จากการทำงานในฐานะ facilitator ของชุมชนนักปฏิบัติขอสรุปผลงานดังนี้
บทคัดย่อ
ชื่อเรื่อง ชุมชนนักปฏิบัติ: การดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด
CoP: Chemotherapy & CoP: IV Chemotherapy
ชื่อผู้รับผิดชอบ
- รศ. นพ. สรุพล วีระศิริ ที่ปรึกษา
- นางดวงพร สีจร ที่ปรึกษา
- นางอุบล จ๋วงพานิช facilitator (ผู้อำนวยความสะดวก)
- นางสาวรัชนีพร คนชุม Historian (ผู้ประมวลความรู้)
- นางจุรีพร อุ่นบุญเรือง Historian (ผู้ประมวลความรู้)
- นางคณิตา ชาดี สมาชิกCoP
- นางนาถอนงค์ น้อยน้ำคำ สมาชิกCoP
- นางอภิญญา คารมปราชญ์ สมาชิก CoP
- นางสาวสมรักษ์ บุญจันทร์ สมาชิก CoP
- นางธนิดา แปลกลำยอง สมาชิก CoP
- พยาบาลประจำการของหอผู้ป่วยเคมีบำบัด 5จ จำนวน 14 คน สมาชิก CoP
ที่มาของปัญหา ผู้ป่วยมะเร็งเพิ่มขึ้นทุกปี จากการดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัดมาเป็นเวลามากกว่า 20 ปี มีผู้ป่วยมากขึ้นทุกปี และกระจายอยู่หลายหน่วยงานในโรงพยาบาลศรีนครินทร์ ผู้ป่วยได้รับการดูแลที่แตกต่างกัน อาจทำให้ผู้ป่วยวิตกกังวลและอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนจากการได้รับยาเคมีบำบัดได้ ดังนั้นพยาบาลที่มีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วย จึงรวมกลุ่มกันตั้งเป็นชุมชนนักปฏิบัติ (CoP) เรื่อง การดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด CoP_ Chemotherapy ในปี 2550 และตั้ง CoP_ IV chemotherapy ในปี 2551 เพื่อพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัดให้ได้มาตรฐานระดับสากล
วัตถุประสงค์ พัฒนาชุมชนนักปฏิบัติให้มีศักยภาพในการพัฒนางานและพัฒนากระบวนการดูแลผู้ป่วยให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
ระยะเวลาในการดำเนินการ ปี 2550-2554
ขั้นตอนการดำเนินการ
- กำหนดคุณสมบัติของสมาชิก CoP
- ประชาสัมพันธ์การสมัครสมาชิก CoP เช่น ส่งหนังสือเวียน และโทรศัพท์เชิญ
- กำหนดวัน Knowledge Sharing แบบ face to face และ blog to blog
- ประเมินผล โดยทำ AAR(After Action Review)
- สรุปผลการประชุม (Knowledge Asset) ใน web blog
ตัวชี้วัดความสำเร็จ
- จำนวน knowledge assets
- จำนวนแนวปฏิบัติ (care map)
- จำนวนแนวปฏิบัติทางการพยาบาลโดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ (clinical nursing practice guide line)
- จำนวน การทำงานประจำให้เป็นวิจัย (routine to research:R2R)
- จัดทำคู่มือการพยาบาลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด
ผลลัพธ์การดำเนินการ
จำนวน knowledge assets
ในปี 2551-54 เรื่อง
- การให้ข้อมูลผู้ป่วยได้รับยาเคมีบำบัด ที่ OPD, Day chemotherapy & IPD
- การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย
- การนัดผู้ป่วยมารับยาเคมีบำบัด
- ระบบการรับใหม่ จำหน่าย
- ระบบการดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด และ
- กระบวนการให้ยาทุกขั้นตอน
- การทิ้งขยะยาเคมีบำบัด
- การปฏิบัติเมื่อยาเคมีบำบัดกระเด็นเข้าตา
- การแต่งกายก่อนฉีดยาเคมีบำบัด
- การเตรียมความพร้อมหาเส้นก่อนฉีดยาเคมีบำบัด
- การให้ยาเคมีบำบัดอย่างปลอดภัยพยาบาลต้องมีสมาธิ
- ข้อปฏิบัติเมื่อยาเคมีบำบัดหก และอื่นๆ
สามารถติดตามได้ที่ web http://gotoknow.org/blog/chemo/toc จำนวน 26 บันทึก
http://gotoknow.org/blog/copivchemotherapy จำนวน 14 บันทึก
http://kmmed.kku.ac.th/, http://gotoknow.org/blog/ubolapn
จำนวนแนวปฏิบัติ
ในปี 2551-54 เรื่อง ได้จัดทำระเบียบการปฏิบัติงานเรื่อง
- การให้บริการผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด(1) ร่วมกับ PCT ศัลยกรรม และ
- ปรับปรุงคู่มือการปฏิบัติการพยาบาล เรื่อง การบริหารยาเคมีบำบัดทางหลอดเลือดดำ(2)
- แนวปฏิบัติการขออนุมัติใช้ยาเคมีบำบัดฉพาะราย จัดทำแนวปฏิบัติการรับใหม่ผู้ป่วย กรณีต้องรอผล patho / รอสูตรยาเคมีบำบัด (กรณีผู้ป่วยที่มารับยาเคมีบำบัด Course แรก)
- การใช้ Complementary : การลดคลื่นไส้อาเจียนโดยการใช้น้ำขิง ผลไม้รสเปรี้ยว การบำบัดด้วยกลิ่น การลดปวดโดยใช้ดนตรีบำบัด และอื่นๆ(3)
จำนวน clinical nursing practice guideline
- การให้ข้อมูลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด(4)
- การลดปวดด้วยยาเคมีบำบัด(5)
- การป้องกันช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด(6)
- การป้องกันคลื่นไส้อาเจียนโดยการกดจุด(7)
- แนวปฏิบัติการพยาบาล เรื่องการจัดการและป้องกันการเกิด Extravasation, Hypersenstivity, ยาเคมีบำบัดที่ใช้บ่อยสำหรับผู้ป่วยเคมีบำบัดในโรงพยาบาลศรีนครินทร์(8)
จำนวนการทำงานประจำให้เป็นงานวิจัย (R2R)
- การวางแผนการจำหน่ายในผู้ป่วยมะเร็งเต้านม(9) ได้รับรางวัล R2R ของสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขปี 2551
- และกำลังดำเนินการ 3 เรื่อง ได้รับทุนวิจัย R2R เรื่องผลการใช้แนวปฏิบัติการพยาบาลเพื่อการป้องกันและบรรเทาการเกิดช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็ง ที่ได้รับยาเคมีบำบัด ผลการใช้โปรแกรมวางแผนการจำหน่ายต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองและอัตราการเกิดอาการข้างเคียงของยาเคมีบำบัดในผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่ที่ได้รับเคมีบำบัด และ ผลของการการดื่มน้ำขิงเพื่อลดอาการคลื่นไส้ อาเจียนในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด
จำนวนรางวัลนำเสนอผลงาน
ในการประชุม KM คณะแพทยศาสตร์
http://gotoknow.org/blog/chemo/130417 รางวัลนำเสนอ show&share จัดโดยมหาวิทยาลัยขอนแก่น ปี 2551 http://gotoknow.org/blog/chemo/196157 รางวัลนำเสนอผลงาน การบริหารยาเคมีบำบัด ในการประชุม KM คณะแพทยศาสตร์ ปี 2552 http://gotoknow.org/profiles/users/uboljuangpanich
หนังสือการพยาบาลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด(1) เป็นหนังสือที่เกิดจากประสบการณ์ในการทำงาน(tacit knowledge)จากการดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด ร่วมกับการทำงานประจำเป็นงานวิจัยและจากนำผลการวิจัยมาใช้ มาเรียงร้อยเป็น explicit knowledge
บทเรียนรู้ที่สำคัญ
- ในระยะแรก ปี 2550-2552 การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (knowledge sharing)เพื่อให้ได้คลังความรู้ เราสามารถแลกเปลี่ยนเรียนรู้แบบ face to faceกับบุคลากรที่มีประสบการณ์ในหน่วยงานเดียวกันและนอกหน่วยงานอย่างเป็นทางการเดือนละ 1 ครั้ง
- ต่อมาในปี 2553-2554 เพื่อให้เกิดเครือข่ายและการแลกเปลี่ยนอย่างไม่เป็นทางการ ให้ทุกคนเข้าถึงและเข้าใจ KM อย่างเรียบง่าย เราสามารถแลกเปลี่ยนเรียนรู้ แบบ blog to blog ก่อให้เกิดการเรียนรู้แบบ heart to heart
- บันทึกเรื่องเล่าเป็นคลังความรู้ใน Website เกิดองค์ความรู้และมีการใช้ความรู้อย่างกว้างขวาง ทำให้มีโอกาสแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้มีประสบการณ์ทั่วประเทศได้โดยง่าย
- สำหรับการแลกเปลี่ยนแบบ face to face ในปี 2553-2554 เน้นกระบวนการทำงานที่เฉพาะเจาะจงภายในหน่วยงาน กับ CoP memberในหอผู้ป่วยเคมีบำบัด ร่วมกับทีม PCT ทั้งแพทย์ เภสัชกร เช่น การสร้างแนวปฏิบัติการพยาบาลโดยนำหลักฐานเชิงประจักษ์มาใช้ และการทำงานประจำให้เป็นงานวิจัย เพื่อให้องค์กรเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้และการมุ่งสู่การพยาบาลที่ดีที่สุด (best practice)
