หลายคนเชื่อว่า “ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว” นรกสวรรค์มีจริง แต่สำหรับผู้เขียนแล้ว ไม่เชื่ออย่างนั้น ฉะนั้น ในฐานะผู้ประกอบวิชาชีพครู เมื่อมีโอกาสสอนคุณธรรมจริยธรรม จึงไม่เคยสอนนักเรียนว่า “ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว”
แม้จะเชื่อว่า “สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ” สุขทุกข์อยู่ที่ใจ ถ้าใจสุข คือ กรรมดีกำลังส่งผล จะเอาความสะดวกสบาย เงินทอง หรือ ความสุขทางกายเป็นตัวตั้ง ว่าผลดีต้องเกิดในลักษณะเช่นนี้ คงไม่ได้ จริงหรือ? คล้ายกับบางเรื่องหรือเปล่า ที่เรานึกอะไรไม่ได้ ไม่รู้จะอธิบายอย่างไร เราก็เหมาเอาว่าเพราะ“ดวง” เพราะ“โชคชะตา” หรือ“วาสนา”
ถ้าเป็นอย่างนั้นจริง คนคนหนึ่งซึ่งทำแต่คุณงามความดีมาโดยตลอด แต่ไม่เคยได้รับผลดีจากการกระทำที่ผ่านมาเลย บังเอิญคนคนนั้นไม่เข้าใจด้วยว่า ผลดีที่เกิดขึ้น อาจเกิดเฉพาะที่ใจ โดยไม่มีผลต่อชีวิตความเป็นอยู่ ทั้งๆที่เขาทำดี แค่เพียงเขาไม่รู้ ชีวิตก็หมดสิทธิ์ได้รับผลกรรมที่ดี อย่างนี้จะเป็นธรรมต่อคนที่ทำความดีได้อย่างไร?
ปลูกข้าวต้องได้ข้าว ปลูกถั่วต้องได้ถั่ว ปลูกสิ่งใดย่อมต้องได้สิ่งนั้น ฉะนั้น ลงทุนลงแรงทำในเรื่องใดๆอย่างเต็มกำลังความสามารถ ตามกฎหมาย อยู่ในศีลธรรม ผลตอบแทนก็น่าจะเป็นอย่างที่ต้องการ มีความสุข มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น แต่หลายกรณี มิใช่เช่นนั้น
พ่อแม่บางคนมีลูกหลานหลายคนแท้ๆ อุตส่าห์เลี้ยงดู ส่งเสียให้เรียนหนังสือ พอโตมา...พ่อแม่กลับต้องไปอยู่สถานเลี้ยงดูคนชรา หรือ อาจถูกปล่อยให้อยู่ตามยถากรรม ในกระต๊อบเล็กๆ ที่บ้านนอก โดยลำพัง บางรายพิการ หรือ ความชราเล่นงาน จนช่วยเหลือตนเองไม่ได้ เพื่อนบ้านผู้มีจิตกุศลต้องเข้ามาจุนเจือ ดูแลช่วยเหลือ
ครูดีๆหลายคน ปฏิบัติตัวดี ดำรงชีวิตด้วยความพอเพียง ตั้งใจทำหน้าที่สอน อบรม จนกระทั่งศิษย์มีความเจริญก้าวหน้าในอาชีพการงาน แต่ตัวเองแล้ว กลับมีหนี้สินล้นพ้นตัว จะได้ใช้หนี้หมด บางรายโน่น...ต้องเสียชีวิต เงินต่างๆที่ได้รับ จึงจะชำระสะสางหนี้สินได้ทั้งหมด
ในทางตรงกันข้าม อาชีพนักการเมือง ซึ่งแย่งกันเป็น ลองพิจารณาดู ความเชื่อถือจากประชาชนน้อย เพราะความตลบตะแลง ปากก็ประชาชนเสมอ แต่การปฏิบัติจริง ผลประโยชน์ของตนเองและพวกพ้องทั้งนั้น เหตุการณ์บ้านเมืองวันนี้ ฟ้องชัดอยู่แล้วว่าเขาทำเพื่อใคร ประชาชนหรือ?
