สิ่งที่ซุกซ่อน : พลังชุมชน

อ่านต่อจาก บันทึกนี้ นะคะ จะสนุกมากขึ้น

พอคุยแลกเปลี่ยนระหว่างแกนนำ ๔ หมู่บ้านของตำบลคอกช้าง วางแผนปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมแล้ว เมื่อ ๒๙ มีนาคม ๒๕๕๙

ตามนัดหมายที่เรา (ทีมสาธารณสุข) จะไปเยี่ยมหมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ

ในโครงการเครือข่ายคนอำเภอสระใครสุขภาพดี จังหวัดหนองคาย ปี ๒๕๕๙

Go go go !!!!

^_,^

ทีมสาธารณสุขเรา ประกอบด้วย ทันตแพทย์ พยาบาลผู้จัดการกรณีรายโรคเรื้อรังระดับอำเภอ

และพยาบาลวิชาชีพของทุก รพ.สต. (โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล) ทั้ง ๓ ตำบล

มุ่งหวังวางบทบาทเป็นทีม FA (Facilitator) ของทีมชุมชน

เพื่อกระตุ้น กระตุก ซุก ยู้ ให้ทีมชุมชนได้ลุกขึ้นมาจัดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของคนในชุมชน

คิวนัดบ้านพลายงาม หมู่ ๑๑ ตำบลคอกช้าง บ่ายศุกร์ ๒๒ เมษายน ๒๕๕๙ ณ ศาลากลางบ้าน บ่ายโมงตรง

คิดว่าลืมแจ้งทีม FA ทีมนี้ สมัย ๘ ปีที่แล้วที่ทำงานสร้างเครือข่ายชุมชนลูกหลานฟันดี อำเภอสระใครนั้น

ทีม FA ด้านช่องปาก ออกทำงานหลังเลิกงานตอนเย็น และเป็นช่วงเดือนธันวาคม หลังเก็บเกี่ยวข้าวในนาแล้ว ... เย็นสบาย

สอดคล้องวิถีชุมชนมาก ๆ วิถีเรื่องเวลาของเจ้าหน้าที่ยิ่งดีเยี่ยม ไม่กังวลกับภาระงานบริการผู้ป่วยประจำ

ครานี้ .... สอดคล้องไม่เท่า

อ่ะน่ะ .... เป็นเงื่อนไขที่ต้องบันทึกไว้ แก้ไขคราวหน้า หากทำได้นะคะ

จึงต้องพร้อมสรรพทั้งหมวก และร่ม อิ อิ

^_,^

ส่วนตัวได้รับโอกาสมาพูดคุยแลกเปลี่ยน ร่วมวางแผนพัฒนาด้านสุขภาพของบ้านพลายงามหลายครั้ง หลายด้าน

แต่สมาชิกทีม FA ด้านจัดการโรคเรื้อรังครั้งนี้มาจากระดับตำบลอื่น ๆ ด้วย

พ่อผู้ใหญ่บ้าน จึงนำเสนอความเป็นมา บริบท ข้อมูลทั่วไปของหมู่บ้าน .... เหมือนยังไม่รู้จักกัน

ให้เห็นภาพกว้าง ความเชื่อมโยงกับภาพใหญ่ของอำเภอสระใครก่อน

ทีมเราก็ได้เรียนรู้สิ่งใหม่ ได้ฟัง ได้อ่านเล่มโครงการ .... ประชารัฐ (รัฐบาลลุงตู่) ครั้งแรกวันนี้

ช่วงนี้หมู่บ้านพลายงามกำลังเตรียมทำประชาคม เสนอแผนพัฒนาหมู่บ้านในงบ ๒๐๐,๐๐๐ บาท

รับฟังข้อมูลทั่วไปเรียบร้อย

^_,^

ต่อด้วยพ่อสำราญ ประธาน อสม. (อาสาสมัครสาธารณสุข)

นำเสนอด้านสุขภาพของคนบ้านเรา ทุกกลุ่มอายุ

และถึงแผนปฏิบัติการที่ร่วมคิดไว้ แล้วมานำเสนอที่การประชุมของหมู่บ้าน

คัดเลือกเป็นกิจกรรมสำคัญที่ทำอยู่แล้วและจะเริ่มทำ .... เพื่อนำสู่หมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ

๑. ทำความสะอาดหมู่บ้าน

๒. ออกกำลังกาย

๓. รณรงค์ไม่กินอาหารหวาน มัน เค็ม

๔. รณรงค์แกนนำชุมชมชนเลิกสูบบุหรี่ ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๕๙ (คาดว่าแกนนำจะเลิกบุหรี่ ๑๐๐ % เย้ ๆ)

