ค่ากลาง (๑)

สวยพอไปวัดไปวาได้ ก็ไม่รวยไม่จนนะพอมีพอใช้ เรียนเก่งไหม ... ไม่ถึงกับที่หนึ่ง แต่ก็ไม่ได้ขี้ริ้ว ... กลาง ๆ

ในชีวิตธรรมดาสามัญปกติ เราก็จะพบระดับ ขนาด ปริมาณที่ต้องให้ได้เปรียบเทียบอยู่เสมอ

ในชีวิตการพัฒนาคุณภาพระบบบริการสาธารณสุข คนที่ทำงานในโรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลทั่วไป โรงพยาบาลศูนย์ จะรู้จัก สรพ. สถาบันรับรองคุณภาพสถานบริการ

คุ้นเคยว่า หากเราจะพัฒนาโรงพยาบาลให้ได้มาตรฐาน คะแนนขั้นต่ำที่ต้องผ่านการประเมิน คือ ๓ ขึ้นไป เต็ม ๕

ส่วนการพัฒนาระบบสุขภาพของภาคประชาชน ที่ตัวประชาชนเอง ภาคี เครือข่าย องค์กรชุมชน

จะอยากรู้ว่าระดับการพัฒนาสุขภาพของชุมชนตนเองดีแล้วมากน้อยเพียงใด

หรือบางประเด็น ที่ต้องการพัฒนาและยกระดับสุขภาพประชาชนให้ดีขึ้น อยากเปรียบเทียบกันระหว่างอำเภอ จังหวัดอื่น

มีเครื่องมือหนึ่งที่ใช้วัดความก้าวหน้าของการเปลี่ยนแปลงการปฏิรูประบบสุขภาพอำเภอ ประเมินระดับการพัฒนาสุขภาพภาคประชาชน ออกแบบโดยคนไทย ดร.นพ.อมร นนทสุต

เรียกว่า ค่ากลาง (Norm)

^_,^

สำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย ร่วมกับเขตบริการสุขภาพที่ ๘ ซึ่งประกอบด้วยระบบงานบริการสุขภาพใน ๗ จังหวัดอีสานตอนบน

(หนองบัวลำภู อุดรธานี หนองคาย บึงกาฬ นครพนม สกลนคร เลย)

จัดประชุมเชิงปฏิบัติการ การพัฒนาศักยภาพการบูรณาการสุขภาพช่องปากด้วยเทคนิคการจัดทำค่ากลางของพื้นที่ เมื่อ ๒-๔ พฤษภาคม ๒๕๖๐ ณ โรงแรมบุศยรินทร์ จังหวัดหนองคาย

มีโอกาสร่วมออกแบบการจัดประสบการณ์เรียนรู้ให้พี่น้องทันตบุคลากรและภาคีสำคัญหนึ่งที่เชิญมาร่วมครั้งนี้ คือ อสม. (อาสาสมัครสาธารณสุข)

วิทยากรหลักด้านความรู้ คือ พี่แต๋ว ปิยพร เสาร์สาร นักวิชาการสาธารณสุขเชี่ยวชาญ ศูนย์อนามัยที่ ๑ เชียงใหม่

วิทยากร Super trainer และครู ก. คือ ทพญ.สุรัตน์ มงคลชัยอรัญญา และทพญ.กันยา บุญธรรม (พี่อ้อย)

วิทยากรกลุ่มที่เคยเข้าอบรมมาก่อน มีน้องอู๋ น้องแคท นักวิชาการสาธารณสุข

วิทยากรกระบวนการก็คือ ทีมพี่น้องเพื่อน ๆ ที่คุ้นเคย พี่พวง พี่ฝน น้องต้นอ้อ และพี่ดอกอ้อ

ขอบอกว่า ใช้พลังความคิดเยอะกว่าทุกครั้งที่ผ่านมา

เอ !!! หรือเดิมเราคิดน้อย อิ อิ

แต่อย่างไร ... เริ่มด้วยใจที่ดี เบาสบาย วันแรกและวันสุดท้าย ก็ยังยิ้มได้สดชื่นเสมอ

