จุดมุ่งหมายการนิเทศภายนอกคือ การนิเทศเพื่อไม่ต้องไปนิเทศอีก
"เราต้องพยายามใช้วิธีการนิเทศภายนอกของเราไปกระตุ้นให้เกิดระบบนิเทศภายในโรงเรียนที่เข้มแข็ง แล้วค่อยๆถอยออกมา นั่นคือการนิเทศเพื่อไม่ต้องไปนิเทศอีก"
ดร.อาคม จันทสุนทร อดีตหัวหน้าหน่วยศึกษานิเทศก์กรมสามัญศึกษา เคยบอกภารกิจสำคัญประการหนึ่งของศึกษานิเทศก์ว่า
"เราต้องพยายามใช้วิธีการนิเทศภายนอกของเราไปกระตุ้นให้เกิดระบบนิเทศภายในโรงเรียนที่เข้มแข็ง แล้วค่อยๆถอยออกมา นั่นคือการนิเทศเพื่อไม่ต้องไปนิเทศอีก"
ดร.อาคม กล่าวประโยคนี้มาร่วม 20 กว่าปีแล้ว จนปัจจุบันท่านเสียชีวิตแล้ว คำกล่าวนี้ก็น่าจะยังทันสมัยอยู่ ซึ่งมาสอดรับกับหลัก
การบริหารโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน(School Besed Management :SBM) ที่กำลังเป็นที่ยอมรับในปัจจุบัน ที่ยึดหลัก การกระจายอำนาจ การมีส่วนร่วม การบริหารตนเอง ความรับผิดชอบที่ตรวจสอบได้ เป็นฐาน
ดังนั้นศึกษานิเทศก์ก็น่าจะต้องนิเทศโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน โดยทำอย่างไรจึงจะส่งเสริมให้ระบบวิชาการ ระบบนิเทศภายในโรงเรียนเข้มแข็งให้ได้ แล้วเราก็ถอยออกมาให้เขาเป็นตัวของเขาเอง (ไม่ใช่เป็นเด็กที่เลี้ยงไม่โต)
ดร.อาคมบอกอีกว่า
"ถ้าเราสามารถทำให้โรงเรียนมีระบบนิเทศภายในที่เข้มแข็งได้ทุกโรงเรียน ก็อาจไม่ต้องใช้ศึกษานิเทศก์อีกก็ได้ แต่ศึกษานิเทศก์อาจมาทำหน้าที่คิดค้นนวัตกรรมการจัดการเรียนการสอนที่สูงขึ้นเพื่อช่วยเหลือครู เฉพาะด้าน เพราะครูเขาไม่มีเวลาพอ"
ผมเลยคิดต่ออีกว่า ถ้าโรงเรียนเขาสามารถ SBM ได้ทั้งหมด และครูส่วนใหญ่ก้าวหน้าจริงๆ อาจไม่ต้องมีศึกษานิเทศก์ยังได้(ซึ่งในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานคงต้องใช้เวลาอีกนาน) ถ้าจะมีก็ต้องเป็นผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน เพื่อเป็นที่ปรึกษาโดยเฉพาะเท่านั้น
ตัวอย่างหนึ่งคือศึกษานิเทศก์กรมการฝึกหัดครูในอดีต เมื่อสถาบันฝึกหัดครูเปลี่ยนเป็นมหาวิทยาลัยราชภัฎ มีอาจารย์เก่งๆมากมายแล้ว เขาก็ไม่มีศึกษานิเทศก์อีก แต่เรื่องการนิเทศการศึกษาจะยังคงมีอยู่และจะมีความเข้มข้นยิ่งขึ้น โดยเป็นการนิเทศภายในมหาวิทยาลัยแทนการนิเทศจากภายนอก
มหาวิทยาลัยต่างๆจึงกำหนดให้มีวิชาการนิเทศการศึกษา ให้นิสิตนักศึกษาได้เรียนกัน ซึ่งถือว่าเป็นกระบวนการหนึ่งของการบริหารการศึกษา โดยจะอยู่ในคณะหรือภาควิชาบริหารการศึกษา
เห็นหรือยังว่า การนิเทศการศึกษาไม่มีวันตาย แต่จะปรับไปตามบริบทของการเปลี่ยนแปลงทางการศึกษา
เพราะตราบใดที่ยังให้ความสำคัญกับคำว่า "คุณภาพการศึกษา" ก็จะมีคำว่า "นิเทศการศึกษา" อยู่ด้วยเสมอ