การตัดสินใจ การกระทำต่างๆ ที่ผ่านมา ไม่ว่าจะดันทุรังแถลงนโยบาย จนประชาชนต้องบาดเจ็บ ล้มตาย มิหนำใจ พยายามจะตั้ง ส.ส.ร.3 ขึ้นมาอีก ทั้งๆที่หลายคนให้สติว่า จะเป็นชนวนแห่งความหายนะ หรือ การปล่อยให้ประชาชน(พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย)ผู้ซึ่งไม่เห็นด้วยกับรัฐบาลต้องถูกทำร้ายด้วยระเบิด ด้วยคมกระสุนอยู่ทุกเมื่อเชื่อวันของการชุมนุมประท้วง ประโยชน์ของใคร ใช่ตนและพวกพ้องหรือไม่?
ทว่า...ลองสังเกตความเป็นอยู่ของเขาแต่ละคนสิ เมื่อเทียบกับประชาชนทั้งหลาย ซึ่งต้องทำงานหนัก ขณะที่พวกเขาสบาย ใช้ชีวิตหรูหรา ไม่ต้องอดมื้อกินมื้อ เหมือนกับบางคนที่เราเห็น
เขาทำผิด ทำชั่ว...ศาลตัดสินแล้ว เขาก็หนีเสีย ไปอยู่ที่อื่น กรรมชั่วมิอาจออกฤทธิ์ได้กับคนพวกนี้ ตัวอย่างมีมากมาย ไม่ว่าจะเป็นผู้ยิ่งใหญ่แห่งภาคตะวันออก หรือ การตัดสินจำคุกนักการเมืองนานถึง 10 ปี กรณีคลองด่าน หรือ ล่าสุดการตัดสินให้จำคุกอดีตนายกรัฐมนตรี 2 ปีของศาลฏีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง แล้วจะอย่างไรต่อไป กฎหมายจะสอนให้เขาเหล่านี้รู้ว่า “ทำชั่วย่อมได้ชั่ว”ได้หรือเปล่า เขาก็ยังมีกิน มีอยู่ สุขสบาย ผู้คนยังยกย่องเทิดทูน แม้จิตใจจะไม่ผ่องใส ไม่สดชื่นบ้าง ดังเช่นคนปกติ แต่ก็น่าจะคุ้มกับผลประโยชน์ที่เขากอบโกยไปเรียบร้อยแล้ว มิใช่หรือ?
ตัวอย่างเหล่านี้ พบเห็นได้อยู่เนืองๆอย่างที่ทุกคนรู้ ดังนั้น ถ้าหากจะมีคนในสังคมนี้คิดและเชื่อว่า “ทำดีก็ไม่แน่นะว่าจะได้ดี ทำชั่วอาจจะได้ดีก็ได้” ก็ไม่แปลกอะไร ใช่หรือเปล่า?
ข้อเท็จจริงที่กล่าวมาข้างต้น สรุปว่าไม่ต้องทำดีก็ได้ ใช่ไหม? เปล่าเลย! เพียงแต่ผู้เขียนคิดและเชื่อว่า “ทำดีน่าจะได้ดี ทำชั่วน่าจะได้ชั่ว” น่าจะ...เท่านั้น เช่น เมื่อทำดีแล้ว ผู้คนรอบข้างก็น่าจะเห็นได้สักวัน การสนับสนุน ความร่วมมือร่วมใจ น่าจะเกิดขึ้น จนสามารถทำให้เรื่องนั้นๆ ประสบความสำเร็จได้ในที่สุด “สุขอยู่ที่ใจ” เป็นอีกเรื่องหนึ่ง อย่างใครเขาว่ากัน กล่าวคือ เมื่อทำดีจะสบายใจ จะสุขใจ หากได้ทำบุญ ตักบาตร หรือ หากได้ช่วย เหลือใครๆ อะไรสักอย่าง แบบไม่ต้องช่วยก็ได้ แต่เราก็ช่วย ไม่มีผลอะไรตอบแทน แต่เราก็ทำ อย่างนี้จะอิ่มเอมใจทันที ที่ได้ทำ