กิจกรรมอื่น ๆ ทำไปตามปกติ ตามช่วงเวลาที่ได้วางแผนกันไว้

^_,^

มาดูนะคะ ทีม FA จะทำหน้าที่สะท้อนให้ทีมชุมชนเห็นตัวเองได้ชัดขึ้นอย่างไรกันบ้าง

เห็นก่อน แล้วค่อยชวนคุยต่อว่าแต่ละกิจกรรมสำคัญอย่างไร จะชวนใครที่เห็นว่าเป็นกลุ่มเป้าหมายมาร่วมคิด ร่วมทำด้วยกันอีก

และที่สำคัญ จะรู้ได้อย่างไรว่ากิจกรรมได้ผล ก้าวหน้า หรือยังไม่ใกล้เป้าหมาย

ภายใต้หลักการสำคัญ คือ Community-based development ทุนชุมชน ทุนทางสังคม พยายามเริ่มจากสิ่งดี ๆ ที่มีอยู่แล้ว

(คิดไว้ในใจ ระยะยาวค่อยดูสัดส่วนการใช้ทรัพยากรของชุมชนเองมากกว่าภายนอก เช่น แรงงาน เวลา พลังสามัคคี การบริจาค และเงินจริง ๆ งบประมาณจากแหล่งต่าง ๆ )

^_,^

พี่ใหญ่ ตามมาสมทบ ผู้ใหญ่บ้านเรียกพี่ ส่วนใหญ่ อสม. ชาวบ้านทั่วไป เรียก "หมอใหญ่"

ย้ายมาฝังตัวที่นี่เกือบ ๓๐ ปี เป็นสมาชิกบ้านพลายงานนี้ด้วย

ผอ.รพ.สต.คอกช้าง นายพนมชัย ชัยสว่าง

เสริมประเด็น กิจกรรมที่พวกเรากำลังร่วมคิดวางแผน ลงมือทำไป ๑ เดือนนี้ อยู่ในร่มใหญ่ "ธรรมนูญสุขภาพตำบลคอกช้าง"

มาช่วยทีมน้อง ๆ FA แหย่ ตะล่อม ขมวดสรุป

ใช้เวลาคุยเป็นชั่วโมง FA คอยประคองให้การพูดคุยไหลลื่นไปทีละกิจกรรม ๆ

^_,^

กิจกรรมแรก ทำความสะอาดหมู่บ้าน นานนิดหนึ่ง ความเชื่อมโยงสุขภาพชัดเจน

รายละเอียดจะรู้ได้อย่างไรว่ากิจกรรมสำเร็จ .... แกนนำช่วยกันเล่า แสดงความคิดเห็น

จนภาพชัดขึ้น ๆ .... ตกลงจะมีการบันทึกจำนวนตัวแทนครัวเรือนที่เข้าร่วม ถ่ายภาพทุกครั้ง

ลงบันทึกผู้ที่อาจไม่ได้ลงมือทำความสะอาดหมู่บ้านเอง หรือทั้งลงแรงและบริจาคทุนทรัพย์ น้ำแข็ง น้ำ เครื่องดื่ม น้ำมันเติมเครื่องตัดหญ้า นำเครื่องตัดหญ้าตนเองมา เป็นต้น

^_,^

กิจกรรมที่สอง ออกกำลังกาย .... ใช้เวลาคุยยาว

(คิดดัง เป็นความท้าทายของกระทรวงสาธารณสุข impaction ที่ค้างอยู่ในความรู้สึกชาวบ้าน

ออกกำลังกาย = เต้นแอโรบิก)

สภาพร่างกายแต่ละคนที่แตกต่างกัน กิจกรรมทางกายที่จะเคลื่อนไหวให้ได้มากกว่าอาหารที่กินเข้าไปเป็นพลังงานของร่างกาย

พอดี ๆ ที่จะทำได้ หากลุ่มเป้าหมายต้นแบบ ไม่ใกล้ไม่ใกล อสม.ทั้งหลาย กลุ่มวัยทำงานที่วัดรอบเอว คัดกรองน้ำหนักแล้วนั่นแหละ

อ้วน BMI ๒๓ ขึ้นไป ใครสมัครใจมาร่วมกิจกรรมออกกำลังกายลดพุงกันบ้าง

จดชื่อ นับจำนวนเป็นกลุ่มเริ่มต้น มีข้อมูลน้ำหนัก ส่วนสูง รอบเอวแล้ว

ออกกำลังกายตามความถนัด มาเต้นแอโรบิกกับผู้นำเต้นที่ชำนาญแล้วของหมู่บ้านก็ได้

จะยืดเหยียดแบบหมอที่อนามัยสอนก็ได้ จะโยคะ เดิน วิ่ง ปั่นจักรยาน ตามสะดวก

ทีมแกนนำชุมชนตกลงจะชั่งน้ำหนัก วัดรอบเอว ติดตามทุกเดือน

อ่ะ .... สรุปวิธีดำเนินการและประเมินกิจกรรมได้แล้ว เย้ ๆ

^_,^

กิจกรรมที่ ๓. รณรงค์ไม่กินอาหารหวาน มัน เค็ม

พี่ใหญ่ ยกตัวอย่าง การลงชื่อในสัญญา เลิกกินปลา-อาหารดิบ ของตำบลคอกช้าง

ส่วนการลดอาหารหวาน มัน เค็ม จะผนวกทำไปด้วยมั้ย?