"เราต้องพยายามใช้วิธีการนิเทศภายนอกของเราไปกระตุ้นให้เกิดระบบนิเทศภายในโรงเรียนที่เข้มแข็ง แล้วค่อยๆถอยออกมา นั่นคือการนิเทศเพื่อไม่ต้องไปนิเทศอีก"
ดร.อาคม กล่าวประโยคนี้มาร่วม 20 กว่าปีแล้ว จนปัจจุบันท่านเสียชีวิตแล้ว คำกล่าวนี้ก็น่าจะยังทันสมัยอยู่ ซึ่งมาสอดรับกับหลัก
การบริหารโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน(School Besed Management :SBM) ที่กำลังเป็นที่ยอมรับในปัจจุบัน ที่ยึดหลัก การกระจายอำนาจ การมีส่วนร่วม การบริหารตนเอง ความรับผิดชอบที่ตรวจสอบได้ เป็นฐาน
ดังนั้นศึกษานิเทศก์ก็น่าจะต้องนิเทศโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน โดยทำอย่างไรจึงจะส่งเสริมให้ระบบวิชาการ ระบบนิเทศภายในโรงเรียนเข้มแข็งให้ได้ แล้วเราก็ถอยออกมาให้เขาเป็นตัวของเขาเอง (ไม่ใช่เป็นเด็กที่เลี้ยงไม่โต)
ดร.อาคมบอกอีกว่า
"ถ้าเราสามารถทำให้โรงเรียนมีระบบนิเทศภายในที่เข้มแข็งได้ทุกโรงเรียน ก็อาจไม่ต้องใช้ศึกษานิเทศก์อีกก็ได้ แต่ศึกษานิเทศก์อาจมาทำหน้าที่คิดค้นนวัตกรรมการจัดการเรียนการสอนที่สูงขึ้นเพื่อช่วยเหลือครู เฉพาะด้าน เพราะครูเขาไม่มีเวลาพอ"
ผมเลยคิดต่ออีกว่า ถ้าโรงเรียนเขาสามารถ SBM ได้ทั้งหมด และครูส่วนใหญ่ก้าวหน้าจริงๆ อาจไม่ต้องมีศึกษานิเทศก์ยังได้(ซึ่งในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานคงต้องใช้เวลาอีกนาน) ถ้าจะมีก็ต้องเป็นผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน เพื่อเป็นที่ปรึกษาโดยเฉพาะเท่านั้น
ตัวอย่างหนึ่งคือศึกษานิเทศก์กรมการฝึกหัดครูในอดีต เมื่อสถาบันฝึกหัดครูเปลี่ยนเป็นมหาวิทยาลัยราชภัฎ มีอาจารย์เก่งๆมากมายแล้ว เขาก็ไม่มีศึกษานิเทศก์อีก แต่เรื่องการนิเทศการศึกษาจะยังคงมีอยู่และจะมีความเข้มข้นยิ่งขึ้น โดยเป็นการนิเทศภายในมหาวิทยาลัยแทนการนิเทศจากภายนอก
มหาวิทยาลัยต่างๆจึงกำหนดให้มีวิชาการนิเทศการศึกษา ให้นิสิตนักศึกษาได้เรียนกัน ซึ่งถือว่าเป็นกระบวนการหนึ่งของการบริหารการศึกษา โดยจะอยู่ในคณะหรือภาควิชาบริหารการศึกษา
เห็นหรือยังว่า การนิเทศการศึกษาไม่มีวันตาย แต่จะปรับไปตามบริบทของการเปลี่ยนแปลงทางการศึกษา
เพราะตราบใดที่ยังให้ความสำคัญกับคำว่า "คุณภาพการศึกษา" ก็จะมีคำว่า "นิเทศการศึกษา" อยู่ด้วยเสมอ
หมายเลขบันทึก: 56526เขียนเมื่อ 31 ตุลาคม 2006 09:23 น. ()แก้ไขเมื่อ 18 มิถุนายน 2012 10:55 น. () สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:
ความเห็น (1)
phen_kingko
การนิเทศการศึกษาที่กล่าวมา อยากให้ท่านอาจารย์ได้เปรียบเทียบ การนิเทศภายใน และการนิเทศภายนอกให้ทราบบ้างนะคะและบอกถึงข้อดีและข้อเสียของการนิเทศทั้งสองวิธีด้วยค่ะ