ประโยชน์ เขียนเลียนสันสกฤต (ปฺรโยชนํ) ... และเขียนเป็นบาลีได้ว่า ปโยชนํ .. คำนี้มีใช้ทั่วไปในภาษาไทย...แต่ในวรรณกรรมบาลี ตามที่ผ่านมาบ้าง ปโยชนํ มีใช้น้อย โดยมากมักใช้คำว่า อตฺโถ ซึ่งแปลเป็นไทยว่า ประโยชน์ ได้ตามเนื้อความ (อตฺโถ ศัพท์นี้ ก็แปลได้เยอะ)
ปโยชนะ มาจากรากศัพท์ว่า ยุชะ และมี ป.ปลา เป็นอุปสรรคนำหน้า ส่วน น. หนูข้างท้ายแปลงมาจากปัจจัย...
ป + ยุชะ (แปลงเป็น โยชะ) + น = ปโยชนะ
ป = ทั่ว ข้างหน้า ก่อน ออก
ยุชะ = ประกอบ ผูก หรือเทียม (เอาวัวมาเทียมแอก)
ดังนั้น ปโยชนะ หรือ ประโยชน์ อาจแปลง่ายๆ ได้ว่า ประกอบทั่ว ประกอบไว้ข้างหน้า ...ประมาณนี้
ส่วนในคำภีร์ อธิบายว่า ประโยชน์ มี ๒ ความหมายคือ การส่งออกไป และ ผลลัพธ์ ...ซึ่งภาษาไทยนำมาใช้เฉพาะความหมายว่า ผลลัพธ์ อย่างเดียว...
ถามว่า ผลลัพธ์ทำนองไหน? ก็ต้องแปลไทยเป็นไทยก่อน
ประโยชน์ คือ สิ่งที่มีคุณค่าอันเราพึงต้องการ ..หรือ
ประโยชน์ คือ ผลลัพธ์ที่เป็นคุณต่อเรา...ทำนองนี้
ถามว่า โดยสรุป สิ่งที่มีคุณค่าอันเราพึงต้องการ หรือสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อเรา นี้ คือ อะไรกันแน่ ?
ในจริยศาสตร์มีแนวคิด ประโยชน์นิยม ซึ่งตอบคำถามนี้ และมีข้อถกเถียงเรื่องนี้ ผู้สนใจลองดู ประโยชน์นิยมกับการกระทำเหนือหน้าที่ ๑. (เฉพาะประเด็น ประโยชน์)