ปลายทางยังมาไม่ถึง หาความสุขระหว่างทางไปนี่ละ .... คือ วิถีของเรา

^_,^

พิธีเปิด โดยรองอธิบดีกรมอนามัย

ทีมวิทยากร super trainer ครู ก. วิทยากรกระบวนการ และพ่วง Note-taker หลัก พี่สุรัตน์ หมอต้นอ้อ

เปิดใจเราและคู่ด้วย เรื่องเล่าความสุขในชีวิต ความสุขง่าย ๆ ความสุขที่หลงลืม ความสุขที่ไม่ต้องอาศัยเงินทอง ความสุขในการทำงาน

ห้องโล่งกว้าง ไม่มีสิ่งขัดขวางระหว่างเรา แต่พื้น ผนังอาจจะไม่เอื้อดูดซับเสียงเท่าไหร่นัก ค่อนข้างก้อง เบาไปก็ขาดพลัง ดังไปก็สะท้อน

แต่โชคดี ธรรมะเอย พี่พวงทองเอย พี่สุรัตน์เอย จัดสรรให้พี่น้องนอกจังหวัดเขต ๘ ได้มาพบปะพวกเรา นำพาสีสันความมุ่งมั่นตั้งใจใฝ่เรียนรู้ นำพารอยยิ้มเปิดกว้าง พาใจที่เปิดเผยมาร่วมวงด้วย

เราจึงได้รู้จักเพื่อน พี่ น้อง ต่างถิ่นมาไกล จากสงขลา โคราช สุพรรณบุรี พิษณุโลก ขอนแก่น ... เพิ่มขึ้น ใหม่บ้าง คุ้นเคยมากอยู่แล้วก็มี

จากเชียงใหม่เองมาพร้อมวิชาการและบทเรียนน่าสนใจมากของภาคเหนือ โดยพี่แต๋ว ศฺิษย์เอกของอาจารย์อมร เรื่อง ค่ากลาง .... วิทยากรหลักภาคความรู้

ในแผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์ฉบับปฏิบัติการ จากมิติภาคประชาชน หัวใจความสำเร็จสำคัญของเป้าหมายประชาชนสุขภาพดี มี ๔ ประเด็น ๑) การเฝ้าระวัง/คัดกรอง ๒) การใช้มาตรการทางสังคม ๓) การสื่อสารเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ๔) การปรับปรุงแผนงาน/โครงการ

ฟังบรรยายของพี่แต๋วอย่างผู้เข้าใจถ่องแท้ แต่ผู้ฟังหลากหลายมาก ไม่ถึงครึ่งที่รู้จักแผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์ปฏิบัติการ (Strategic Linkage Model : SLM) ที่เป็นที่มาก่อนค่ากลาง

แต่ไม่ใช่ปัญหา ... เริ่มจากสิ่งที่เรามี เราทำงานปัจจุบัน ทำอยู่ทุกวันนั่นแหละ คือ กิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพช่องปากกลุ่มวัยต่าง ๆ

เราก็เป็นคน ๆ หนึ่ง ปกติธรรมดาทั่วไป กิจวัตรประจำวันไม่ต่างกันนัก กิจกรรมทางกาย ระดับการใช้แรงอาจต่างกันบ้าง แต่ทุกคนก็ต้องดูแลสุขภาพตนเองให้เป็นอย่างถูกต้อง

ช่องปากก็เหมือนกัน เราหรือใคร ๆ ก็ต้องดูแลทั้งนั้น ใช้ปากพูดสื่อสาร ใช้กิน กินแล้วก็ทำความสะอาด

เพียงอดีตเราอาจจะทำทีละคน ทีละคน เหมือนช่วยคนจะจมน้ำ ทีละคน ทีละคน

หรือโยนห่วงให้เขาเกาะเอง ไม่ให้ตายน้ำตื้น ก็ช่วยได้เท่าที่มีห่วงยาง

และพวกเราส่วนใหญ่ก็พอมีประสบการณ์การทำงานโดยวิธีการร่วมกับชุมชน ขอบเขตขนาดเล็กบ้าง กลาง ๆ ใหญ่บ้าง ในรั้ว ศพด. รั้วโรงเรียน ชมรม ขอบเขตชุมชนเป็นหมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัด หรือเครือข่ายหลาย ๆ แบบ

