ลุงจันทร์ เชื้อเพชร นักเรียนชาวนาบ้านดอน อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี

ลุงจันทร์ “เป็นนักเรียนชาวนาปี ๒๕๔๗ ในตอนแรกไม่รู้นะ พอดีพรรคพวกแถวนี้ชวนไปหมู่ ๒ ลุงประทิน (หัวหน้ากลุ่ม) มีวีซีดี จึงได้ดูเรื่องข้าวอินทรีย์กับข้าวสารเคมี ดูเรื่องรากข้าว ได้เห็นว่ารากข้าวเป็นอย่างไร จึงสมัครเป็นนักเรียนชาวนาเลย”

"แปลงนามี ๑๗ ไร่ เป็นไร่นาสวนผสม ทำนา ๑๔ ไร่ ตอนเริ่มแรกก็ทำนาปลอดสารเคมีเลย ทำทุกแปลง เรียนมาแล้วก็นำมาทำเลย นำมาใช้เลย ก็เพราะว่ามั่นใจ เขาชวนทำกองปุ๋ยหมักก็ทำ แล้วก็เอาปุ๋ยมาใส่ทุกแปลงด้วย นาผมมีน้อย ทำแล้วพอใช้ ทำจุลินทรีย์ หมักฟาง เมื่อก่อนเผาฟาง พอมาเรียนก็เลิกเผาฟางเลย”

"พอทำแรกๆ ก็เริ่มเห็นผล ต้นข้าวก็เตี้ย เกี่ยวแล้วก็ได้ข้าวไร่ละเกวียน ได้เยอะกว่าใส่ปุ๋ยเคมีอีก นา ๑๔ ไร่ ได้ข้าวประมาณ ๑๓ – ๑๔ เกวียน พอมาตอนนี้ได้ ๑๔ เกวียน ไม่มีขาดเลย นี่คือสิ่งที่เห็นชัดๆ ปีนี้คิดว่าจะได้มากกว่าอีก เพราะดูได้จากรวงข้าว ที่ผ่านมาคอรวงข้าวประมาณ ๒ – ๓ เซนติเมตร แต่ตอนนี้รวงข้าวเป็นอีกอย่างหนึ่ง คอรวงประมาณ ๔ – ๕ เซนติเมตร เป็นเพราะใส่ปุ๋ยหมักกับน้ำหมักปลาเยอะ ทุกครั้งนา ๑๔ ไร่ จะใช้ ๑๐๐ ลิตร แต่คราวนี้ใช้กว่า ๒๐๐ ลิตร”

“ลดต้นทุนได้จริง ต้นทุนนาของผม คำนวณได้ไร่ละ ๗๐๐ กว่าบาท ผมทำบัญชีไว้”

ลุงจันทร์กับการทำฮอร์โมนจากปลาที่ได้มาจากคลองในหมู่บ้าน เพื่อใช้บำรุงต้นข้าว

“ถ้าทำนาอย่างเดียว...เงินจะหมุนไม่ทัน ต้องหารายได้เสริม ปุ๋ยยาต้องใช้เพิ่มสูงขึ้นทุกปี อย่างน้อยขวดหนึ่งๆ ต้องเพิ่มค่ายา ๕ – ๑๐ บาท ทุกปี ปุ๋ยก็เช่นเดียวกัน ราคาจะเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ถ้าไม่ใช้ปุ๋ยชีวภาพเข้าช่วยจะไม่สามารถลดต้นทุนได้เลย เพราะถ้าลดปุ๋ย ผลิตผลก็จะต่ำลงเรื่อย และระยะข้าวกินปุ๋ย ก็จะต่ำลงเรื่อย เป็นอย่างนี้เพราะดินเสีย ดินแข็งกระด้าง ถ้าหว่านข้าวนะ พอ ๒๐ วัน ราดน้ำไปแล้ว พอหว่านปุ๋ย ลงไปเหยียบดินเถอะ เท้าไม่ต้องล้างน้ำเลย เท้าไม่เปื้อนดินหรอก เพราะดินแข็ง ดินเสียแล้ว ซึ่งในสมัยก่อนนี้ เป็นข้าวนาปี ดินที่เห็นแห้งแตกระแหงอยู่ พอฝนตกลงมา ไปเหยียบเถอะ...ก็หล่ม...ก็เละ นี่คือสมัยก่อนนะ”

“ช่วงแรกๆ ที่ทำนาปรัง พันธุ์ข้าวทำเองไม่ได้ ต้องซื้อของเขา บางทีก็ได้ดี บางทีก็ได้พันธุ์ไม่ดี”

“พันธุ์ข้าวที่เขาทำมาให้เป็นข้าวกินสารเคมี มันก็ต้องกินสารเคมี หากไม่ให้มันกินสารเคมี ก็จะไม่งาม งามในช่วงระยะที่มันกินสารเคมี ๒๐ วัน หลังจากนั้นก็หมดฤทธิ์ แล้วใบก็จะแดงไหม้ ซึ่งต้องใส่สารเคมีต่ออีก บางครั้งถ้าข้าวที่อายุ ๑๒๐ วัน ก็จะต้องใส่สารเคมีถึง ๓ ครั้งนะ ไม่ใช่ ๒ ครั้งนะ เลี้ยงข้าวไปเรื่อยๆ ถ้าใส่ ๒ ครั้ง ข้าวก็จะได้ผลผลิตน้อย”