ยังสรุปไม่ได้ ทีมแกนนำชุมชน

จะเสนอที่ประชุมชาวบ้านต่อไป

^_,^

กิจกรรมอื่น ๆ ก็ตามที่แกนนำชุมชนเสนอแผนครั้งแรก

เวลาล่วงเลยสองชั่วโมงครึ่ง

สรุปได้ว่า ทำ ๓ - ๔ กิจกรรมแรกให้ได้ก่อน

เดือนกรกฎาคมนี้ จะมีมหกรรมเครือข่ายคนอำเภอสระใครสุขภาพดี

ทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ก้าวหน้ามากน้อยแค่ไหน บ้านพลายงามค่อยไปนำเสนอกับอีก ๑๑ หมู่บ้าน

ให้ได้แลกเปลี่ยนกิจกรรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพที่อาจเหมือนหรือต่างกัน

อีกกิจกรรมหนึ่ง ซึ่งเคยทำต่อเนื่องมา ๗ ปี ตลาดนัดเครือข่ายชุมชนลูกหลานฟันดี อำเภอสระใคร (๒๕๕๑ - ๒๕๕๗)

ปีนี้จัดเป็นกิจกรรมย่อยหนึ่งของมหกรรมเครือข่ายคนอำเภอสระใครสุขภาพดี

ชื่อสั้นลง กิจกรรม "เครือข่ายชุมชนฟันดี" แต่เนื้อหาสาระ กลุ่มเป้าหมาย ได้หมดเลย .... กลุ่มไหนก็ได้หรือคนทั้งหมดในชุมชน

ครานี้ บทบาททันตแพทย์แล้ว ชี้แจงเชิญชวนการร่วมกิจกรรม ต่อยอดจากที่บ้านพลายงามก็เข้าร่วมมาตลอด

เดี๋ยวพบกัน

^_,^

ผู้นำเข้มแข็ง ทีมกรรมการหมู่บ้านชัดเจน แบ่งงานเป็นคุ้มและตามถนัด

รางวัลการพัฒนาหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงจังหวัดหนองคายดีเด่น ปี ๒๕๕๖ และอื่น ๆ ... อย่างภูมิใจ

และมิใช่แค่งานมหกรรมแล้วจบ โครงการที่เป็นทั้งการพัฒนาสุขภาพโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนเอง

และพัฒนาสมรรถนะของบุคลากรที่ลงมือทำด้วยกัน .... ที่จะปรับบทบาทตนเองเพิ่มเติม

(มิเพียงแค่หมอรักษา)

เป็นทีมผู้สนับสนุน กระตุก ซุก ยู้ (เข็น) .... ค่อย ๆ สร้างการเรียนรูัของชุมชน

ค่อย ๆ เป็น ค่อย ๆ ไป Facilitaor ของชุมชน เพื่อชุมชน

^_,^

จบวัน ทีม FA พูดคุย แลกเปลี่ยน สรุปการเรียนรู้กันในทีม

คราวหน้าต้องระวังอะไรบ้าง ... อย่าแย่งกันพูดเอง ๕ ๕ ๕ ๕

^_,^

สนุกมาก สนุกจริง ๆ

น้องบอกว่า น่าจะทำตั้งนานแล้ว

ไม่สายหรอกค่ะ ด้านช่องปากทำมา ๗ - ๘ ปี กว่าแกนนำแต่ละชุมชนจะดูแลช่องปากลูกหลานได้ดี

ด้านการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพจากรากฐานของชุมชนคราวนี้

ที่จะขับเคลื่อนบรรทัดฐานทางสังคมในการเปลี่ยนแปลงปัจจัยเสี่ยงร่วม (Common risk factors)

น่าจะร่นเวลาได้ดีขึ้น

หวังนะ หวังว่า .... ชีวิตนี้หวังดีไว้ก่อน

ขอบคุณจริง ๆ นะคะ ที่อ่านมาจนถึงบรรทัดนี้

มีประสบการณ์แลกเปลี่ยน แบ่งปัน เชิญนะคะ จักขอบคุณมาก

สวัสดีค่ะ

^_,^

[ขจิต ฝอยทอง]

มีกิจกรรมละเอียดมาก

ชอบข้อสุดท้ายมาก

มาให้กำลังใจทีมงานครับ

๔. รณรงค์แกนนำชุมชมชนเลิกสูบบุหรี่ ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๕๙ (คาดว่าแกนนำจะเลิกบุหรี่ ๑๐๐ % เย้ ๆ)

[ธิ]

จริง ๆ วันงดสูบบุหรี่โลก ๓๑ พฤษภาคม

ลืมถามชาวบ้านว่าติดงานอื่น หรือจำวันผิด

ขอบคุณ อ.ขจิต มาก ๆ ค่ะ