การจะทำอะไรสักอย่างให้สำเร็จ คงต้องมีปัจจัยต่างๆเข้ามาเกี่ยวข้อง ความมานะพยายามก็ใช่ ความอดทนก็ใช่ ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ก็ใช่ ความมีเหตุผลก็ใช่ การแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบก็ใช่ และอีกหลายๆอย่าง โดยเฉพาะในบ้านเมืองเราอาจหมายรวมถึง พรรคพวก เส้นสาย และเงินทอง เข้าไปด้วย เพราะขึ้นชื่อในเรื่องคอร์รัปชั่น รวมทั้ง ปัจจัยบางประการที่เราอาจจะนึกไม่ถึง หรือ มิอาจหยั่งรู้ด้วยสติปัญญา ฉะนั้น จะมีใครบ้างที่จะรับรองความสำเร็จ หรือ หยั่งรู้อนาคตได้ คำว่า “ความพยายามอยู่ที่คน ความสำเร็จอยู่ที่ฟ้า”น่าจะยืนยันได้ว่า “การทำดีได้ดี การทำชั่วได้ชั่ว” เป็นเรื่องของโอกาส หรือ ความน่าจะเป็นเท่านั้น
หากเป็นเช่นนี้ก็ไม่จำเป็นแล้วว่า “ต้องทำดี เพราะอาจจะได้ดี หรือ อาจไม่ได้ก็ได้” ได้โปรดอย่าคิดเช่นนั้น เพราะการทำดีของทุกคน หากมองผลลัพธ์ในภาพรวมแล้ว การทำความดี จะทำให้สังคมสงบ ร่มเย็น น่าอยู่ สิ่งนี้มิใช่ความน่าจะเป็น แต่เป็นข้อเท็จจริง
เอาง่ายๆ ถ้าทุกคนทำดีได้ ด้วยการปฏิบัติตามแค่ศีล 5 อย่างเคร่งครัด ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ ไม่ผิดลูกเมียใคร ไม่พูดปด และไม่เสพสารเสพติด สังคมจะเป็นอย่างไร? สงบ ร่มเย็น น่าอยู่...คงหาที่ไหนไม่ได้อีกแล้ว นอกจากเมืองไทย เมืองแห่งพุทธศาสนา แต่เหตุที่สังคมวุ่นวาย ยุ่งเหยิงอยู่ทุกวันนี้ มิใช่หลายคนไม่มีศีล 5 ดอกหรือ? ยังรบราฆ่าฟันกันอยู่ สงครามกลางเมืองอาจเกิดขึ้นก็ได้ กรณีเขาพระวิหาร หรือ ตะเข็บชายแดนไทย-เขมร ต้องมีฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งพูดเท็จ ปัญหาจึงเกิด
ยิ่งไปกว่านั้น ถ้าบ้านเมืองไม่มีแม้แต่ศีล 5 จริงๆ อะไรจะเกิดขึ้น โจร ขโมย นักฉกชิงวิ่งราวเต็มบ้านเต็มเมือง ผู้คนสมสู่กันได้อย่างไม่เลือกหน้า เวลา และสถานที่ หึง หวง ฆ่าโหด ภาพข่าวคนคลั่งจากการเสพยาเกินขนาด จับผู้คน ลูก เมีย หรือ แม้แต่ตัวเองเป็นตัวประกัน เพิ่มเป็นทวีคูณ เหตุการณ์เช่นนี้ คงไม่มีใครปรารถนาเป็นแน่แท้ สังคมจะวุ่นวาย วิบัติ...ประชาชนในสังคม รวมถึงตัวเราจะอยู่ได้อย่างไร?