ประมาณทำให้คนอื่นว่ายน้ำเป็นด้วยตัวเขาเอง ไม่ต้องกลัวจมน้ำ

ยิ่งดีขึ้นอีก ... สอนคนอื่นได้อีก ช่วยกระจาย ๆ สอนต่อ บอกต่อ ฝึกสอนทักษะกันต่อ ๆ ไป ว่ายน้ำเป็นกันทุกคน

ปูพื้นกิจกรรมจากจับคู่ความสุข จับกลุ่มสามนำเรื่องเล่าความสุขของคู่เพื่อนและตัวเองบอกต่อ ก่อนเบรคเช้าเราก็ได้ฟังไปแล้ว ๖ เรื่องราวชีวิต

พอกล้าเปิดใจ กล้าเล่าสิ่งดี ๆ ที่ตัวเองทำมา ไม่กั๊กว่ากลัวเพื่อนจะลอก ยิ่งเข้ากลุ่มเล่าในวงย่อย ๗ - ๘ คน แบ่งปันเวลา ใช้เวลาสาธารณะของวงร่วมกัน

ยิ่งให้ ... ยิ่งได้ ทั้งเพื่อนใหม่ มุมมองใหม่ ความรู้ใหม่ที่แลกกัน

อาจจะเก่ามาจากที่อื่น แต่เราเพิ่งได้ยิน ... ก็ใหม่สำหรับเรา

วันแรกนี้สมาชิกกลุ่มคละแบบสุ่มจากเกม "ส้วมแตก" หัวเราะกันสนุกสนาน อย่ามองว่าไม่สุภาพนะคะ งานกรมอนามัย งานสุขภาพประชาชนสมัยก่อนมาจากงานพื้นฐานของคุณภาพชีวิตธรรมดา ๆ แบบส้วม ๆ นี่ละค่ะ

กลุ่มแรกอาสานำเสนอ เนื้อหาจะเยอะหน่อย กลุ่มหลัง ๆ ค่อย ๆ ช่วยกันเติมเฉพาะที่ไม่ซ้ำ

พี่แต๋วซักถาม ค่อย ๆ ถอดประสบการณ์ ชี้แนะให้เห็นว่ากิจกรรมอะไร สัมพันธ์กัน จัดอยู่ในกลุ่มเดียวกันได้

จึงได้ความสัมพันธ์การพัฒนาสุขภาพช่องปาก ที่ข้อความกระชับ ชัดเจน ดังภาพ Spider web ข้างบน

โดยพวกเราสมาชิกจังหวัดในเขต ๘ และร่วมใจร่วมคิดด้วยเพื่อนจากสงขลา โคราช สุพรรณ พิษณุโลก ขอนแก่น

ทั้งในกลุ่มย่อย และช่วงตั้งใจฟังนำเสนอให้ทั้งห้องใหญ่ฟัง เราจะเข้าใจได้ว่าคำสั้น ๆ ในแผนภูมิก็จริง แต่เรารู้และเข้าใจที่มาตามที่เพื่อนเสนอ

^_,^

จากจับคู่แรกที่ไม่รู้จักกันมาก่อน เพิ่งเห็นหน้าทำความรู้จักเช้านี้ รู้หน้ายังไม่รู้ใจ

สาย ๆ ออกกำลังกายด้วยกัน เข้ากลุ่มแลกเปลี่ยนพูดคุย พักทานอาหารว่าง อาหารกลางวัน เล่นเกมด้วยกัน ทำความรู้จักกันเพิ่มขึ้น

จากประสบการณ์ตรง Tacit knowledge เราทำเอง ทีมเราทำ หรือภาคีของเราทำในพื้นที่

ความสัมพันธ์ดี เริ่มรู้ใจ เข้าใจกันดี ไม่กลัวว่าเพื่อนจะได้ดีกว่า เมตตา มุทิตา ชื่นชมยินดีไปกับเพื่อนด้วย

