พ่อแม่กลับบ้านไปทำบุญข้าวประดับดินและบุญข้าวสาก

วันศุกร์นี้พ่อกับแม่เดินทางกลับบ้านที่อุดร  แม่บอกว่าไม่กล้บไม่ได้  เพราะต้องกลับไปทำข้าวประดับดิน และบุญข้าวสาก ซึ่งยึดถือเป็นประเพณีที่ปฏิบัติต่อๆกันมา  แม่บอกแม่จะไปคนเดียว  รีบไปแล้วเสร็จพิธีก็จะรีบกลับมาขอนแก่น ให้พ่อรออยู่ขอนแก่น ไม่อยากให้เดินทาง  พ่อช่วงนี้มีเหนือย ขาบวม จึงไม่อยากให้เดินทางไปไหนไกล ๆ หมอ  เหตุผลเท่านี้ไม่สามารถหยุดความต้องการของพ่อได้  พยายามทำให้ลูกเห็นว่ายังไหว ๆ พ่อไปได้ ท้ายสุด ลูก ๆ ก็ยอม แม่จึงพาพ่อกลับไปด้วย  น้องสาวจึงส่งพ่อแม่ส่งขึ้นรถไฟกลับบ้านแล้วเมื่อเช้านี้เองค่ะ  

กลับบ้านก็ดีค่ะเหมือนกันค่ะ ท่านจะได้พักผ่อนบ้าง เพราะโดยปกติพ่อแม่ไม่ค่อยอยู่เฉย ๆ ชอบทำนั่นทำนี่ดูแลเรื่องนั้นเรื่องนี้ในบ้าน ขนาดผู้เขียนยังรู้สึกเหนือย ครั่นเนื้อครั่นตัว วันนี้ลาพักร้อนมาได้พักนอนทั้งวัน 

พ่อแม่กลับบ้านครั้งนี้ ท่านทั้งสองคงได้พักผ่อนตามอัธยาศัย ได้ร่วมทำกิจกรรมกับเพื่อนบ้าน และได้ทำบุญข้าวประดับดิน ตามที่ตั้งใจไว้ ผู้เขียนคิดอย่างนั้น จึงขออนุโมทนาสาธุกับพ่อแม่ด้วยค่ะ  

ส่วนการทำบุญข้าวประดับดิน และบุญข้าวสาก  สมัยเด็ก ๆ แม่ก็พาทำทุกปี  พวกเราคนทำงาน  รวมผู้เขียนด้วยค่ะ  ยอมรับว่าห่างบ้านและประเพณีเหล่านี้มานาน ชักจะลืมเลือนว่า คืออะไรอย่างไร  เลยสืบค้นแหล่งข้อมูลมาฝากให้ผู้สนใจติดตามอ่านด้วยค่ะ

 

ทำบุญข้าวประดับดิน

การทำบุญข้าวประดับดิน เป็นประเพณีหนึ่งในฮีตสิบสอง นิยมทำกันในวันแรม 14 ค่ำ เดือนเก้า หรือที่เรียกว่า บุญเดือนเก้า บุญข้าวประดับดิน เป็นบุญที่ทำเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ เปรต (ชาวอีสานบางถิ่นเรียก เผต) หรือญาติมิตรที่ตายไปแล้ว ข้าวประดับดิน ได้แก่ ข้าวและอาหารคาวหวาน พร้อมหมากพลู บุหรี่ที่ห่อด้วยใบตอง กล้วย นำไปวางไว้ตามใต้ต้นไม้ แขวนไว้ตามกิ่งไม้ ตามบริเวณกำแพงวัดบ้าง (คนอีสานโบราณเรียกกำแพงวัดว่า ต้ายวัด) หรือวางไว้ตามพื้นดิน เรียกว่า "ห่อข้าวน้อย" พร้อมกับเชิญวิญญาณของญาติมิตร นำภัตตาหารไปถวายแด่พระภิกษุ สามเณร แล้วอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ตาย โดยหยาดน้ำ (กรวดน้ำ) ไปให้ด้วย

การทำบุญข้าวประดับดินก็เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้กับญาติที่ตายไปแล้ว ชาวอีสานถือเป็นประเพณีที่จะต้องทำกันทุกๆ ปีมิได้ขาด โดยได้กำหนดเอาวันแรม 15 คำ เดือนเก้า เป็นเกณฑ์ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "บุญเดือนเก้าดับ" บางท้องถิ่นอาจจะเรียกว่า "บุญเดือนเก้าลับ" ก็มี ...

