ปราชญ์/ผู้นำชุมชนในภูมิภาคตะวันตก : ศึกษา ลุงเอี่ยม ศรีพนมวรรณ์ (ครั้งที่ 8)

21/เม.ย./2559 วันนี้ก็เป็นอีกวัน ที่พวกเราได้ไปลงพื้นที่บ้านของลุงเอี่ยม ซึ่งวันนี้พวกเราได้ไปเก็บข้อมูลเกี่ยวกับพืชสมุนไพรที่ลุงเอี่ยมได้ปลูกไว้รอบๆบ้าน เมื่อพวกเราไปถึงลุงเอี่ยมก็ได้พาพวกเราไปเดินสำรวจพืชสมุนไพรรอบๆบ้าน ลุงเอี่ยมได้อธิบายสรรพคุณของสมุนไพรชนิดต่างๆ รวมถึงวิธีการขยายพันธ์ุ ลุงเอี่ยมได้อธิบายไว้หลายชนิดมาก ถ้าให้พวกเราจำคงจำกันไม่หมด พวกเราจึงใช้วิธีการอัดคลิปเสียงในระหว่างที่ลุงเอี่ยมอธิบาย

พวกเราจึงได้แกะคำพูดในคลิปเสียงของลุงเอี่ยม ที่พวกเราได้สัมภาษณ์เกี่ยวกับพืชสมุนไพรไว้มากมาย ดังนี้

นศ. อันนี้ก็ต้นหม่อนนะครับ ต้นหม่อนครับ สรรพคุณทางยา แก้ไข้ตัวร้อน แก้หวัด แก้ไอ แกหอบหืด หลอดลมอักเสบ ระงับประสาท แล้วก็นำไป ใช้ยังไงครับ

ลุงเอี่ยม. ก็ใบหม่อน ใบหม่อนนี่ก็เอาไปทำเป็นชา เป็นชาใบหม่อนได้

นศ. เป็นชาได้

ลุงเอี่ยม. แล้วก็เอาลูกของหม่อนก็เอามารับประทาน

นศ. แล้วการขยายพันธ์ครับ

ลุงเอี่ยม. การขยายพันธ์คือใช้กิ่งปักชำได้ แล้วก็ตอนราก ง่าย ไม่ได้ยาก ต้นมะละกอ ป้ายอยู่โน่น

ใครเอาป้ายไป เอาผักปลังไหม

นศ. เดี๋ยวลุงก็ต้องไปตัดอ้อยอีก

ลุงเอี่ยม. ก็รถมันมา เอาตะไคร้ไหม

นศ. ครับตะไคร้ ต้นตะไคร้ครับ

ลุงเอี่ยม. สรรพคุณอ่านไปเลย

นศ. สรรพคุณทางยา ใช้เป็นยาขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ลดการปวดท้อง ช่วยขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ ครับใช้ทำยังไงกิน

ลุงเอี่ยม. ต้น ต้นเอามาหั่น แล้วก็เอามาคั่วเป็นชากินเป็นน้ำชา เพื่อขับลม แล้วก็ท้องอืดท้องเฟ้อ เป็นยาอายุวัฒนะ

นศ. ใช้อยู่ในต้มยำก็ได้ กินได้นะครับ แล้วก็การขยายพันธ์

ลุงเอี่ยม. การขยายพันธ์ด้วยลำต้น

นศ. เอาลำต้นไปปักที่ดิน ครับต่อไป ก็ผัก

ลุงเอี่ยม. อะอันนี้ก่อนก็ได้ อันนี้ชะอม

นศ. อันนี้ชะอม

ลุงเอี่ยม. ชะอมนะไม่ใช่ส้มป่อย ส้มป่อยมันอีกแบบเมื่อกี้นี้ อันนี้ชะอม ชะอมก็ปะโยชน์ก็เป็นยาระบายเหมือนกัน

นศ. เป็นยาระบาย

ลุงเอี่ยม. ก็คือยอดมันก็เอามาทอดไข่

นศ. คือเอายอดมันแล้วใช้ยอดมันรับประทานยอดได้

ลุงเอี่ยม. แล้วก็ยอดอ่อนนี่หยิบได้ ชุบแป้งทอดได้ ทอดไข่ได้ กินดิบก็ได้

นศ. ก็กินได้ครับอร่อยดี

ลุงเอี่ยม. ก็คือชะอม ต่อมาผักปลัง

นศ. ครับผักปลัง

ลุงเอี่ยม. นี่ใกล้ๆกันเลยนะ ผักปลัง

นศ. สรรพคุณทางยาครับ แก้ขัดเบา แก้ท้องผูก เป็นยาระบาย บรรเทาอาการผื่นคัน แก้ขัดเบานี่มันยังไง