ฟังเรื่องเล่าดี ๆ จุดน่าสนใจที่เราจะนำไปใช้ได้ เรายิ่งซักถามมากยิ่งรู้เพิ่มมากขึ้น

เรายิ่งเล่า เราก็ยิ่งได้ ทั้งมิตรและความรู้ชัดแจ้งขึ้น เขียนออกเป็น Explicit knowledge

ช่วงท้ายวันเริ่มสนิท ใครไม่มีรถชวนกันออกไปรับประทานอาหารเย็นด้วยกัน

พรุ่งนี้ค่อยมาฟังกลุ่มผู้ปฏิบัติ แยกกับกลุ่ม Supporter นะคะว่า .... จะเสนอและตอบสนองซึ่งกันและกันอย่างไร

คืนนี้ ราตรีสวัสดิ์ก่อนนะคะ .... อย่าลืมอะไรคะ ก่อนนอน

เพื่อฟันดี

^_,^

(ติดตามเนื้อหาวิชาการ Slide อ.ปิยพร เสาร์สาร กดตามไปดูได้นะคะ 20170506225314.pptx )

[ต้นอ้อ]

น่ารักจังค่ะ

[ขจิต ฝอยทอง]

ตามมาอ่านค่ากลาง

แต่เจอแต่คนหน้าตาดีๆ 555 เห็นความตั้งใจจริงของทีมงาน

ดีครับจะได้มีเครื่องมือใช้ในการลงพื้นที่

ขอบคุณครับ

[คุณมะเดื่อ]

ไก่

ามเพราะขน คนงามเพราะแต่ง

องค์ที่ดีต้องมีแรงเสริมจ้ะ

คิดถึงน

[ยายธี]

มาเป็นกำลังใจให้กัน..กับ.ค่ากลาง...เจ้าค่ะ..ตรงกับ..สายกลาง..รึเปล่า..นะ

น่าจะเป็น พุทธฟิสิกส์. ได้นะเนี่ยะ..

มีว่านหางจรเข้ที่แห้งเหี่ยวรอน้ำมาฝากเจ้าค่ะ..ยายธี

[ธิ]

ชมตัวเองหรือคะ คุณหมอต้นอ้อ .... เพราะผู้เข้าร่วมหลายคนชมทีมวิทยากรว่าน่ารักนะคะ

พ่วงด้วยอยากได้ file ที่พี่สุรัตน์และน้องต้นอ้อบันทึกไว้ ... เป็นประโยชน์มากต่อไปนะคะ

[ธิ]

ขอบคุณมากค่ะ อ.ขจิต เรียนรู้เครื่องมือ เทคนิคใหม่ .... พอจะเอาไปปรับใช้ก็ขึ้นกับเราผู้ใช้นี่ละค่ะ จะสนุกแค่ไหน ประยุกต์ให้ง่ายขึ้นสำหรับการทำงาน แต่เกิดประโยชน์มากขึ้นต่อประชาชน .... ท้าทายมากค่ะ

[ธิ]

ค่ะ คุณครูมะเดื่อ มาเจอกันก็ได้พลังใจกลับไปด้วยค่ะ

[ธิ]

น่าจะเข้ากันได้นะคะคุณยายธี พุทธฟิสิกส์สายกลาง อิ อิ

รดน้ำต้นไม้เช่นกันค่ะคุณยายที่บ้านไม้ชายทุ่ง สวัสดีนะคะ

[แผ่นดิน]

"ใช้ขนบธรรมเนียมทางสังคม" มาดูแลสุขภาพ

เห็นด้วยอย่างมหาศาลเลยครับ

[ธิ]

เข้ากับความคิด ความเชื่อ จะค่อย ๆ เปลี่ยนความคิด การปฏิบัติจึงจะเปลี่ยนไปในทิศทางเอื้อสุขภาพนะคะ

ขอบคุณมากค่ะ อ.แผ่นดิน