“การทำดีได้ดี การทำชั่วได้ชั่ว” เป็นข้อเท็จจริงในระดับสังคม แต่ในระดับบุคคลแล้ว “คนทำดี น่าจะได้ดี คนทำชั่ว น่าจะได้ชั่ว” แค่นั้น
ผู้เขียนจึงไม่เคยสอนนักเรียนว่า “ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว” แต่ทุกคนต้องทำดี เพราะการทำความดี ทำให้สังคม สงบ ร่มเย็น น่าอยู่ เป็นสังคมซึ่งทุกคนปรารถนา
การทำความดี ทำให้สังคม สงบ ร่มเย็น น่าอยู่ เป็นสังคมซึ่งทุกคนปรารถนา
ขอบคุณค่ะ
คุณความดีคุ้มครองนะคะ
สวัสดีครับ
ช่วยกันทำดีครับ ;)
สวัสดีค่ะอาจารย์ธนิตย์
ดิฉันมีคามรู้สึกว่าอาจารย์รู้สึกน้อยใจกับเหตุการณ์ปัจจุบัน ก็เลยเชื่อมโยงและไม่เห็นด้วยกับ "ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว"
แต่ดิฉันยังยืนยันและสอนเด็กเสมอว่า ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เวรกรรมมีจริงไม่ต้องรอชาติหน้า เพราะดิฉันมีตัวอย่าง ยกให้เด็กเห็น สมัยนี้เวรกรรมมันติดจรวจ
นักการเมืองและข้าราชการทราษฎร์ แม้เขาจะมีเงินกองท่วมหัว แต่จิตใจเขาหาความสุขไม่ได้หรอก ก็ดูทุกวันนี่สิ เขาต้องดิ้นรนทำทุกวิถีทาง เพื่อให้พ้นโทษ คอยดูเถอะเขาต้องได้รับผลกรรมที่เขาก่ออย่างแน่นอน
“ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว” แต่ทุกคนต้องทำดี เพราะการทำความดี ทำให้สังคม สงบ ร่มเย็น น่าอยู่ เป็นสังคมซึ่งทุกคนปรารถนา"
สวัสดีค่ะอาจารย์ธนิตย์
แวะมาเยี่ยมและให้กำลังใจค่ะ
ทำดี ได้ดี มีที่ไหน? ทำชั่วได้ดีมีถมไป
หลายคนคิดแบบนี้
บางครั้งตัวเองก้อคิดแบบนี้เช่นกัน
แต่.... ผู้ใหญ่หลายท่านบอกว่า
ถ้าเราทำดีด้วยใจบริสุทธิ์ เราจะไม่คิดแบบนี้
และถ้าเราเห็นคนทำชั่วแล้วเขายังอยู่สุขสบายดี
หมายความว่า “เขายังใช้บุญเก่าอยู่”
ถ้าคิดดี มองโลกในแง่ดี
อย่างน้อยตัวเราก้อสบายใจค่ะ
ขอบคุณสำหรับเรื่องที่ดีดี ที่นำมาให้อ่านนะคะ
ขอบคุณค่ะ
สวัสดีครับอาจารย์ธนิตย์
มาทักทายครับ..
ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว จริงครับ
คนทำย่อมรู้ดีครับ...ผลดี หรือชั่ว
ไม่รอถึงชาติหน้าหรอกครับ
เพราะผู้กระทำย่อมรู้ดีกว่า....
เป็นกำลังใจให้อาจารย์เขียนบทความดี...ครับ
คุณครู... อย่าเอาปมด้อยมาปนกับการปฏิบัติหน้าที่ของความเป็นครูที่ดีเลย.... ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เป็นเรื่องจริง เพียงแต่ระยะเวลาที่เห็นผลเท่านั้นเอง ฝากสอน นักเรียน เรื่องนี้ด้วย กรุณาทำหน้าที่ของครูอย่างเต็มที่.. อย่าสอนให้เด็กเห็นแก่ตัวเลย การที่ทำอะไรก็หวังผลตลอดเวลาทุกอย่าง มันคือความเห็นแก่ตัว แก่งแย่ง และสุดท้ายคุณครูจะไม่มีวันมีความสุข เพราะเป็นทาสของความต้องการหวังผลและโลภะ โทสะ โมหะ ทุกวันนี้สังคมมันเป็นอย่างนี้ และคุณครูยังต้องการเห็นสิ่งดีอยู่เกลื่อนกลาดอีกหรือ... มีโอกาสได้สั่งสอนเด็กก็ขอให้ปลูกฝังจิตสำนึกเด็กด้วยเถิด
คุณครู... อย่าเอาปมด้อยมาปนกับการปฏิบัติหน้าที่ของความเป็นครูที่ดีเลย.... ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เป็นเรื่องจริง เพียงแต่ระยะเวลาที่เห็นผลเท่านั้นเอง ฝากสอน นักเรียน เรื่องนี้ด้วย กรุณาทำหน้าที่ของครูอย่างเต็มที่.. อย่าสอนให้เด็กเห็นแก่ตัวเลย การที่ทำอะไรก็หวังผลตลอดเวลาทุกอย่าง มันคือความเห็นแก่ตัว แก่งแย่ง และสุดท้ายคุณครูจะไม่มีวันมีความสุข เพราะเป็นทาสของความต้องการหวังผลและโลภะ โทสะ โมหะ ทุกวันนี้สังคมมันเป็นอย่างนี้ และคุณครูยังต้องการเห็นสิ่งนี้อยู่เกลื่อนกลาดอีกหรือ... มีโอกาสได้สั่งสอนเด็กก็ขอให้ปลูกฝังจิตสำนึกเด็กด้วยเถิด
เรียน คุณบังเอิญผ่านเข้ามาเจอ..
