ชีวิตที่พอเพียง : 7. ความเย้ายวน

• มีใครบ้างที่จิตใจไม่หวั่นไหวไปกับความเย้ายวน
• ระหว่างปี ๒๕๑๖ – ๒๕๑๙ ได้รับมอบหมายให้ดูแลการก่อตั้งภาควิชาพยาธิวิทยา (คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์) ได้ไปดูงานศึกษารูปแบบการทำงานของที่รามาธิบดี และที่ศิริราช   ได้ความรู้มาก    เอามาฝันและออกแบบภาควิชาใหม่
• มีการตั้งงบประมาณซื้อครุภัณฑ์ คือเครื่องมือในห้องปฏิบัติการ   มีรายการในหนังสืองบประมาณ   เราไปเดินดูจากร้านของบริษัทรัชมอร์ของคุณอมร วีระไวทยะ ตรวจสอบแล้วว่าคุณภาพดี และราคาไม่แพง ก็สั่งให้ส่งลงมาหาดใหญ่   ไม่ช้าก็มีเช็คธนาคารประมาณสามพันบาท (ตอนนั้นเงินเดือนของเรายังไม่ถึงสามพัน) ส่งจากบริษัทรัชมอร์ส่งมาให้    สั่งจ่ายชื่อ นพ. วิจารณ์ พานิช
• เราส่งเช็คคืนคุณอมร  บอกว่าเรารับไม่ได้    และถึงแม้เอามาทำประโยชน์แก่ภาควิชาก็ไม่เหมาะเพราะคนอาจคิดว่าเอาเข้าตัว    ขอเป็นของดีกว่า เป็นของที่คุณอมรขาย และภาควิชาก็ต้องการใช้    ถือเป็นการบริจาคให้แก่ภาควิชา    เป็นวิธีที่เรายึดถือปฏิบัติเรื่อยมา
• สมัยเป็นคณบดี   ใช้วิธีต่อรองค่าคอมมิชชั่นในการซื้อยากับบริษัทยาอย่างเปิดเผย    ตอนแรกคิดจะต่อราคาให้ต่ำสุด   แต่บริษัทยา (และบริษัทขายของอื่น) บอกว่าขายราคาต่ำเกินไปไม่ได้    เพราะจะเสียราคา    เขาขายที่อื่นเขาต้องเสียค่าคอมมิชชั่นมาก บางแห่งถึง ๓๐%   สุดท้ายเราใช้วิธีต่อรองให้ราคาต่ำสุดที่เขาจะขายได้    และต่อรองค่าคอมมิชชั่นด้วย    การต่อรองช่วงแรกๆ ทำร่วมกับหัวหน้าเภสัช (คุณละเมียด จุลิกพงศ์ – เสียชีวิตแล้ว)    พอรู้แนวก็มอบให้คุณละเมียดดำเนินการ   บอกคุณละเมียดว่าขอให้ทำอย่างตรงไปตรงมา รักษาประโยชน์ของคณะให้มากที่สุด   และร่วมกันรักษาชื่อเสียงของเราสองคนร่วมกัน   เพราะถ้ามีข้อสงสัยว่าการซื้อยาของคณะมีผู้ได้รับผลประโยชน์ คนเขาก็จะสงสัยเราสองคนนี่แหละ   ค่าคอมฯ ทั้งหมดเอาเข้ามูลนิธิโรงพยาบาลสงขลานครินทร์ มีใบเสร็จออกให้บริษัทยาว่าเป็นเงินบริจาค
• หลักการคือ   ทำสิ่งที่เขาทำกันแบบลับๆ ล่อๆ ให้เป็นสิ่งเปิดเผยตรวจสอบได้    มีหลักฐานชัดเจน   จะได้ไม่เย้ายวนใคร    รวมทั้งตัวเราเอง   เดี๋ยวนี้เขาเรียกว่า “โปร่งใส” (ท่านนายกอานันท์ ปันยารชุน เป็นผู้บัญญัติศัพท์นี้)
• ช่วงปี ๒๕๑๘ – ๒๕๒๑ เป็นรองอธิการบดีที่ดูแลงานก่อสร้างหลายร้อยล้านบาท    สถาปนิกผู้ออกแบบควบคุมงานชวนไปเยี่ยมชมสำนักงาน    พอตกเย็นก็ชวนขึ้นรถขับพาไปกินอาหารเย็น   เราขอตัว   เขาก็ขยั้นคะยอ   ในที่สุดเราออกจากรถตอนติดไฟแดง ขอตัวกลับบ้าน   เพราะไม่อยากให้เกิดความสัมพันธ์แนบแน่นเกินไป  
• ความเย้ายวนไม่ได้มีแค่ผลประโยชน์เป็นเงิน   ยังมีเรื่องชู้สาว   เรื่องตำแหน่ง    เรื่องชื่อเสียงหรือความดัง   สิ่งเหล่านี้คือเครื่องทดสอบสติ และ integrity ของคน    ถ้าสอบผ่าน ก็ดำรงชีวิตแบบพอเพียงได้โดยง่าย
• ความสันโดษเป็นธรรมะที่ให้ความสงบ ร่มเย็น และช่วยให้เกิดการเรียนรู้ได้ง่าย   เพราะจะทำให้จิตสงบ มีสมาธิ ไม่วุ่นวาย
  

วิจารณ์ พานิช
๑๕ เมย. ๔๙