- เป้าหมาย ทำให้หน่วยงานเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ ดูงาน จากทั้งในและนอกสถานที่ และ เป็นสถานที่อบรมหลักสูตรระยะสั้นของสภาการพยาบาลต่อไป
โอกาสหรือแผนการพัฒนางานต่อ
- ชุมชนนักปฏิบัติสามารถรับสมัครสมาชิกเพิ่มเติม ทั้งจากภายในโรงพยาบาลศรีนครินทร์และบุคลากรที่มีความสนใจในการดูแลผู้ป่วยที่ได้รับยาเคมีบำบัดจากทั่วประเทศ ทำให้พยาบาลที่ดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัดได้มาตรฐานเดียวกัน
- นอกจากนี้ภายในโรงพยาบาลศรีนครินทร์ควรจัดทีมให้ความช่วยเหลือและให้คำแนะนำความรู้เรื่องการบริหารยาเคมีบำบัดอย่างถูกต้อง และทำ website เคมีบำบัด เพื่อเป็นแหล่งการเรียนรู้
- มี web board ที่สามารถแลกเปลี่ยนและถามตอบไขปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด
- สามารถช่วยเหลือและให้คำปรึกษาในการดูแลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัดแก่หน่วยงานอื่นๆได้
- จัดให้เป็นแหล่งศึกษา ดูงานเป็นรูปแบบที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้น เรียนรู้จริงและเข้าถึงง่าย
เอกสารอ้างอิง
- อุบล จ๋วงพานิช. คู่มือการพยาบาลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด. ขอนแก่น: คลังนานาวิทยา; 2554.
- อุบล จ๋วงพานิช, จันทราพร ลุนลุด. คู่มือการบริหารยาเคมีบำบัดทางหลอดเลือดดำ. ขอนแก่น: งานบริการพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น2550(เอกสารอัดสำเนา).
- อุบล จ๋วงพานิช. Complementary Care for Quality of Life of Cancer receiving Chemotherapy. ขอนแก่น: หอผู้ป่วยเคมีบำบัด 5จ ฝ่ายการพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร์2554 (เอกสารอัดสำเนา).
- อุบล จ๋วงพานิช. Research utilization project :การใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ในการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาล เพื่อให้ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัดมีความรู้และสามารถดูแลตนเองได้. ใน:องค์กรแห่งการเรียนรู้: เส้นทางสู่การพัฒนาการพยาบาล. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์; 2549.
- อุบล จ๋วงพานิช, จุรีพร อุ่นบุญเรือง, จันทราพร ลุนลุด. การใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ในการพัฒนาแนวปฏิบัติการพยาบาลโดยใช้ดนตรีบำบัดเพื่อลดปวดในผู้ป่วยมะเร็ง. วารสารพยาบาล2551;57(3-4):13-22.
- อุบล จ๋วงพานิช. การนำหลักฐานเชิงประจักษ์มาใช้ในการพยาบาลผู้ป่วยมะเร็ง ขอนแก่น: งานบริการพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.2551.(เอกสารอัดสำเนา).
- อุบล จ๋วงพานิช, จันทราพร ลุนลุด. แนวปฏิบัติการพยาบาล เรื่อง แนวปฏิบัติการพยาบาลเพื่อลดอาการคลื่นไส้อาเจียนในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัด. ขอนแก่น: หอผู้ป่วยเคมีบำบัด 5จ ฝ่ายการพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร์2554 (เอกสารอัดสำเนา).
- อุบล จ๋วงพานิช, จันทราพร ลุนลุด. แนวปฏิบัติการพยาบาล เรื่องการจัดการและป้องกันการเกิด Extravasation& Hypersenstivity. ขอนแก่น: หอผู้ป่วยเคมีบำบัด ฝ่ายการพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร์; 2553.
- อุบล จ๋วงพานิช, ณัฏฐ์ชญา ไชยวงษ์, จุรีพร อุ่นบุญเรือง. ผลของการใช้โปรแกรมวางแผนการจำหน่ายต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองและคุณภาพชีวิตในผู้ป่วยมะเร็งเต้านมที่ได้รับยาเคมีบำบัด. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา2551;16(3):32-42.