ลุงเอี่ยม. แก้ขัดเบาก็คือคนที่ประมาณว่า ฉี่ ขี้ ไม่ค่อยออก

นศ. แล้วไปกินคนที่ เอ่อ

ลุงเอี่ยม. เป็นยาระบายแก้ท้องผูก ควรจะกินผักพื้นบ้าน คือเป็นยาระบายในตัวเสร็จ

นศ. คือเอามันมาต้มกินหรอว่าไง

ลุงเอี่ยม. เอามาแกงส้ม ลวกน้ำมันหมู แล้วก็ชุบแป้งทอด

นศ. แล้วการขยายพันธ์

ลุงเอี่ยม. การขยายพันธ์ เมล็ดหรือเถาปักชำ ต้นต่อไปก็คือพริก นี่ป้ายพริกขี้หนูเดี๋ยวเอาไปนู้น ไปต้นนู้นก็ได้

นศ. อ่าวพริกขี้หนูครับ

ลุงเอี่ยม. เดี๋ยวพริกขี้หนูต้นนู้นดีกว่างั้นอ่ะ อันนี้พริกชี้ฟ้า

นศ. เล็บครุฑครับ ต้นนี้ครับ นี่ต้นเล็บครุฑ สรรพคุณทางยา เป็นกินเป็นผักสดแกล้มกับลาบ ชุบแป้งทอด

ลุงเอี่ยม. อันนี้เล็บครุฑ

นศ. มันแก้อะไรครับ แก้อะไรได้

ลุงเอี่ยม. ก็นี่ไง สรรพคุณเป็นยาระบาย

นศ. ครับผม อ๋อ ครับผม สรรพคุณเป็นยาระบาย

ลุงเอี่ยม. กินกับลาบ ชุบแป้งทอด และเป็นยาระบาย

นศ. วิธีขยายพันธ์ครับ

ลุงเอี่ยม. วิธีขยายพันธ์ก็คือเอากิ่งมาปักชำ

นศ. ครับ

ลุงเอี่ยม. เอากิ่งปักชำ

นศ. อ๋อ ครับผม

ลุงเอี่ยม. อันนี้นี่ตำลึงหวาน

นศ. ตำลึงหวาน

ลุงเอี่ยม. คือเด็ดยอดมาชุบแป้งทอด

นศ. นี่ครับ นี่ต้นอยู่นี่นะ นี่ครับ ต้นมันอยู่นี่

ลุงเอี่ยม. เอามาชุบแป้งทอด

นศ. ตำลึงหวาน

ลุงเอี่ยม. บำรุงตับ

นศ. สรรพคุณทางยา บำรุงธาตุและตับ

ลุเอี่ยม. แล้วก็ใช้เจริญอาหาร

นศ. เจริญอาหาร

ลุงเอี่ยม. ชุบแป้งทอดได้ แกงส้มได้ ต้มจืดได้

นศ. การขยายพันธ์ครับ

ลุงเอี่ยม. การขยายพันธ์ด้วยกิ่งปักชำ หักกิ่งปักชำ

นศ. อ๋อ หักกิ่งปักชำ

ลุงเอี่ยม. ปักชำได้

นศ. ต่อไปก็

ลุงเอี่ยม. ไปดูทางนู้น

นศ. โสมไทย บำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง แก้ปวดอักเสบ มีหนอง แก้อ่อนเพลีย ท้องเสีย ขับปัสสาวะ นี่ครับ ต้นโสมไทย

ลุงเอี่ยม. กินกับส้มตำ

นศ. กินดิบได้เลย

ลุงเอี่ยม. กินกับลาบส้มตำไดเลย

นศ. แล้วก็การขยายพันธ์

ลุงเอี่ยม. หักกิ่งปักชำ

นศ. ครับ

ลุงเอี่ยม. กระชายหัวอยู่ใต้ดิน

นศ. ครับกระชาย

ลุงเอี่ยม. กระชายมีหัวอยู่ใต้ดิน หน้านี้ก็จะไม่มี

นศ. อ๋อครับ หน้านี้ไม่มีครับ กระชายครับ สรรพคุณทางยา มีสารต้านมะเร็ง แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ช่วยขับลม ช่วยเจริญอาหาร