 ฮีตที่ ๙ บุญข้าวประดับดินหรือบุญเดือนเก้า นักปราชญ์อีสานโบราณได้กล่าวไว้เป็นบทผญา โดยได้พรรณนาถึงความอุดมสมบูรณ์และประเพณีการทำบุญในเดือนนี้ว่า... 

เดือนแปดคล้อยเห็นลมทั่งใบเสียว 
  เหลียวเห็นหมู่ปลาขาวแล่นมาโฮมต้อน 
    กบเพิ่นนอนคอยท่าฝนมาสิได้ม่วน 
       ชวนกันลงเล่นน้ำโห่ฮ้องซั่วแซว 
          เดือนเก้ามาฮอดแล้วบ้านป่าขาดอน 
           เห็นแต่นกเขางอยคอนส่งเสียงหาซู้ 
            เถิงระดูเดือนเก้าอีสานเฮาทุกท้องถิ่น
คงสิเคยได้ยินบุญประดับดินกินก้อนทานทอดน้อมถวาย

อ่านเพิ่มเติมได้ที่

http://www.isangate.com/local/kao_pradab_din.html

http://www.lib.ubu.ac.th/html/report/ubontraditional/kawpradabdin-9.htm

 

ทำบุญข้าวสาก

บุญเดือนสิบ บุญข้าวสาก หมายถึงบุญที่ให้พระเณรทั้งวัด จับสลากเพื่อจะรับปัจจัยไทยทาน ตลอดจนสำรับกับข้าว ที่ญาติโยมนำมาถวายและบุญนี้จะทำกันในวันเพ็ญเดือนสิบ จึงเรียกชื่ออีกอย่างว่า "บุญเดือนสิบ"

ที่เรียกว่า บุญข้าวสากก็เนื่องมาจาก ชาวบ้านแต่ละครัวเรือนต่างก็นำสำรับอาหารคาว-หวาน ไปถวายพระสงฆ์นั่นเอง เพื่อให้ชาวบ้านถวายสำรับได้ทั่วถึง และไม่เจาะจงพระภิกษุรูปหนึ่งรูปใด จึงมีการจับสลากโดยการเขียนชื่อผู้ที่จะถวายสำรับลงในบาตร แล้วให้พระภิกษุแต่ละรูปจับสลากชื่อของชาวบ้านที่ต้องการถวายสำรับ

พระภิกษุรูปใดจับสลากได้ชื่อใคร ผู้นั้นก็นำสำรับกับข้าวของตนไปถวายพระภิกษุรูปนั้น ในเรื่องนี้มีตำนานเล่าสืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณ

มูลเหตุที่ทำ           เพื่อจะทำให้ข้าวในนาที่ปักดำไปนั้นงอกงาม และได้ผลบริบูรณ์ และเป็นการอุทิศส่วนกุศลถึงญาติผู้ล่วงลับ ไปแล้ว ความเป็นมาของสลากภัตตทาน ในสมัยหนึ่งพุทธองค์ได้เสด็จไปกรุงพาราณสี ในคราวนี้นบุรุษเข็ญใจ พาภรรยาประกอบอาชีพตัดฟืนขายเป็นนิตย์เสมอมา เขาเป็นคนเลื่อมใสพระพุทธศาสนายิ่งนัก วันหนึ่งเขาได้ปรึกษากับภรรยาว่า "เรายากจนในปัจจุบันนี้เพราะไม่เคยทำบุญ-ให้ทาน รักษาศีลแต่ละบรรพกาลเลย ดังนั้นจึงควรที่เราจักได้ทำบุญกุศล อันจักเป็นที่พึ่งของตนในสัมปรายภพ-ชาติหน้า"ภรรยาได้ฟังดังนี้แล้ว ก็พลอยเห็นดีด้วย จึงในวันหนึ่งเขาทั้งสองได้พากันเข้าป่าเก็บผักหักฟืนมาขายได้ทรัพย์แล้วได้นำไปจ่ายเป็นค่าหม้อข้าว 1 ใบ หม้อแกง 1 ใบ อ้อย 4 ลำ กล้วย 4 ลูก นำมาจัดแจงลงในสำรับเรียบร้อยแล้วนำออกไปยังวัด เพื่อถวายเป็นสลากภัตตทานพร้อมอุบาสกอุบาสิกาเหล่าอื่น สามีภรรยาจับสลากถูกพระภิกษุรูปหนึ่งแล้วมีใจยินดี จึงน้อมภัตตาหารของตนเข้าไปถวายเสร็จแล้วได้หลั่งน้ำทักษิโณทกให้ตกลงเหนือแผ่นปฐพีแล้วตั้งความปราถนา "ด้วยผลทานทั้งนี้ข้าพเจ้าเกิดในปรภพใดๆ ขึ้นชื่อว่าความยากจนเข็นใจไร้ทรัพย์เหมือนดังในชาตินี้ โปรดอย่าได้มีแก่ข้าพเจ้าทั้งสองเลย ขอให้ข้าพเจ้าทั้งสองเป็นผู้มั่งคั่งสมบูรณ์เพียบพร้อมด้วยทรัพย์สมบัติและมีฤทธิ์เดชมาก ในปรภพภายภาคหน้าโน้นเถิด"