สวัสดีค่ะ คุณธนิตย์
ครูค่ะ
ทำดี...............................ง ดี
ทำชั่ว.......................... ชั่ว ค่ะ
ทำดีต้องได้ดี(มีความสุขใจ) แต่อาจจะไม่ได้ของดี
สวัสดีค่ะ ขอเป็นกำลังใจให้คน "ทำดี" ทุกท่านนะคะ
ทำดีบางครั้งอาจไม่ได้ดี ทั้งที่เชื่อว่าทำดีแล้ว
แต่ผลที่ได้รับกลับไม่ดี เพราะ... หรือยังดีไม่พอ
แต่ก็ขอทำดีต่อไป ไม่วันนี้หรือวันไหน สักวันผลของการกระทำคงได้ดี
อย่างน้อยก็เชื่อว่าเริ่มต้นที่ใจดีๆของเราเอง....
อาจารย์ค่ะ ทำดีจะได้ดีก็ต่อเมื่อเราค้นพบแล้ว ทำดีแล้วผลจะเกิดคงช้าบ้างนะค่ะ
อาจารย์คงไม่ต้องรอดูภาพนะยังแก้ไขไม่เป็นเลย
ขออวยพรปีใหม่ 2552 นี้ ให้ครอบครัวของครูธนิตย์ ครูกาญจนา และหลานๆจงมีความสุขตลอดไป
ว่างๆจะพาไปกินของดีๆ นะครับ....
ควรสอนเด็กว่า ทำดี ดี ทำชั่ว ชั่ว
ไม่ได้เจอกันนาน ทำดีได้ดี เป็นความสุขทางใจนะคะ คิดว่าทำดีเราก็สุขค่ะ
ผมเป็นชาวคาทอลิกน่ะครับ ทำดี อิ่มใจ สบายใจ ตายเมื่อไร ก็มีความสุข ไม่มีหนี้ติดค้างอะไรกับใคร อบอุ่นใจ มั่นใจในชีวิตโลกหน้า (ชีวิตหลังความตาย) ใครมีความทุกข์ทนมาก ๆ ในโลกมนุษย์ ก็เหมือนกับว่าเขากำลังเจอโจทย์ชีวิตยาก ๆ ทนแบกรับกางเขนอยู่ตลอดเวลา ดูเหมือนทำดี ไม่ได้ดี แต่ถ้าเขาสอบผ่านโจทย์ชีวิตยาก ๆ นี้ไปได้ เกียรติมงคลในสวรรค์ของเขาก็จะได้รับมากกว่าคนทั่วไป เหมือนอย่างพระเยซู ทรงทำดีมาตลอดชีวิต ทรงช่วยเหลือชาวยิวที่ถูกสังคมทอดทิ้ง สังคมไม่ยอมรับ...แต่ในที่สุดสิ่งที่พระองค์ได้รับผลตอบแทน ก็คือการถูกตรึงไม้กางเขน เต็มไปด้วยความอัปยศ ด้วยที่พระองค์มีแต่ความเมตตาและอภัยทาน ไม่อาฆาตพยาบาทผู้ประทุษร้ายพระองค์ สิ่งนี้ แหล่ะ ทำให้ทุกคนที่ได้รับรู้เรื่องราวของพระองค์ จดจำพระองค์ในแง่ที่ดีงาม ไม่มีวันจืดจางไปจากใจของผู้แสวงหาความดีและสัจธรรม ในวัฒนธรรมของพี่น้องชาวพุทธ ก็มีเรื่องของพระนางสามาวดีและบริวาร ถูกพระนางมาคัณฑิยาและพวกพ้องเผาไฟจนตาย แต่พระพุทธเจ้าทรงตรัสไว้ว่า พระนางสามาวดีและบริวารซึ่งเป็นอริยชนแล้ว ได้ชื่อว่าเป็นผู้ไม่ตาย