ทุนทางสังคม : การทำปราสาท
เมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา ผมได้มีโอกาสไปร่วมกิจกรรมประเพณีในงานศพของหมู่บ้าน ซึ่งเป็นคนเฒ่าคนแก่ที่ผมเคารพนับถือ จึงได้ไปร่วมงานตลอดทั้ง 3 วัน หากมองอย่างผิวเผินก็คงจะไม่เห็นอะไร แต่เมื่อได้ไปร่วมสังเกตและร่วมกิจกรรมแล้ว ในชุมชนที่ผมอาศัยอยู่ซึ่งเป็นชุมชนในชนบทแต่ก็ไม่ห่างไกลจากตัวมืองมากนัก ในตำบลท่าขุนราม อำเภอเมืองกำแพงเพชร ในงานศพนั้นยังมีกิจกรรมที่ชาวบ้านได้มีส่วนร่วมกันในหลายๆ กิจกรรม เช่น การทำอาหาร การจัดสถานที่ เป็นต้น
มีกิจกรรมหนึ่งที่ผมที่เป็นคนไปอยู่ใหม่ได้พบเห็นและเห็นว่าเป็นประเพณีที่ดีของชุมชนที่นี่ก็คือ การร่วมกันสร้างปราสาทให้แก่ผู้ที่เสียชีวิต เป็นความเชื่อของชาวบ้านที่ว่าเมื่อตายไปแล้วจะได้มีปราสาทสำหรับพำนักอาศัย
- เมื่อสร้างเสร็จแล้ว จะมีรูปร่างหน้าตาอย่างภาพที่เห็น แต่อาจจะแตกต่างกันไปบ้าง ขึ้นอยู่กับแต่ละพื้นที่
แต่กว่าที่จะเป็นเหมือนภาพแรกที่เราได้เห็น มีการทำงานร่วมกันอย้างน่าชื่นชม คือ
- ในการสร้างปราสาทนั้น จะต้องมีการทำพิธีขึ้นครู และทำกระทง(สะตวง)สำหรับให้พระสงฆ์ทำพิธีในวันเคลื่อนย้ายไปสุสาน
- โครงสร้างของปราสาท จะใช้เก้าอี้ 18 ตัว เขียนชื่อเพื่ออุทิศส่วนบุญ ให้แก่ผู้ตาย ว่ากันว่าเก้าอี้สามารถนำมาใช้ประโยชน์ให้แก่ส่วนรวมได้ ไม่ใช้ไม้สร้างเหมือนเมื่อในอดีตเพราะหายากและสูญเปล่า
- ใครมีฝีมือทางช่างด้านไหนก็ลงมือตามความถนัด และตวามความสมัครใจ
- ช่างแกะลวดลายกระดาษทอง เท่าที่สอบถามอายุขึ้น 80 ปีแล้ว วาด-แล้วใช้สิ่วตอกเพื่อแกะลวดลาย
- ช่วยกันตกแต่งให้สวยงาม
จากการสังเกตการสร้างปราสาทนี้ ใช้เวลาประมาณ 2 วัน โดยมีคนในหลายๆ รุ่นมาช่วยกัน ทั้งคนแก่-คนหนุ่ม เป็นการผสมผสาน แลกเปลี่ยนและถ่ายทอดประสบการณ์จากรุ่นสู่รุ่นอย่างแนบเนียน จากกิจกรรมนี้ ผมพอจะมองเห็นบางประการที่แฝงอยู่ อาทิ
- การสืบต่อวัฒนธรรมที่งดงามของชุมชน ที่ยังหลงเหลืออยู่
- เป็นอีกกิจกรรมหนึ่งที่สร้างโอกาสให้คนในชุมชนได้มาพบปะ และทำกิจกรรมร่วมกัน
- เป็นเทคนิควิธีการจัดการความรู้อย่างหนึ่งของชุมชน อย่างเป็นธรรมชาติ
- กิจกรรมเหล่านี้ ช่วยสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างคนในชุมชน เพราะเท่าที่เห็น บางคนมาจากต่างหมู่บ้าน แต่ก็มาร่วมมือกันอย่างน่าชื่นชม
- แสดงถึงความเป็นชุมชนที่เอื้ออาทร ที่ร้อยรัดและผูกพันกันด้วยธรรมเนียม-วัฒนธรรมเดียวกัน
- ฯลฯ
นอกจากนั้นแล้ว สิ่งที่ได้พบเห็นและได้เรียนรู้จากชาวบ้านก็คือ การนำไม้ไผ่(ผิวไม้ไผ่) มาทำเป็นมีดตัดโพมแทนมีดคัตเตอร์ ครับ ผมได้ทดลองและช่วยตัด-แกะสลักโพมแล้ว ยอมรับว่าใช้ได้ดีกว่ามีดคัตเตอร์ครับ สามารถเหลารูปทรงของมีดผิวไม้ไผ่ได้ตามใจปรารถนา ดังภาพประกอบครับ
การใช้มีดที่ทำจากผิวไม้ไผ่แกะสลักแทนมีดคัตเตอร์ที่เราคุ้นเคย
บันทึกมาเพื่อการ ลปรร. ครับ
วีรยุทะ สมป่าสัก 18 ธันวาคม 2551
ความเห็น (19)
สวัสดีค่ะ
* มาส่งความสุขปีใหม่ค่ะ
ขอบคุณบันทึกดีดีครับ
- หลายพื้นที่มักจ้างเอา ดังนั้นรูปแบบศิลปะพื้นบ้านที่หลากหลายจึงเหลือไม่กี่แบบตามเจ้าของร้าน
- แบบนี้ งานฝีมือเชิงช่างจะสืบต่อไป
- ได้ความร่วมมือและการมีส่วนร่วมด้วย
- ตามมาดูครับพี่สิงห์
- เพิ่งเคยเห็น
- เหมือนแทงหยวกเพชรบุรีเลย
- สวยดี
สวัสดีครับ
สิ่งดีๆควรที่ต้องอนุรักษ์ หาทาญาตผู้สืบทอด รักษาขนบธรรมเนียมเอาไว้
ขอบคูณมากครับ
-
สวัสดีครับท่านรองฯ ออต
-
สิ่งเหล่านี้นับวัดจะสูญหายไปพร้อมกับความเข้มแข็งของชุมชน
-
หวังว่าชุมชนต่างๆ จะตระหนัก
-
รวมถึงองค์กรท้องถิ่นต่าง ๆ จะช่วยส่งเสริมให้คงอยู่
-
ความหลากหลายและแตกต่างของแต่ละพื้นถิ่น คือสิ่งสวยงามที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์
-
ขอบคุณมากครับที่แวะมา ลปรร.
