เครื่องมือวิเคราะห์ปัญหา "ต้นไม้เจ้าปัญหา"

เครื่องมือคิดอย่างหนึ่งที่ได้ผลดีในการนำให้นิสิตคิดวิเคราะห์ปัญหา คือ "ต้นไม้เจ้าปัญหา" ซึ่งผู้ได้เรียนรู้จากครูเพ็ญศรี ใจกล้า แล้วนำมาดัดแปลงใช้บ่อย ๆ  

ชื่อกิจกรรม : ต้นไม้เจ้าปัญหา 

อุปกรณ์ : กระดาษปลู๊ฟและสีชอร์ค

วิธีการดำเนินกิจกรรม : แบ่งนิสิตหรือผู้เรียนเป็นกลุ่ม ๆ ละ ๕-๘ คน นำเสนอต้นไม้เจ้าปัญหาดังภาพ 

คำสั่ง : ให้นิสิตแต่ละกลุ่ม วาดรูปต้นไม้เจ้าปัญหา  แล้วเขียนตัวอักษรกำกับแทนส่วนประกอบของต้นไม้ ดังนี้ 

• ลำต้น คือ ปัญหาหลัก 
• รากแก้วหรือรากใหญ่ๆ คือ สาเหตุหลัก 
• รากแขนง คือ ปัญหารอหรือสาเหตุรองที่เกี่ยวข้องกับปัญหาหลังหรือสาเหตุหลัก 
• รากฝอย คือ สาเหตุรองลำดับถัดลงไปเรื่อยๆ เป็นสาเหตุที่แท้จริงที่ทำให้เกิดปัญหา
• กิ่งใหญ่ ให้เป็น ผลกระทบหลัก ดันเกิดจากปัญหานั้น  
• กิ่งย่อย ให้เป็น ผลกระทบรอง ๆ ของปัญหานั้น 

ทั้งนี้ อาจารย์ผู้สอนหรือกระบวนกร สามารถดัดแปลงคำถามตามความเหมาะสมและวัตถุประสงค์ที่ต้องการ 

เมื่อสำเร็จให้ตัวแทนกลุ่มออกมานำเสนอต่อชั้นเรียน