บำรุงกำลัง บำรุงหัวใจ บำรุงธาตุ เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ท้องร่วง ขับปัสสาวะ

ลุงเอี่ยม. ไปดูโหระพา

นศ. ใบโหระพา

ลุงเอี่ยม. โหราโกร๋นเลยใบ

นศ. ไหน นี่เราะ ต้นโหระพาครับ สรรพคุณทางยา ต้านมะเร็ง หลอดลมอักเสบ ช่วยขับลม ย่อยอาหาร รักษาโรคหวัด

ท้องอืดท้องเฟ้อ

ลุงเอี่ยม. กินยอดได้เลย

นศ. กินยอดได้เลย

ลุงเอี่ยม. ทั้งแกง

นศ. กิน

ลุงเอี่ยม. เอามากินดิบได้ แล้วก็แกง แกงเขียวหวาน

นศ. ผัด

ลุงเอี่ยม. ผัดกับ เออ มะเขือยาว

นศ. แล้วการขยายพันธุ์

ลุงเอี่ยม. เราก็เอากิ่งปักชำ แล้วก็เมล็ด

นศ. ครับผม

นศ. สรรพคุณทางยา ลดความอ้วน

ลุงเอี่ยม. เป็นยา

นศ. อ่า นี่ครับ ใช้รับประทาน

ลุงเอี่ยม. ใช้ยอด

นศ. ใช้ยอดอ่อนใช่ไหมครับ

ลุงเอี่ยม. เด็ดได้เลย จะกินดิบก็ได้

นศ. กินดิบก็ได้ ใช้แกงก็ได้ ทอดกับไข่ก็อร่อย ครับผม ครับ วิธีการขยายพันธุ์ครับ

ลุงเอี่ยม. ด้วยเมล็ด

นศ. ใช้เมล็ดขยายพันธุ์ นะครับ

ลุงเอี่ยม. แล้วก็กิ่งตอน

นศ. ครับแล้วก็กิ่งตอน สรรพคุณทางยา ดับพิษร้อน แก้เจ็บตา ตาแดง ตาแฉะ อ้าว แล้วมันใช้ทำยังไง

ลุงเอี่ยม. เถา เถานี่ ใช้ปรับตา เช่น ตาสัตว์ ตาไก่ ตาไร ที่เป็นตูมๆอะ เถาตำลึง เถาๆใหญ่ แบบนี่เป่าอืม

นศ. ยอดก็แกงกินได้

ลุงเอี่ยม. ขาย เอามาผัด

นศ. ต้มจิ้มน้ำพริก

ลุงเอี่ยม. ได้หมด แล้วก็ขายเป็นผักพื้นบ้าน

นศ. การขยายพันธ์ล่ะครับ

ลุงเอี่ยม. เป็นเมล็ดและเถา

นศ. พริกขี้หนู สรรพคุณทางยา ขับลม แก้ตาซางในเด็ก บำรุงธาตุ ขับเสมหะ กลากเกลื้อน

กลากเกลื้อน เคล็ดและปวดเมื่อย พริกขี้หนูครับ ก็คือว่ารับประทานที่เม็ด

ลุงเอี่ยม. คนไทยต้องกินทุกวันไง

นศ. แล้วการขยายพันธ์ครับ

ลุงเอี่ยม. ก็ด้วยเมล็ด

นศ. เมล็ดปลูก

ลุงเอี่ยม. ใช่มันจะขึ้นตาม ใต้ต้น ถ่ายนี่ด้วย ขึ้นใต้ต้นเนี่ย เนี่ยเม็ดเล็กๆเนี่ย

นศ. ก็ขยายพันธ์เองตามธรรมชาติ

ลุงเอี่ยม. หน้าฝนก็ถอนเม็ดขยายพันธุ์ ทั่วไปนู้นนะ

นศ. ครับ อันนี้คงไม่ติองชิมนะครับ

นศ. มะอึก สรรพคุณทางยา แก้น้ำลายเหนียว กัดฟอกเสมหะ ดับพิษร้อนภายในครับก็เอาไปทำยังไง

