม amygdala ได้น้อยลง เมื่อรู้สึกอ่อนเพลีย จะควบคุมตนเองได้น้อยลง รู้สึกเครียดง่าย ทักษะเผชิญปัญหาลดลง นำไปสู่ความรู้สึกกังวล และไม่มั่นใจ
ความก้าวหน้าของเทคโนโลยีไอที ทำให้เด็กติดสมาร์ทโฟน ติดโซเชี่ยลมีเดียติดวิดีโอเกม เหล่านี้บั่นทอนความสามารถในการกำกับตัวเองทั้งสิ้น
วัฒนธรรมสังคมในภาพรวมเปลี่ยนไปในทางให้คุณค่าเพิ่มขึ้นต่อสิ่งนอกตัวได้แก่เงิน ฐานะในสังคม รูปร่างหน้าตา และลดความสำคัญของคุณค่าภายใน ได้แก่ความเป็นชุมชน การเป็นส่วนหนึ่งของสังคม และความหมายในชีวิต เหล่านี้มีส่วนลดทอนความสามารถในการกำกับตัวเองและความมั่นใจในตัวเอง ทั้งสิ้น
ถาม ความพยายามควบคุมเด็ก มีผลลบอย่างไรบ้าง
ตอบ มีผลเพิ่มความเครียด ความกังวลภาวะซึมเศร้า และลดแรงจูงใจ หรือแรงจูงใจกลายเป็นแบบอยู่บนฐานความกลัว (ฉันจะสามารถทำสิ่งนี้ได้ไหม)
ตามทฤษฎี self-determination มนุษย์มีความต้องการพื้นฐาน ๓ ประการ คือ (๑) ความรู้สึกเป็นตัวของตัวเอง (senseof autonomy) (๒)ความรู้สึกว่ามีความสามารถ (sense of competence) (๓) ความรู้สึกว่าตนมีความสัมพันธ์กับผู้อื่นสิ่งอื่น (sense of relatedness) คนเราจะไม่สามารถเป็นตัวของตัวเอง(self-driven) ได้ หากขาดพื้นฐานสำคัญสามอย่างนี้
การควบคุมเด็กมากเกินมีผลลดพื้นฐานสามประการที่เด็กต้องการนำไปสู่การเติบโตไปเป็นคนที่ไม่มั่นใจในตนเอง
ถาม ขอให้อธิบายแนวคิดว่า “บ้านเป็นฐานของความปลอดภัย”
ตอบ บ้านควรเป็นพื้นที่สำหรับผ่อนพัก และฟื้นกำลัง สำหรับเด็ก แต่ละวันเด็กต้องเผชิญความเครียดจากห้องเรียน และจากปฏิสัมพันธ์ทางสังคม เด็กต้องการบ้านเป็นที่ที่ตนได้รับความรักความเห็นใจอย่างไม่มีเงื่อนไขจากพ่อแม่ (หรือคนในครอบครัว) แต่หากที่บ้านให้สิ่งนี้ไม่ได้เด็กจะไปหาจากที่อื่น และจากคนอื่น
ถาม ผู้ใหญ่สามารถทำอะไรอีกบ้างเพื่อช่วยให้เด็กได้พัฒนาความสามารถในการควบคุมตนเอง
ตอบ ควรให้โอกาสเด็กได้ฝึกรับผิดชอบมากที่สุดเท่าที่จะทำได้ เด็กพัฒนาภายใต้ความท้าทายแต่ไม่ใช่ภายใต้การขู่เข็ญ หากความท้าทายนั้นเพิ่มขึ้นตามความเหมาะสมจะเป็นคุณต่อเด็กอย่างยิ่ง
ควรให้โอกาสเด็กได้เผชิญความท้าทายเมื่อมีโอกาสเหมาะสมในด้านดนตรี กีฬา ศิลปะต่อสู้ป้องกันตัว การทำงานหลังโรงเรียนเลิก การเดินป่าและอื่นๆ ที่เด็กใฝ่ฝัน เพื่อให้เขาปลูกฝังความรู้สึกเป็นตัวของตัวเองและความรู้สึกว่าตนมีความสามารถ (sense of mastery)
จงพยายามสร้างนิสัยและลีลาชีวิตที่ช่วยสร้างสุขภาวะทางจิตใจ ส่งเสริมการพักผ่อน การนอน เวลาว่าง และการทำสมาธิ ส่งเสริมให้มีช่วงเวลาปลอดเทคโนโลยีดิจิทัล ไม่ใช้โทรศัพท์มือถือ ไม่ดูทีวี ช่วงเวลาดังกล่าวช่วยให้สมองส่วนหน้ากำกับamygdalaได้ดีขึ้น ช่วยให้อยู่ในสภาพจิตที่ถูกต้อง
ที่สำคัญที่สุด จงมีความสนุกสนานกับลูก ให้ความสนใจและตอบสนองต่อลูก
วิจารณ์พานิช
๓๐ เม.ย. ๖๑
ห้อง ๑๓๐๙ แซนด์ดูนส์ เจ้าหลาว บีชรีสอร์ท
ความเห็น (1)
ขอบคุณครับ ขออนุญาตแบ่งปัน @ ๑๕ มิ.ย.๒๕๖๑