ปุ๋ยหมักชีวภาพ สำหรับการปรับปรุงบำรุงดิน

“คนทำนาอย่างผม ก็ต้องศึกษาเรื่องนา ผมชอบหมดทุกวิชา เพราะหลังบ้านของผมมีครบหมดทุกอย่าง สวนสมุนไพรก็ปลูก เก็บต้มได้ ผมเก็บสมุนไพรต้มเอาไว้ อย่างนาของลูกสะใภ้มีเพลี้ยกระโดดลง ก็เก็บสมุนไพรต้มได้เลย”

“คนรอบข้างเมื่อก่อนเขาไม่ได้เห็นด้วยกับผมนะ เขาว่าทำอย่างนี้สร้างความลำบาก พวกบ้า เขาหาว่าผมบ้า ทำไปคนเดียวเถอะ แต่เดี๋ยวนี้ชักสนใจสิ่งที่ผมทำแล้ว ลุงจันทร์จะได้ขายจุลินทรีย์แล้วนะ สักขวดละ ๑๐ บาท จะว่าถูกไปไหมหน่อ (หัวเราะ)”

"เขาหันมาสนใจ เพราะแปลงนาเราอยู่ใกล้กัน เขาฉีดยา ๓ – ๔ ครั้ง เพื่อไล่แมลง นาผมอยู่ตรงกลาง ไม่ได้ฉีดสักครั้งเลย แมลงก็ไม่รบกวนด้วย”

“ตอนที่เขาว่า ผมก็ไม่ได้สนใจหรอก เพราะผมถือว่าผมทำได้

ข้าวในนาผมออกรวงเสมอกัน ไม่ได้ออกเป็นหย่อมๆ หรอกนะ มัน...พรึบเลย”

“นาที่อยู่แปลงติดกัน เขาลงทุนไร่ละ ๓,๐๐๐ กว่าบาท นา ๙ ไร่ ใส่ปุ๋ยลงไป ๑๓ ลูก ฉีดยาฆ่าแมลง ๔ ครั้งแล้ว ยังเอาแมลงไม่อยู่ นี่ยังไม่ได้เกี่ยวนะ ฉีดยาคุมหญ้า ๑ ครั้ง เอาไม่อยู่ ฉีดครั้งที่ ๒ ก็เอาไม่อยู่ ตอนนี้หญ้ามากกว่าแปลงนาของผมอีก”

"เพื่อนบ้านที่ไม่เห็นด้วยก็มี แต่ตอนนี้ชักเริ่มเข้ามาใกล้ผมแล้วนะ บางคนก็มาขอน้ำหมัก ฮอร์โมน ผมก็ให้ไป จุลินทรีย์นี่...ผมใส่ขวดเอาไว้เลย เพราะมีคนมาขออยู่เรื่อย คราวนี้พวกที่ไม่เชื่อไม่เอาด้วย แล้วมาขอในตอนนี้ ผมก็คิดจะขายให้ ไม่แจกฟรีนะ (หัวเราะ) ... คนที่สนใจมาขอนิดหนึ่งผมก็ให้ไป ให้เขาไปทำต่อ”

“ผมทำนาตามโครงการมาจะขึ้นปีที่ ๓ แล้ว ผมมั่นใจมาก ผมทำเองกับมือ รู้จริง ต่างจากเมื่อก่อนตอนเป็นนักเรียนชาวนาใหม่ๆ เวลาไปประชุมสัมมนากับมูลนิธิข้าวขวัญ ไมค์ผมยังไม่กล้าจับเลย แต่ตอนนี้ด้วยความภูมิใจ ถึงกับเดินเข้าไปจับไมค์เองเลย อยากจะพูดอยากจะคุยออกไป”

“ผมได้ความรู้มาจากโรงเรียนชาวนา ตามที่ได้สอนกันมา ผมเป็นคนปฏิบัติ เมื่อปฏิบัติได้ครั้งหนึ่ง ก็รู้ว่ามันเป็นอย่างนั้นนะ พอครั้งที่ ๒ ปฏิบัติ ก็ได้รู้อีกว่ามันเป็นอย่างนั้นนะ ผมก็พิจารณาดูไป”

อ้อม สคส.

ที่มา : รายงานความก้าวหน้าโครงการส่งเสริมการจัดการความรู้เรื่องการทำนาข้าวในระบบเกษตรกรรมฯ (เมษายน 2550)

อาจารย์พรหม 1/2  อาจารย์พรหม 2/2  ลุงสุข  ลุงประทิน 1/2  ลุงประทิน 2/2  ลุงทวน 1/2  ลุงทวน 2/2