หมู่บ้านปางจำปี :แหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญาด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
วันที่ 24 ธ.ค. 51 ที่ผ่านมาได้มีโอกาสพานักศึกษาปริญญาโทสาขาการจัดการประยุกต์ไปศึกษาดูงานที่จังหวัดเชียงใหม่
อาจารย์ที่พานักศึกษามาดูงาน
สำหรับที่แรกคือ หมู่บ้านปางจำปี หมู่ 7 ต.ห้วยแก้ว อ.แม่ออน จ.เชียงใหม่ ประกอบด้วยกัน 5 กลุ่มบ้านคือ ป๊อกปางจำปี ป๊อกหล่ายน้ำ ป๊อกท่าทราย ป๊อกปางตะเคียน ป๊อกบ้านพร้าว มีครัวเรือนรวม 87 ครัวเรือน ประชากร 279 คน มีอาชีพส่วนใหญ่คือรับจ้าง หาของป่า ทำการเกษตร
สำหรับที่มาของชื่อ “ปางจำปี” คือ มาจากลักษณะของหมู่บ้านที่แต่เดิมมีต้นจำปีต้นใหญ่ขึ้นอยู่กลางหมู่บ้าน แล้วเวลาใครเดินทางมาก็มักจะมาแวะพักที่ต้นจำปี แต่ปัจจุบันต้นจำปีได้ถูกตัดไปแล้ว จากหมู่บ้านนี้อยู่บนพื้นที่สูง จึงไม่สามารถประกอบอาชีพเกษตรกรรมได้มากนัก ทำให้ต้องเข้าไปหาของป่า ล่าสัตว์ ในห้วยแม่ลายน้อย ซึ่งถือว่าเป็นแม่น้ำสายหลักของชุมชน ทั้งเป็นแหล่งอาหารและนำมาซึ่งรายได้ให้กับครอบครัว
เส้นทางการเดินทาง
มีรถปิคอัพออกมารับสองเที่ยว
ผู้เขียนกระโดดขึ้นหลังรถตามเคย
เย้!!! ถึงซะที ตรงนี้เห็นเขียนว่า"บ้านวังปลา"
นี่คือ "บ้านวังปลา"
พอมาถึงบ้านวังปลา ก็มีชาวบ้านมาต้อนรับพร้อมเตรียมของว่างรับรอง
ที่นี่จัดเตรียมไว้สำหรับร้บรองผู้สนใจมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านการจัดการธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีการก่อสร้างแบบเรียบง่าย โดยได้รับแนวคิดมาจากการศึกษาดูงานที่อ.แม่สอด จ.ตาก ด้านหลังตรงระเบียงมองเห็นความงามตามธรรมชาติ
สวยมั๊ยคะ...อากาศดีมากๆเลย สดชื่น
โดยผู้สนใจมาพักเป็นหมู่คณะมีห้องพักสี่ห้อง
พร้อมห้องน้ำในตัว
จากการได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กับวิทยากรซึ่งเป็นคนในชุมชน 3 ท่าน ท่านแรกคือ พ่อหลวงสุจิตต์ ใจมา (คนที่นี่เรียกผู้ใหญ่บ้านว่า “พ่อหลวง”) ท่านที่สองคือนายสวัสดิ์ ขัติยะ และท่านที่สามคือนายบุญเสริฐ โจมขัน(ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน)
ภาพบน พี่สวัสดิ์ พ่อหลวงสุจิตต์และพี่บุญเสริฐ