ลุงเอี่ยม. เอาผลนำมาตำน้ำพริก

นศ. ผลเอามาตำน้ำพริก

ลุงเอี่ยม. ใช่อร่อย มาเป็นยา แปปเดียวเสร็จ

นศ. การขยายพันธุ์

ลุงเอี่ยม. ก็ด้วยเมล็ด

นศ. เมล็ดเอาไปปลูก

ลุงเอี่ยม. นั่นมะระ

ลุงเอี่ยม. นี่มะระขี้นก นี่ก็จับเลย มะระขี้นกเป็นแบบไหน

นศ. มะระขี้นกครับ สรรพคุณทางยา แก้ไข้หวัด เบาหวาน ต้านไวรัสเอดส์ ต้านมะเร็ง บำรุงน้ำดี

ดับพิษทุกชนิด

นศ. ครับ มะกล่ำต้น สรรพคุณทางยา เป็นสีย้อมผ้า ใบ แก้โรคปวดกระดูก ครับๆนี่

ลุงเอี่ยม. ยอดอ่อนห่อหมก

นศ. เราจะใช้ยอดอ่อนมาห่อหมก

ลุงเอี่ยม. แล้วก็มาลวกน้ำมันหมู

นศ. ใช้ลวกน้ำมันหมู

ลุงเอี่ยม. แกงส้ม

นศ. แกงส้มกินรับประทานได้

ลุงเอี่ยม. ยาระบายด้วย แก้ปวดกระดูก แล้วก็แก้โรครุมมะตอย

นศ. การขยายพันธ์

ลุงเอี่ยม. ด้วยเมล็ด นี่เมล็ดถั่วสีแดงอยู่ใต้ต้นนี่ เม็ดแดงๆ

นศ. ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด แบบนี่ครับ

ลุงเอี่ยม. นี่เมล็ดสีแดง มะกล่ำต้น

นศ. ก็คือว่าขึ้นมาเอง โดยธรรมชาติก็ได้

ลุงเอี่ยม. ได้ อ้าว งั้น ไปดูไอนั่นเลย ตะลิงปิง

นศ. โอ้ ต้นตะลิงปิง ครับ สรรพคุณทางยา ช่วยให้เจริญอาหาร บำรุงระเพาะอาหาร ฝาดสมาน

ลดไข้ แก้ไอ ลูก ตรงนี้ๆครับ

ลุงเอี่ยม. นำไปต้มปลาทูอร่อยมาก

นศ. ต้นจิกสวน สรรพคุณทางยา ยาลม แก้จุกเสียดแน่น รักษาเยื้อตาอักเสบ แก้ไอ แก้ท้องร่วง เป็นยาระบายครับ ใช้ส่วนไหน

ลุงเอี่ยม. ก็คือส่วนยอด

นศ. ส่วนยอด

ลุงเอี่ยม. ส่วนเปลือก ใช้ส่วนยอดและส่วนเปลือก ส่วนยอดเอาเป็นอาหารแก้มกับส้มตำ แก้มกับลาบไปอ่อนยอดอ่อน

นศ. ครับและการขยายพันธุ์ครับ

ลุงเอี่ยม. การขยายพันธุ์ด้วยกิ่ง เมล็ด

นศ. ครับต่อไป ต้นชะมวง สรรพคุณทางยา แก้ไข้ กัดฟอกขับเสมหะ ช่วยระบายท้อง

ลุงเอี่ยม. เอามาต้ม ยอดอ่อน

นศ. ยอดอ่อนมาต้ม

ลุงเอี่ยม. เนื้อวัว เนื้อหมู

นศ. ต้มรวมกับเนื้อ เนื้อวัวหรือ เนื้อหมู รับประทาน

ลุงเอี่ยม. แล้วรสชาติเปรี้ยว

นศ. การขยายพันธุ์

ลุงเอี่ยม. ด้วยเมล็ดและกิ่งตอน

นศ. ด้วยเมล็ดและกิ่งตอน โอเค ครับ

ลุงเอี่ยม. เวลาปวดหัวเข่า ปวดขา ก็เอามารนไฟแล้วก็พันขา แล้วก็โสมไทย แล้วก็สบู่ดำ ตำๆ แล้วก็ใช้อุ่นไฟให้อุ่นแล้วก็เอามาพอก หรือพิษยาแก้ปวด หัวเข่า ปวดข้อ