-
รองฯ ออตสบายดีนะครับ
สวัสดีค่ะ
ชื่นชมประเพณี "การสร้างปราสาท" ให้กับผู้ล่วงลับค่ะ
เคยไปร่วมงานศพของผู้สูงอายุทางภาคอีสาน ครั้งแรกตกใจแกมแปลกใจค่ะ เพราะคนไปร่วมงานใส่เสื้อผ้าที่มีสีสรรค์ต่าง ๆ ไม่ได้ใส่สีดำขาว (ตามที่คนกทม.นิยม) แอบถามผู้รู้ จึงได้ทราบว่ามีความเชื่อ การปฏิบัติที่ต่างกัน ทางอีสานจะสวมใส่เสื้อผ้าที่ดีที่สุด เรียบร้อยเป็นการให้เกียรติแก่ผู้ตายและความตายหรือการล่วงลับของสังขารไม่ถือเป็นความโศกเศร้า แต่เป็นการ "ข้ามพ้นวัฏฏสังสาร" ไปสู่ปราสาทที่ได้สร้างด้วยบุญกุศลตั้งแต่มีชีวิตอยู่ค่ะ
เลยได้คิดว่า...เรามักคิด ตีความ แปลความหมาย ตามความเคยชินของเรา ซึ่งไม่ถูกต้อง ควรที่จะเข้าใจในบริบทของท้องถิ่นนั้น ๆ จึงจะถูกต้องค่ะ
- สวัสดีครับ อ.ขจิต ฝอยทอง
- คงคล้ายๆ กันกับการแทงหยวกของเพชรบุรี
- พื้นที่อื่นๆ ก็คงจะมีและแตกต่างกันไป
- เป็นวัฒนธรรมของแต่ละพื้นที่ ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์นะครับ
- ขอบคุณครับ
- สวัสดีครับพี่ไมตรี เกษตรยะลา
- เห็นด้วยมากครับที่ควรหาทางสืบทอดของดีๆ เหล่านี้
- ขอบคุณมากครับที่แวะมา ลปรร.
ขอบคุณค่ะ สำหรับความรู้ใหม่
ไม่เคยเห็นเลยค่ะ
อาจเพราะยังไม่เคยไปร่วมงานแบบนี้แถวนั้นมังคะ
ท่านสิงห์ป่าสัก สบายดีนะคะ ^_^
-
สวัสดีครับ อ.วัลภา คนไม่มีราก
-
ในชุมชนต่างๆ มีความคิด-ความเชื่อที่บางครั้งเราก็คาดไม่ถึงนะครับ
-
แต่ก็คงจะก่อตัวและพัฒนามาจนเหมาะกับสถานการณ์ และล้วนเป็นสิ่งดี
-
ผมก็เคยไปงานศพที่เขาเปิดเพลงของสุนทราภรณ์ทั้งวัน สอบถามได้ความว่าผู้ตายได้สั่งไว้ว่าให้เปิดเพลงที่ชอบ
-
บางพื้นที่ก็ไม่ได้มีบรรยากาศเศร้าโศกแต่อย่างใด
-
ขอบคุณมากครับที่แวะมา ลปรร.
-
สวัสดีครับ ครูปู~natadee t'ซู๊ด
-
บางพื้นที่ก็ซื้อครับ แต่ที่นี่เขาช่วยกันสร้าง
-
ขอบคุณมากครับที่แวะมาเยี่ยมเยียน
-
ผมสบายดี ครูปู(คนหน้าตาดีที่ซุ๊ด)สบายดีนะครับ
-สวัสดีครับอ้าย
-สบายดีน่อ
-ตามมาดู "ปราสาท" ครับ
-ปี๋ใหม่ไปแอ่วไหนคับ.
- ปีใหม่พักผ่อน
- และออกกำลังครับ (ตัดหญ้าที่สวน)
- ไม่อยากให้ถึงเลย...
- อิอิ...แก่ไปอีกหนึ่งปีซิเรา
- ขอบคุณครับ
เป็นอะไรที่แปลกดีน่าเรียนร้
เป็นอะไรที่แปลกดีน่าเรียนรู้มากครับ
- สวัสดีครับ สิงห์ดงคู่
- ยินดีที่ได้ ลปรร.
- ขอบคุณครับ