จาก Blog สู่ "คู่มือ" ปฏิบัติการงานบริการวิชาการแก่สังคม (โครงการหนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน)

การมีความรู้และแอบใช้ความรู้อยู่คนเดียวเงียบๆ โดยไม่ยอมก้าวออกมาสื่อสารกับสังคม –ผมว่าพฤติการณ์เช่นนี้ ไม่เหมาะไม่ควรแน่ เพราะการได้มาซึ่งความรู้ของแต่ละคน ล้วนต้องอาศัยทรัพยากรจากส่วนต่างๆ เสมอ หาใช่หลับตาเนรมิตขึ้นมาด้วยตนเองเสียทั้งหมด

ก่อนนั้นร่วมสองปี ผมนำงานเขียนใน Blog ของตนเองไปสู่การเป็นเอกสารการเรียนการสอนในรายวิชา “พัฒนานิสิต”

               โดยเฉพาะสาระสำคัญที่ว่าด้วยแนวคิดการจัดกิจกรรมนอกหลักสูตรบนฐานคิดของการ “เรียนรู้ร่วมกับชุมชน” หรือ “เรียนรู้คู่บริการ”
นอกจากนั้นยังรวมถึงเรื่องอื่นๆ อีกหลายเรื่อง อาทิ การจัดการความรู้ การถอดบทเรียน การเขียนเรื่องเล่าเร้าพลัง
              พร้อมๆ กับการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ไม่เน้นการบรรยายแบบแห้งๆ หากแต่เน้นการ “เล่าเรื่อง” สู่กันฟัง หรือแม้แต่เรียนรู้ผ่าน “สื่อสร้างสรรค์” ต่างๆ ทั้งสื่อที่นิสิตและบุคลากรในมหาวิทยาลัยจัดทำขึ้น และสื่อจากองค์กรภายนอก
              และที่สำคัญอีกประการก็คือ แทนที่จะสอบปลายภาคแบบมีคำถาม คำตอบ หรือคำถามปลายเปิดให้นิสิตได้เขียน หรือบอกเล่ากลับมา
              ผมกลับเลือกให้นิสิตได้ทำโครงการร่วมกัน โดยใช้โครงการหรือกิจกรรมนั่นแหละเป็นคะแนนปลายภาค

             ครับ-ก่อนลงพื้นที่จัดกิจกรรม ผมจะให้แต่ละกลุ่มพัฒนาโจทย์บนฐานคิดอันเป็นความต้องการของชุมชนก่อนเสมอ –ชุมชนที่ว่านี้อาจหมายถึงทั้งในมหาวิทยาลัยและนอกมหาวิทยาลัย
            ถัดจากนั้นก็นำมาเสนอ หรือบอกเล่าสู่กันฟังในชั้นเรียน ว่า “จะไปทำอะไร ที่ไหน อย่างไร ด้วยกระบวนการ หรือวิธีการใด” ฯลฯ
            ทั้งนี้การบอกเล่าที่ว่านั้น ผมจะเน้นให้นิสิตได้นำเสนอด้วยสื่ออันเป็นแผนผังความคิด (Mind Map) เน้นความคิดรวบยอดและการทำงานเป็นทีม โดยแต่ละกลุ่มผมจะเน้นไปที่ชื่อโครงการ วัตถุประสงค์ สิ่งที่คาดว่าจะได้รับ วิธีการ เป้าหมายเชิงพื้นที่ เป้าหมายเชิงกลุ่มคน เป็นหัวใจหลัก
             เมื่อผ่านการแลกเปลี่ยนแล้ว จึงให้นิสิตกลับไปเขียนเป็นโครงการตามรูปแบบที่ได้เรียนมา และนำส่ง รอจนกว่าจะได้รับการอนุมัติ แล้วค่อยลงพื้นที่จัดกิจกรรม
             ครั้นถึงวันสอบปลายภาค ก็ให้แต่ละกลุ่มนำผลงานมาจัดบอร์ด นำเสนอความรู้ หรือผลการดำเนินงาน เสริมด้วยกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ เพื่อให้แต่ละคนแต่ละกลุ่มได้ปฏิสัมพันธ์กันอีกครั้ง ก่อนแยกย้ายไปสู่การสอบในวิชาอื่นๆ

ครับ-นั่นคือกระบวนการเรียนการสอนวิชาพัฒนานิสิตในมุมของผม

ครั้นมาทำงานบริการวิชาการแก่สังคมให้กับมหาวิทยาลัย (โครงการหนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน) ผมก็ไม่ละเลยที่จะนำเอาเนื้อหาใน Blog มาเป็นเอกสารประกอบการขับเคลื่อน ทั้งในมิติของอาจารย์ และนิสิต
มิหนำซ้ำยังเชื้อเชิญให้อาจารย์ หรือคณะทำงานได้ช่วยกันเขียนบทความเพื่อเป็นเสมือน “คู่มือ” ในการจัดกิจกรรมเรียนรู้ร่วมกับชุมชน ซึ่งผลการขับเคลื่อนในหนึ่งรอบปี ก่อเกิดเป็นชุดความรู้หลายเรื่อง โดยอาจารย์แต่ละท่านได้ช่วยศึกษาค้นคว้า เขียนและเรียบเรียงขึ้นใหม่ในสองสามเรื่อง เป็นต้นว่า

·การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม PAR (ผศ.ดร.ชูพักตร์ สุทธิสา)

·เทคนิคการทำงานกับชุมชนและเครื่องมือในการศึกษาชุมชน (ดร.กนกพร รัตนสุธีระกุล)

·การเขียนรายงานผลโครงการหนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชนจากทฤษฎีสู่การปฏิบัติมุ่งเป้าหมายเชิงคุณภาพ (อ.กนกกุล มาเวียง)

และในส่วนที่ผมรับผิดชอบนั้น ผมหยิบจับเอา Blog ไปปรับแต่งและจัดทำเป็นเรื่องอ่านประกอบ เพื่อบูรณาการสู่การขับเคลื่อนอยู่สามถึงสี่เรื่อง เป็นต้นว่า แนวคิดการจัดกิจกรรมนิสิตในชุมชน การเขียนเพื่อการจัดการความรู้ การเขียนเรื่องเล่าเร้าพลัง กระบวนการ BAR และ AAR
ซึ่งก็เป็นที่น่ายินดีว่า หลังกิจกรรมเสร็จสิ้นลง ในบางหลักสูตร หรือในบางโครงการ ถึงขั้นให้นิสิตสะท้อนผลการเรียนรู้ผ่านการเขียนเรื่องเล่าเลยทีเดียว

ครับ-โดยส่วนตัวผมมองว่า ความรู้ที่เราได้รับมา จะมีค่าอย่างมหาศาลเมื่อนำไปสู่การเผยแพร่หรือแลกเปลี่ยนกับคนอื่นๆ มิใช่เราค้นพบความรู้แล้วเก็บงำไว้กับตัวเอง
การมีความรู้และแอบใช้ความรู้อยู่คนเดียวเงียบๆ โดยไม่ยอมก้าวออกมาสื่อสารกับสังคม –ผมว่าพฤติการณ์เช่นนี้ ไม่เหมาะไม่ควรแน่ เพราะการได้มาซึ่งความรู้ของแต่ละคน ล้วนต้องอาศัยทรัพยากรจากส่วนต่างๆ เสมอ หาใช่หลับตาเนรมิตขึ้นมาด้วยตนเองเสียทั้งหมด
ดังนั้นความรู้ที่ได้มา จึงย่อมมีสถานะเป็น “สาธารณะ” อยู่ในตัว

ดังนั้น การได้มาซึ่งความรู้แล้ว จึงไม่มีเหตุผลใดที่จะเก็บงำไว้คนเดียว หน้าที่ของการได้มาซึ่งความรู้คือการนำพาความรู้ไปแบ่งปันและแลกเปลี่ยนกับผู้คนเป็นหัวใจหลัก

กรณีดังกล่าวเช่นนี้ ผมจึงไม่รู้สึกเขินอายที่จะนำพาเอาบันทึกใน Blog ของตนเองไปเป็นเอกสาร หรือคู่มือให้อาจารย์และนิสิตได้อ่านเล่นเพื่อเป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมบริการวิชาการแก่สังคม

แน่นอนครับ- การนำไปเผยแพร่เช่นนั้น ผมไม่ได้คาดหวังหรือบังคับเป็นนโยบายว่าทุกๆ หลักสูตรหรือทุกๆ โครงการ ต้องนำเอาความรู้ หรือยึดหลักคิดจากงานเขียนของผมเป็นเครื่องมือหรือหมุดหมายหลักในการขับเคลื่อน คนแต่ละคน อาจารย์แต่ละท่าน นิสิตแต่ละคน ย่อมมีสิทธิและเสรีภาพในการนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์บนบริบทของตนเอง รวมถึงบนบริบทของ “กิจกรรมและชุมชน” นั้นๆ

ครับ-ค้นพบความรู้ แต่ไม่แบ่งปัน ไม่แลกเปลี่ยน ย่อมไม่ต่างอะไรจากการเก็บซ่อนสมบัติไว้กับตัวเอง (หวงสมบัติ)

ทุกครั้งที่แบ่งปัน ย่อมหมายถึงการงอกงาม เบ่งบาน เพิ่มจำนวนของทรัพย์สมบัตินั้นๆ ขึ้นเรื่อยๆ

ครับ-มีความรู้ ยิ่งแบ่งปัน ยิ่งแลกเปลี่ยน ยิ่งช่วยให้ความรู้ที่ว่านั้นแหลมคมและทรงพลัง เป็นดอกเป็นผลขึ้นอย่างคณานับ ....

เขียนใน GotoKnow โดย แผ่นดิน
ใน pandin

คำสำคัญ (Tags): #blog#เครือข่ายพัฒนานิสิตนักศึกษาและนักเรียน#หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน#มหาวิทยาลัยมหาสารคาม#การบริการวิชาการแก่สังคม

หมายเลขบันทึก: 548712เขียนเมื่อ 19 กันยายน 2013 14:59 น. ()แก้ไขเมื่อ 19 กันยายน 2013 15:49 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่าน