พ่อหลวงได้เล่าถึงปัญหาต่างๆในชุมชน อย่างที่กล่าวถึงข้างต้นเกี่ยวกับอาชีพของคนในหมู่บ้านนี้ หาของป่า(ทุกอย่าง) ล่าสัตว์ ต้มเหล้าเถื่อน ทำไร่เลื่อนลอย ทำเรือนขาย (ท่านวิทยากรเรียก”บ้านแดดเดียว”) หมายถึงบ้านที่ชาวบ้านนำไม้ที่ตัดมาสร้าง แล้วทำให้ดูเก่าแล้วขายยกหลัง เรียกว่าในอดีตตัดไม้กันทั้งหมู่บ้าน ในสมัยก่อนต้นไม้ใหญ่หนึ่งต้นใช้เวลาประมาณครึ่งเดือนในการตัด แต่ต่อมามีเลื่อยยนต์ใช้เวลาเพียง 5 นาที ในหมู่บ้านมีเลื่อยยนต์ถึง 30 เครื่อง ชาวบ้านมีรายได้จากการตัดไม้วันละ 1,500 -2,000 บาท/วัน/คน (ต่างจากสมัยก่อนวันละ 100-200 /วัน/คน ยิ่งมีการสัมปทานป่าไม้ ทำให้ไม้ใหญ่แทบจะไม่เหลือ
นอกจากนี้ชาวบ้านเริ่มพัฒนาการจับปลาแบบเดิมๆมาเป็นการใช้ปูนขาวโรยเพื่อเบือปลา ใช้ระเบิดปลาจากหม้อแบตเตอรี่รถมอเตอร์ไซด์ ทำให้ปลาตายหมด
หลังจากนั้นเริ่มมีปัญหาตามมามากมาย ในปี 2543-2544 ไฟไหม้ป่า น้ำในห้วยแห้ง อากาศร้อน มีแต่ความแห้งแล้ง กันดาร จึงเป็นที่มาให้เกิดการรวมตัวกันขึ้น
สำหรับการแก้ปัญหาของชุมชนเป็นอย่างไร เดี๋ยวจะมา update เรื่อยๆค่ะข้อมูลค่อนข้างเยอะ
ความเห็น (20)
ติดตามการเดินทางครับ อาจารย์ :)
- สวัสดีค่ะ อาจารย์เคยไปมั๊ยคะหมู่บ้านปางจำปี
มาติดตามดูวิธีแก้ปัญหาของชุมชนด้วยคนครับ ..
อ.แม่ออน เคยหลงไปสมัยที่เป็นยังกิ่งอำเภอ ไปทางลำพูนทะลุไปได้ครับ
-
พี่สวัสดิ์ ขัติยะ
- เล่าว่า….ไปอยู่กรุงเทพมา 4-5 ปีกลับมาเจอสภาพหมู่บ้านที่แห้งแล้งกันดาร เมื่อปี 2543-2544 เกิดวิกฤตการณ์อย่างหนักเมื่อลำน้ำแม่ลายน้อยซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักของขุนน้ำแม่กวง ที่ไหลผ่านกลางชุมชนเกิดแห้งขอด กุ้ง หอย ปูปลา สัตว์น้ำที่เคยมีความอุดมสมบูรณ์เริ่มเหือดหาย ลำน้ำ 22 สาขาของน้ำแม่ลายน้อยเหลือเพียง 7 สาขาที่ยังไหลมารวมกัน ไฟป่าเริ่มคุกคาม เลยคิดถึงอนาคต
-
เนื่องจากไปแต่งงานกับคนบ้านป๊อกซึ่งเป็นหมู่บ้านต้นน้ำแม่ลายน้อย บ้านป๊อกเป็นหมู่บ้านต้นน้ำมีความอุดมสมบูรณ์ ส่วนบ้านปางจำปีเป็นหมู่บ้านปลายน้ำ จึงร่วมมือกันแก้ไขปัญหา มีการนำงานวิจัยมาเป็นเครื่องมือ โดยมีอ.คณิต คำเจริญมาชวนทำวิจัย โดยใช้กระบวนการงานวิจัยเพี่อท้องถิ่น ภายใต้ชื่อโครงการ “การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และฟื้นฟูลำน้ำแม่ลายน้อยเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนพึ่งตนเองของชุมชนบ้านป๊อก และบ้านปางจำปี ต.ห้วยแก้ว กิ่งอ.แม่ออน จ.เชียงใหม่”