นศ. การขยายพันธุ์ครับ

ลุงเอี่ยม. ด้วยหน่อเล็กๆ มันจะขึ้นตามโคน

นศ. อืม มันจะมีหน่อเล็กๆอยู่ครับ มีหน่อเล็กๆอยู่ตรงโคนต้นครับ เอาไปแยกปลูกได้ใช่ไหมครับ

ลุงเอี่ยม. ได้และก็เมล็ด

นศ. ต้นชำมะเลียง สรรพคุณทางยา แก้โรคไข้พิษ ไข้กาฬ แก้ร้อนใน สันนิบาต ท้องพูกใช้

ลุงเอี่ยม. ก็คือใบมาเป็นอาหาร

นศ. ใบเป็นอาหาร

ลุงเอี่ยม. ใบอ่อน

นศ. ใบอ่อนแล้วผลนี่

ลุงเอี่ยม. ผลก็รับประทานได้ ดอกก็มากิกับลาบกินกับส้มตำได้ ดอกและยอดอ่อน ผลก็รับประทาน

นศ. อ่อ แล้วการขยายพันธุ์

ลุงเอี่ยม. การขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดและกิ่งตอน

นศ. อ่อ ครับ สรรพคุณทางยา แก้บิด ปากเปื่อย ใบแก้ปวดท้อง ก็คือใช้ใบ

ลุงเอี่ยม. แล้วยาง เอามา

นศ. ยางแก้แผลเปื่อย ปากเปื่อย ใบแก้ท้องร่วงครับ แล้วก็การขยายพันธุ์

ลุงเอี่ยม. ด้วยเมล็ด

นศ. ด้วยเมล็ด

ลุงเอี่ยม. ผลสุกก็รับประทานได้

นศ. ครับ ต้นผักหวานบ้าน สรรพคุณทางยา ถอนพิษไข้ ใช้ยอดอ่อนรับประทาน

ลุงเอี่ยม. ก็คือรับประทานดิบได้ ลวกน้ำมันหมู ฉาบน้ำมันหมู

นศ. แล้วการขยายพันธุ์ก็

ลุงเอี่ยม. ปักชำ

นศ. ตอนกิ่งปักชำครับ

ลุงเอี่ยม. ปักชำได้เลย

นศ. นั้นคือ โมกมัน โมกมัน แก้โรคเรื้อน ตกโลหิต โรคไต ขัดมดลูก ท้องมาน โลหิตร้าย

ลุงเอี่ยม. ก็คือ ไม้ประจำราชบุรีด้วย

นศ. ครับ ไม้ประจำจังหวัดราชบุรีด้วยครับ การขยายพันธุ์

ลุงเอี่ยม. ด้วยเมล็ด

นศ. การขยายพันธุ์ ด้วยเมล็ด

ลุงเอี่ยม. เอาเปลือกมาทำเป็นยาแก้ปวดเมื่อย ยาอายุวัฒนะ

นศ. ครับ ตะโกนา ใช้เปลือกเอามาทำเป็นยาแก้ปวดเมื่อย เป็นยาอายุวัฒนะ

ลุงเอี่ยม. แล้วก็ใช้เป็นสีย้อม

นศ. แล้วก็ใช้เป็นสีย้อมครับ ย้อมแห ย้อมอวน แล้วก็การขยายพันธุ์แล้วก็การขยายพันธุ์ครับ

ลุงเอี่ยม. ด้วยเมล็ด

นศ. ครับ

แล้วนี่ก็เป็นบทสัมภาษณ์ที่พวกเราได้สอบถามลุงเอี่ยมเกี่ยวกับพืชสมุนไพรต่างๆ ซึ่งพวกเราก็ต้องขอขอบคุณลุงเอี่ยม ที่ได้ให้ความรู้และพาพวกเราเดินดูสมุนไพรรอบๆบ้าน แล้วยังให้พวกเราสอบถามเรื่องสมุนไพรต่างๆ ซึ่งพวกเราก็ได้ความรู้และประโยชน์อย่างมากเกี่ยวกับเรื่องสมุนไพรที่ลุงเอี่ยมได้อธิบาย