ส่วนพระนางมาคัณฑิยาและพวกพ้อง แม้จะยังมีชีวิตอยู่ ก็ได้ชื่อว่าเป็นผู้ที่ตายแล้ว ดังนั้นคนชั่ว แม้จะได้ดีมากอย่างไรในโลกนี้ เมื่อเขาตายไปเมื่อใด ความลับเกี่ยวสัจธรรมชีวิต ย่อมไม่มีในปรโลก เขาจะไม่มีวันดำรงอยู่อย่างสง่าผ่าเผย เพราะเขาไม่ใช่คนที่ใคร ๆ ที่แสวงหาความสุขและความเจริญแท้จริง อยากจะจารึกเขาเอาไว้ในใจ เพราะอะไรที่เกี่ยวกับเขา ไม่ก่อให้เกิดสิริมงคลแก่จิคใจของเรา เมื่อเขานำพระพรและพระหรรษทานที่ได้รับ มาใช้ในทางที่ผิด ก็เท่ากับว่าเขากำลังทำลายตนเองในระยะยาว เมื่อเขาถูกพิพากษาหลังจากที่เขาตายไปแล้ว เขาก็จะรู้ได้ด้วยตัวของเขาเองครับ
ความพอดี
จะก่อให้เกิดการทำดี
ความไม่พอ
ย่อมส่งผลให้คนเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัว
สวัสดีค่ะอาจารย์ธนิตย์..มาฉลองกับแบรนเนอร์ใหม่...เท่จังเลยขอแสดงความยินดีนะคะ..ไม่ค่อยได้เข้ามาบันทึก.. วิพากษ์ ..
ผมคิดว่าทำดีไม่ได้ดีหรอกครับ แต่ถ้าทำชั่วจะพากันเดือดร้อนไปหมด เอาเป็นว่าทำอะไรอย่าให้คนอื่นและตัวเองเดือดร้อนเป็นใช้ได้
เวรกรรม ชาตินี้ ชาติหน้า มันไกลเกินที่เราจะรู้ได้
ผมคิดว่าทำดีไม่ได้ดีหรอกครับ แต่ถ้าทำชั่วจะพากันเดือดร้อนไปหมด เอาเป็นว่าทำอะไรอย่าให้คนอื่นและตัวเองเดือดร้อนเป็นใช้ได้ เวรกรรม ชาตินี้ ชาติหน้ามันไกลเกินที่เราจะรู้ได้
บังเอิญผมผ่ามมาเห็นเว็บนี้ก็เลยอ่านดู เสียดายคุณเป็นครูกลับเอาความรู้สึกของตัวเอง ว่าอย่างนั้น ว่าอย่างนี้ เป็นที่ตั้ง กลับลืมหน้าที่ของตัวเองว่าเป็นอะไร คุณเป็นครุถึงแม้จะไม่เห็นด้วย หรือในชีวิตเจออะไรมาที่ไม่ดี ก็ต้องเก็บไว้ในใจ มีหน้าที่สอนนักเรียนให้เดินให้ถูกทาง ต้องบอกว่าทำดี ได้ดี ทำชั่ว ได้ชั่ว จริงแท้แน่นอน ถึงแม้จะไม่มีทางเป็นจริงไปได้ก็ตาม แต่ก็ต้องสอนไปอย่างนั้น แล้วจะมีครูไปทำไม เด็กจะเดินถูกทางได้ที่ไหน ถ้าครูทั้งโลกบอกนักเรียนว่า อย่าทำดีเลย มันไม่ได้ดีหรอก แล้วต่อไปคงไม่มีคนดีอยู่ในโลกนี้อย่างแน่นอน หากคุณยังคงคิดอย่างนั้นอยู่ ผมว่าลาออกไปทำอาชีพอื่นเถอะ อาชีพครูไม่เหมาะกับคุณอย่างแน่นอน