-
หวัดดีค่ะอ.อารามลองตามอ่านนะคะ เสียดายมีเวลาแลกเปลี่ยนนิดหน่อย แถมเจ้าผึ้งตัวแสบมันตามมาราวีหว้าอยู่คนเดียวตอนนั่งฟัง - ย้ายที่นั่งก็แล้ว มันก็บินตามหว้ามาอีกเลยพลาดข้อมูลไปบางตอนค่ะ
- สวัสดีปีใหม่นะคะ
สวัสดีปีใหม่ค่ะอาจารย์ลูกหว้า
-
พี่แก้ว...คนสวย - สวัสดีปีใหม่เช่นกันค่ะ
-
ว๊าวๆๆ เปิดเผยอย่างชัดเจนก็งานนี้นะคะ - สุขสันต์วันปีใหม่เช่นกันค่ะ มีความสุขทั้งครอบครัวนะคะ
ปีใหม่ 2552 นี้ขอให้อ.ลูกหว้ามีความสุขมาก ๆ มีสุขภาพแข็งแรงนะครับ ++ ดูมีความสุขกับการศึกษาดูงาน และประชุมวิชาการไปตามชุมชนจังหวัดต่าง ๆ _เห็นแล้วน่าเหนื่อยแทนจังเลย ยังไงก็อย่าทำงานจนลืมที่จะ "หมั่นคอยดูแล...และรักษาดวงใจ" ล่ะ
แวะมาทักทายอีกครั้งค่ะ...
สวัสดีปีใหม่ค่ะ..อ.ลูกหว้า
ขอให้พี่สาว...มีความสุข สวย ๆ เก่ง ๆ โชคดีตลอดปี..ตลอดไปนะคะ
สวัสดีปีใหม่ 2552 ค่ะ
มีความสุขในทุกๆวันนะคะ
โชคดี ตลอดปีและตลอดไป
J สุขภาพแข็งแรงค่ะ J
-
น้องคิตตี้....สวัสดีปีใหม่นะคะ ขอให้สวย น่ารักอย่างนี้ตลอดไปด้วยจ้า -
น้อง ปลายฟ้า(รักเอยฯ) - ขอบคุณค่ะสำหรับคำอวยพร ปีใหม่นี้ขอให้น้องประสพแต่สิ่งดีๆเข้ามาในชีวิตนะคะ
-
คุณ @..สายธาร..@ - ขอบคุณนะคะ หว้าไม่ค่อยได้เข้ามาเท่าไหร่ แต่ยังได้รับน้ำใจเสมอมา
- สวัสดีปีใหม่ค่ะ ขอส่งความสุขจากเมืองสองแควไปถึงนะคะ สุข สดชื่น ทุกคืนวันค่ะ
- พี่ศักดิ์.....
- ขอบคุณในการติดตามและห่วงใยเสมอมาค่ะ สำหรับแฟนคลับที่เหนียวแน่นขนาดนี้
- ส่งความสุข...จากเมืองเหนือไปถึงนะคะ
สวัสดีปีใหม่ 2552 ฮะ พี่ อ. ลูกหว้า
ขอให้ มีความสุขมากมาย ทุกวินาที นะฮะ
สวัสดีปีใหม่เช่นกันค่ะน้องseen
ไม่ได้อยู่ใน g2k หรือคะ แต่ก็ดีใจค่ะที่แวะมาทักทายกัน
บ้านป๋างจ๋ำปี๋ ป่าดีแต่เก๊า ญะเหมี้ยงแลกข้าว แต่เก๊าเก่าก๋าล
เป๋นดงป่าไม้ ห้วยใหญ่ละหาน น้ำไหลใสธาร ลูกหลานอาบเหล้น
กุ้งเหนี้ยวปล๋าปู๋ หมีหมูฮอกเหม้น อีเห็นอีเลน แยะเยอะ
.
นานเต้านาน ลูกหลานชักเลอะ เปอะของป่าได้ ขายแปง
ตัดเอาต้นไม้ ต้นใหญ่มาแปล๋ง เฮือนปะเฮือนแปง แปล๋งอยู่แหล้งหน้า
ขึ้นอยู่บ่เมิน บ้านเปิ้นบ้านข้า ขายได้ราคา ดีล้ำ
.
