การท่องเที่ยวโดยชุมชน "ดาบสองคม" ในการพัฒนาชุมชน

 

วันนี้ผมนั่งดูประเด็นงานสังเคราะห์การท่องเที่ยวโดยชุมชนจังหวัดแม่ฮ่องสอน พบว่า “การท่องเที่ยว” ถูกใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาชุมชนได้อย่างแนบเนียน และในกระบวนการพัฒนาโดยใช้กระบวนการท่องเที่ยวโดยชุมชนนั้น ด้านหนึ่งเป็นเรื่องของการจัดการความรู้ (Knowledge management) อย่างชัดเจน

ผลของการเรียนรู้ตนเองผ่านการวิเคราะห์ตน ส่งผลให้ชุมชนเข้าใจตนเองอย่างละเอียดเพื่อนำเอาองค์ความรู้เหล่านี้มาเล่าเรื่องราวแก่ผู้มาเยือนในฐานะ “นักท่องเที่ยว”

กระบวนการเรียนรู้ความรู้ท้องถิ่นถูกจัดการอย่างเป็นระบบ ในขณะเดียวกันการนำเสนอความรู้นั้นออกไปทำให้ชุมชนเกิดความภาคภูมิใจในวิถีของตนเอง

การท่องเที่ยวโดยชุมชนเป็นการท่องเที่ยวที่รับผิดชอบต่อธรรมชาติ กระแสลักษณะนี้ก็ทำให้ชุมชนย้อนกลับมาสนใจสิ่งแวดล้อมรอบตัวเองมากขึ้น การมองกลับมายังสิ่งแวดล้อมรอบตัวนี้ ทำให้เกิดการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติมากขึ้นด้วย

มีปรากฏการณ์วิธีคิดที่น่าสนใจที่แม่ฮ่องสอน กับการใช้ “การท่องเที่ยวโดยชุมชน” เป็นเครื่องมือเพื่อวัตถุประสงค์ที่ต่างกัน  <ul>

บางชุมชนใช้เป็นเครื่องมือในการนำเสนอตัวตนสู่สังคม เพื่อสร้างความเข้าใจให้กับคนนอก

 บางชุมชนใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนาชุมชนให้เข้มแข็ง

บางชุมชนใช้การท่องเที่ยวเป็นการสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจโดยใช้ทุนที่มีอยู่เป็นสิ่งดึงดูด

บางชุมชนทำการท่องเที่ยวเพราะกระแสการท่องเที่ยวมาแรง (อยากทำบ้าง

และบางชุมชน อบต.อยากทำ (เข้าใจบ้าง ไม่เข้าใจบ้าง) แต่ก็อยากทำ

</ul>  <p style="margin: 0pt" class="MsoNormal">หลากหลายกันไปตามวัตถุประสงค์ของพื้นที่</p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal">อย่างไรก็ตามหากเราเรียนรู้เพื่อการพัฒนา เราก็พบว่ากระแสการท่องเที่ยวโดยชุมชนซึ่งถือว่าเริ่มได้รับความสนใจสูงจากนักท่องเที่ยวเข้ามาเรื่อยๆ ถึงแม้ว่าชุมชนไม่สนใจการท่องเที่ยว การท่องเที่ยวก็ยังเข้ามาอยู่ดี</p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p>จึงเป็นโจทย์ที่น่าสนใจว่า ทำอย่างไรจะใช้กระแสแบบนี้เพื่อให้ชุมชนได้ประโยชน์และรู้เท่าทัน  <p style="margin: 0pt" class="MsoNormal">การท่องเที่ยวเป็นดาบสองคม หากเข้าใจรองรับทัน ชุมชนมีภูมิคุ้มกันที่ดีก็ดีไป หากชุมชนยังไม่พร้อมแต่การท่องเที่ยวเข้ามา ก็จะเกิดปัญหาในชุมชนเกินที่เยียวยาในที่สุด</p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal">เป็นเรื่องละเอียดอ่อนและต้องพึงระวัง!!!</p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p><p style="margin: 0pt" class="MsoNormal"></p> 

[จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร]

ผมถือโอกาสรวบรวมบันทึกที่เกี่ยวข้องกับประเด็นดังกล่าว ที่ผมเคยเขียนในช่วงที่ผ่านมา ให้ทุกท่านที่สนใจแลกเปลี่ยนกันเพื่อความสะดวกโดยการรวมประเด็นในบันทึกนี้ครับ

ยินดีต้อนรับทุกท่านครับ!!!!

 

• การท่องเที่ยวโดยชุมชน เปรียบเสมือนดาบสองคม
• โลงผีแมน … พาหนะเดินทางไปสู่โลกหลังความตาย
• ล่องเรือ...กับนักวิจัยเพื่อท้องถิ่น
• เกษตรอินทรีย์หลังบ้าน...ภูมิปัญญาจีนยูนนาน
• ท่องเที่ยวโดยชุมชน มิติใหม่การจัดการชุมชน
• กระบวนการสำคัญกว่าเป้าหมาย : ท่องเที่ยวชุมชนภูชี้ฟ้า
• “วิจัยเพื่อท้องถิ่น” กับการพัฒนาชุมชน จุดเริ่มต้นของ “อปท”  
• องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กับการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชน
• มาดูทีเด็ด "จีนยูนนาน" ชุมชนท่องเที่ยวแม่ฮ่องสอน เตรียมต้อนรับกลุ่ม "sanuk" 
• โครงการสังเคราะห์การท่องเที่ยวโดยชุมชนแม่ฮ่องสอน กับ “หัวใจการถอดบทเรียน”
• กระบวนการสงเคราะห์องค์ความรู้....เหมือนสังเคราะห์แสงหรือเปล่า...?
• การคิดโจทย์วิจัย "การท่องเที่ยวโดยชุมชนแม่ฮ่องสอน"
• กระบวนการการจัดการความรู้ การท่องเที่ยวโดยชุมชนแม่ฮ่องสอน
• อย่าสับสนระหว่าง "การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ" กับ "การท่องเที่ยวโดยชุมชน"
• กระบวนการไปสู่เป้าหมาย "การท่องเที่ยวโดยชุมชน"
• ร้านอาหารชุมชน "จีนยูนนาน" สันติชล ชุมชนท่องเที่ยว
• "รุ่งอรุณ" เที่ยวละไมชุมชนท่องเที่ยว แม่ฮ่องสอน
• มาดูทีเด็ด "จีนยูนนาน" ชุมชนท่องเที่ยวแม่ฮ่องสอน เตรียมต้อนรับกลุ่ม sanuk
• "เครือข่าย" กับมุมมองของนักพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชน
• แนะนำหนังสือ Maehongson Community tourism guide book
• การท่องเที่ยวโดยชุมชน การท่องเที่ยวแบบ "พอเพียง"
• การท่องเที่ยวโดยชุมชน กับ ประเด็นศึกษาของนักศึกษาปริญญาโท
• "มลาบรี" ผีตองเหลือง กับ การส่งเสริมการท่องเที่ยว
• รองเท้าจีนยูนนาน : ของฝากภูมิปัญญาหมู่บ้านท่องเที่ยว
• การท่องเที่ยวโดยชุมชน การจัดการท่องเที่ยว เพื่อการเรียนรู้
• ผจญภัย ค้นหาซากรถญี่ปุ่นสมัยสงครามโลก : งานวิจัยเพื่อท้องถิ่น
• ท่องเที่ยวโดยชุมชน CBT : ขุมเรียนรู้เพื่อการพัฒนาชุมชนด้านการท่องเที่ยว
• กระบวนการการจัดการความรู้ การท่องเที่ยวโดยชุมชนแม่ฮ่องสอน

                                         จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร