พรสวรรค์มีจริง แต่ต้องนิยามใหม่

หนังสือ Peak : Secrets from the New Science of Expertise บท Introduction : The Gift เล่าเรื่องพรสวรรค์ของนักดนตรี หรือนักประพันธ์ดนตรีระดับอัจฉริยะ เช่น โมสาร์ท และเล่าผลงานวิจัยของ Sakakibara ที่เปลี่ยนความเชื่อเรื่องพรสวรรค์ในการแยกเสียงดนตรีโดยสิ้นเชิง

เดิมเชื่อกันว่า โมสาร์ท เป็นอัจฉริยะในการประพันธ์เพลงก็เพราะมีพรสวรรค์ มีความสามารถในการแยกเสียงดนตรี ที่เรียกว่า Absolute Pitch (AP) หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า Perfect Pitch มาแต่กำเนิด และเชื่อกันว่ามีคนที่เกิดมามีพรสวรรค์นี้ ๑ ในหมื่นคน

แต่ผลการวิจัยของ Ayako Sakakibara ซึ่งอ่านรายงานเบื้องต้นได้ ที่นี่ และบทคัดย่อของรายงาน ฉบับสมบูรณ์ ที่นี่ บอกว่าไม่จริงผลการทดลองของเธอในเด็กอายุ ๒ - ๖ ปี จำนวน ๒๔ คนบอกว่าเด็กทั้ง ๒๔ คนสามารถบรรลุสมรรถนะ Absolute Pitch ได้ทุกคน เด็กบางคนบรรลุหลังจากฝึกเป็นเวลาน้อยกว่า ๑ ปีคน ที่ใช้เวลามากที่สุดคือ ๑ ปีครึ่ง

ผู้เขียนหนังสือ Peak คือ Anders Ericsson บอกว่าผลการวิจัยนี้ประกอบกับการวิเคราะห์ชีวิตของ โวลฟ์กัง โมสาร์ท สรุปได้ว่า สิ่งที่เรียกว่าพรสวรรค์ด้านดนตรีนั้นไม่ได้มีมาแต่กำเนิดแล้วคงอยู่อย่างนั้นแต่พรสวรรค์มีธรรมชาติเป็น “ศักยภาพ” ของสมอง ที่จะพัฒนาความสามารถพิเศษขึ้นจากการฝึกฝนอย่างจริงจัง

พรสวรรค์เป็นสิ่งที่ต้องงอกงามขึ้นในช่วงต้นของชีวิต เช่นศักยภาพในการงอกงามสู่พรสวรรค์ ด้านดนตรีจะคงอยู่เพียงช่วง ๖ ปีแรก

เขายกตัวอย่างนักบาสเก็ตบอลล์ยอดเยี่ยมของสหรัฐคนหนึ่งที่ยืนยันว่า ความสำเร็จของเขาไม่ใช่มาจากพรสวรรค์แต่กำเนิด แต่มาจากการขยันฝึกฝน

ความเข้าใจใหม่เรื่องพรสวรรค์นี้ มาบรรจบกับความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ของสมองที่พบว่าสมองในวัยเยาว์มีศักยภาพในการพัฒนาเปลี่ยนแปลงการเชื่อมต่อใยประสาทอย่างขนานใหญ่เรียกว่า brain adaptability หรือ plasticity แม้ว่าเมื่อเป็นผู้ใหญ่คุณสมบัตินี้จะลดลงมาก แต่บางส่วนก็ยังคงอยู่

พัฒนาการของสมองเด็ก อยู่ในสภาพที่พร้อมต่อการรับแรงกระตุ้นจากประสบการณ์เพื่อเปลี่ยนแปลง ต่อให้บรรลุสภาพที่ทำบางสิ่งได้ดีอย่างมหัศจรรย์ได้หากแรงกระตุ้นนั้นถูกต้องเหมาะสมและต่อเนื่องเพียงพอ

พรสวรรค์มีจริงแต่ไม่ใช่สิ่งที่เป็นเช่นนั้น หรือคงที่ ตั้งแต่เกิดพรสวรรค์เป็น “ศักยภาพในการเปลี่ยนแปลง” เพื่อพัฒนาไปสู่สมรรถนะที่ยอดเยี่ยมมหัศจรรย์ในเรื่องใดเรื่องหนึ่งได้

มนุษย์ทุกคนมีพรสวรรค์ คือมีสมองที่พร้อมจะพัฒนาเปลี่ยนแปลงจนเกิดความสามารถพิเศษ ด้านใดด้านหนึ่งได้พรสวรรค์อยู่ที่ธรรมชาติของสมองมนุษย์แต่จะเกิดผลสู่ความสามารถพิเศษหรือไม่ อยู่ที่การฝึกฝน และสภาพแวดล้อม

วิจารณ์ พานิช

๕ ส.ค. ๒๕๕๙