เลื่อตั้งเลื่อนอน บ่กอนแถมซ้ำ นำเอาเลื่อโซ้ มาแตง
เป๋นป้อก๊าไม้ ญะได้เข้มแข็ง ใผขว้างก็แตง ใผแข็งก็ส้วย
ป่าไม้หดหาย น้ำไหลเหือดห้วย ปู๋ปล๋าหายโตย เสี้ยงลึ้ง
.
ยิ่งฮิยิ่งหา ยิ่งปากั๋นปึ๊ง ซึ้งแล้วว่าอั้น ในตี
ลบหลู่สัปป๊ะ ฮีตพระฮีตผี ฮีตอันดีดี ย่ำยีล่วงข้าม
ล่ะอ่อนเหลวไหล คนใหญ่บ่ห้าม ซ้ำปากั๋นจาม สัปป๊ะ
.
น้ำหัวเปียงกั๋น เดือดนันแต๊ละ จ๋นครูแลพระ หนีไป
มาวันหนึ่งนั้น สำคัญจักไข เหตุการณ์เปลี่ยนไป เริ่มได้ตั๊ดหนี้
คัดเลือกป้อหลวง แทนคนก่อนกี้ เลือกได้คนดี และฟิต
.
คะแนนล้นหลาม ได้ต๋ามตี้คิด พ่อหลวงสุจิตต์ ใจ๋มา
ตั๋วเปิ้นกล่าวจี๊ ใจ้ว่าดีหนา หลึกหลวงเลยนา ก๊าไม้ขี้เหล้า
ใหม่ใหม่แลนา ญะบ่หมีเป้า หันเขาญะเฮา ก็ญะ
.
เมื่อลูนจึงหัน พลิกผันอัตต๊ะ มาละขว้างเสี้ยง อะบาย
ยั้งเหล้ายั้งพ้าย ยั้งฮิบไม้ขาย เป๋นลูกป้อจาย ใจ๋อาสาสู้
ทำตั๋วหื้อหัน จวนกั๋นจุ้ผู้ ยั้งเต๊อะอินดู ป่าไม้
.
ฟื้นป่าขึ้นมา ฮักษาเอาไว้ แล้วเฮาจะได้ น้ำมา
เมื่อห้วยมีน้ำ หอยปู๋กุ้งปล๋า จักปิ๊กคืนมา หื้อหากิ๋นได้
เรื่องงานวิจัย หนแรกเป๋นใบ้ เออเออไอไอ จะนั้น
.
หนมาปายลูน เพิ่มพูนเต๋มจั๊น มันก็จะอั้น บ่ดาย
บ่ต้องกึ๊ดนัก มันมักจะต๋าย ค้นหาเหตุไป จะใดเป๋นอั้น
ปะเหตุแล้วหนอ ก็เริ่มตี้บ้าน คือตั๋วเฮาลัน ก่อนและ
.
ญะได้แล้วบ๋อ ก็ออกจี๊แนะ แกะแก้แผ่กว้าง ออกไป
ฟื้นทีละน้อย ค้อยทีละไจ๋ จักยุ่งเปียงใด แก้ไขได้เสี้ยง
อู้มาก็ยาว กำค่าวหมดเกลี้ยง ขอเลี่ยงเลยลา ก่อนครับ
.
วันนี้ลาไป บ่ใจ้ลาลับ จักกลับมาอู้ แถมรา
ค่าวซอยา เสี้ยงสุดเต้าอี้ เต้านี้ขอวางลง ก่อนแลนายเหย.
-
อาจารย์ทนัน... - สวัสดีปีใหม่ค่ะ สุดยอดเลยค่ะ อาจารย์
- อ่านแล้วเห็นภาพชัดเจน ขออนุญาตนำบทกลอนไปใส่อีกเว็บหนึ่งนะคะ
- สวัสดีครับ อ.ลูกหว้า
- หากค่าวดังกล่าวมีค่าพอ ก็ตามสบายเลยครับ
- แต่ว่า... เอาไปไว้เว็บไหนบอกด้วย จะตามไปอ่าน
- ขอให้โชคดีมีความสุขตลอดไปนะครับ