อ่านเพิ่มเติมได้ที่

http://www.lib.ubu.ac.th/html/report/ubontraditional/bunkawsag-10.htm

http://www.isangate.com/word/kaosag.htm

http://www.geocities.com/thatmahachai/heet/10.htm

[ขจิต ฝอยทอง]

ดีจังเลยครับ ได้ทราบเรื่องแถบอีสานเพิ่ม ขอไปทานข้าวก่อน ฮ่าๆๆๆๆๆๆๆๆ

[ไก่...กัญญา]

 สวัสดีค่ะ อ.ขจิต

• พึ่งได้มาทบทวนเรื่องนี้เหมือนกันค่ะ

[หยั่งราก ฝากใบ]

ทำบุญข้าวประดับดิน...ชื่อเพราะและมีความหมายดีค่ะ

ระลึกถึงพี่ค่ะ

[ไก่...กัญญา]

• รำลึกถึงเช่นกันค่ะ
• น้องคนไม่มีราก สบายดีนะคะ
• ทำบุญข้าวประดับดิน...ชื่อเพราะและมีความหมายดี
• เราคนรุ่นหลัง คนร่วมสมัย ต้องศึกษาไว้เหมือนกันนะคะ
  

[หน่อย อภิญญา]

สวัสดีค่ะ พี่ไก่

ตามมาดูประเพณีอิสานค่ะ

[ครูโย่ง]

แวะมาดูครับ

พี่ไก่สบายดีไหมครับ

คิดถึงๆๆ

[ไก่...กัญญา]

สวัสดีค่ะน้องหน่อย อภิญญา

• คงได้รับความรู้ประเพณีอิสานกันบ้างนะคะ
• ตอนนี้ชาวบ้านคงกำลังตระเตรียมวัสดุที่ใช้ในการประกอบพิธีในวันพระที่จะถึงนี้ค่ะ
  

 

[ไก่...กัญญา]

สวัสดีค่ะ น้อง ครูโย่ง หัวหน้า~ natadee

• นานาๆได้พักผ่อน ดีมากค่ะ
• ขอบคุณค่ะ

[pa_daeng]

สวัสดีค่ะ อ.ไก่

• เข้าใจว่า เดือนนี้น่าจะเป็นบุญห่อข้าวสากเสียอีก เพราะข้าวประดับดินผ่านไปแล้วนะ
• เดือนนี้ บุญเดือนสิบรึป่าว
• เริ่มสับสน แต่ว่า พรุ่งนี้คงต้องไปใส่บาตรค่ะ
  
• ขอบคุณค่ะ

[ไก่...กัญญา]

สวัสดีค่ะ pa_daeng [มณีแดง คนสวย แซ่เฮ]

• ดูตามเวลาก็ประมาณนั้นค่ะ ตอนนี้ต้องเป็นบุญเดือนสิบ บุญข้าวสาก
• แม่บอกว่าได้กลับไปทำบุญข้าวประดับดินจะทำในเดือนเก้าดับเมื่อสองสัปดาห์ที่แล้ว ส่วนไปครั้งนี้คือกลับไปเอาบุญใหญ่คือทำบุญข้าวสากเหมือนที่ป้าแดงบอกจริงๆด้วยค่ะ 
• ไว้จะหาข้อมูลมาให้อ่านเพิ่ม
• ขอบคุณมากค่ะ
  

[พระปลัด]

เจริญพร โยมไก่...กัญญา

บุญข้าวสาก เหมือนบุญเดือนสิบ ของทางใต้

ซึ่งจะทำในวันแรม 1 ค่ำและแรม 15 ค่ำ เดือนสิบทุกปี

 

เจริญพร

[ไก่...กัญญา]

นมัสการพระคุณเจ้าพระปลัด

• วันนี้เป็นวันพระ ที่ มข. มีผู้คนมาตักบาตรกันมากเลยค่ะ

 

[ทหารอากาศขนาดยักษ์]

มาชวนไป ลับสมองเล่น ฝึกแก้ปัญหา

คลิกที่นี่  เลยครับผม