แนวคิดความเจ็บป่วยเรื้อรัง

สรุป กรอบแนวคิดวิถีทางความเจ็บป่วย (Trajectory Framework)

http://gotoknow.org/file/nursing/trajectory+framework.pdf

เป็นไฟล์เอกสารที่ส่งให้เพื่อนของโอ๋ช่วยแปล

และผลการแปลอ่านได้ที่นี่ดังนี้

หลังจากแยกแยะปัญหาของบุคคลและครอบครัวกับความเจ็บป่วยเรื้อรัง กระบวนการต่อมาคือกลยุทธ์ขั้นพื้นฐาน การบริหารจัดการและครอบครัว รวมถึงผลที่ตามมาของการจัดการเหล่านั้น

ขอบเขตของแนวทาง

               จากผลงานของ Strauss และทีมงานในปีช่วง ค.ศ.1960 และ 1970 ขอบเขตของวิถีทางได้ถูกนำมาพัฒนาขึ้นอีกครั้งในปี ค.ศ.1980 Corbin และ Strauss (1992) พัฒนาขอบเขตนี้ ทั้งนี้เพื่อให้พยาบาลสามารถ
1.)     มองเห็นถึงประสบการณ์ภาวะเจ็บป่วยเรื้อรังของผู้ป่วย
2.)     รวบรวมเอาทฤษฎีที่มีอยู่เกี่ยวกับภาวะโรคเรื้อรังเพื่อนำไปสู่แนวทางปฏิบัติ
3.)     เสนอแนวทางสำหรับการสร้างรูปแบบการดูแลรักษา ซึ่งเป็นแนวทางในการปฏิบัติ การสอน

การวิจัยและการกำหนดแนวนโยบาย

แนวทางได้ถูกอธิบายในเชิงของอาการความเจ็บป่วยผ่านช่วงเวลา รวมทั้งท่าทีของผู้ป่วย ครอบครัว และผู้ให้การบำบัดรักษาในการจัดการและกำหนดแนวทางนั้น แนวทางของภาวะความเจ็บป่วยได้ถูกกำหนดตามความเป็นไปโดยอาศัย เวชศาสตร์เชิงสรีระ และการเปลี่ยนแปลงทางสุขภาพ แต่กระนั้นยังมีกรรมวิธีบางอย่างที่ถูกใช้โดยผู้ป่วย ครอบครัว และผู้ให้การบำบัดรักษา ซึ่งกำหนดแนวทางของการเจ็บป่วย แม้ว่าอาการอาจเหมือนกัน แต่แนวทางของการเจ็บป่วยในแต่ละคนแตกต่างกัน ซึ่งนำไปสู่เอกลักษณ์ของแต่ละบุคคล (Jablonski, 2004) การกำหนดแนวทางนี้มิได้หมายถึงทิศทางที่แท้จริงของโรคจะต้องถูกเปลี่ยนไป หรือโรคได้รับการรักษา แต่วิถีทางของการเจ็บป่วยอาจถูกกำหนดหรือเปลี่ยนแปลงโดยพฤติกรรมของแต่ละบุคคลและครอบครัว เพื่อที่จะให้ทิศทางของโรคคงที่ มีการถูกรบกวนน้อยที่สุด และอาการที่ปรากฏอยู่ภายใต้การควบคุมที่ดีกว่า (Corbin and Strauss, 1992)

ภายใต้รูปแบบ คำว่า เฟส แสดงถึงภาวะต่าง ๆ กันของความเจ็บป่วยเรื้อรังของผู้ป่วย รูปแบบของแนวทางประกอบด้วย 9 เฟส ซึ่งแม้ว่าจะเป็นภาวะที่ต่อเนื่องกัน แต่ก็มิได้แปรผันตามกันโดยตรง ผู้ป่วยอาจมีลักษณะอาการเป็นไปตามเฟสแบบต่อเนื่องกันโดยตรง ถอยกลับไปยังเฟสก่อนหน้า หรือลุกลามไปยังเฟสที่นอกเหนือออกไป นอกจากนี้แล้ว การปรากฏของโรคเรื้อรังมากกว่าหนึ่งโรคมีผลต่อการดำเนินไปตามแนววิถีทางด้วยเช่นกัน

อีกคำหนึ่งที่ถูกใช้คือคำว่า “ประวัติ” ประวัติของผู้ป่วยประกอบด้วยข้อมูลการเข้ารับการรักษา แนวทางที่เป็นประโยชน์ในการวิเคราะห์อาการ ความเชื่อในการเจ็บป่วยและประสบการณ์อื่น ๆ ในชีวิต (White and Lubkin, 1998)

เฟสแรกเริ่มของรูปแบบวิถีทาง เรียกว่า Pretrajectory phase หรือเฟสป้องกัน ซึ่งทิศทางของการเจ็บป่วยยังไม่เริ่มขึ้น อย่างไรก็ตามมีปัจจัยทางพันธุกรรม หรือแนวทางการใช้ชีวิตของบุคคลที่เสี่ยงต่อการเกิดภาวะเจ็บป่วยเรื้อรัง ตัวอย่างเห็นได้จากบุคคลที่มีน้ำหนักตัวมากเกินไป และประวัติทางครอบครัวมีปัญหาเรื่องโรคหัวใจ และคลอเรสเตอรอลสูง และไม่ออกกำลังกาย

ในช่วงของ Trajectory phase สิ่งบ่งบอกและอาการของโรคเริ่มปรากฏ และการวินิจฉัยโรคก็เริ่มต้นขึ้น ผู้ป่วยจะเข้าสู่กระบวนการตรวจและวินิจฉัยตามอาการที่ปรากฏ ในช่วงของ Stable phase อาการของการเจ็บป่วยเรื้อรังอยู่ภายใต้การควบคุมและการจัดการดูแลโดยส่วนใหญ่สามารถกระทำได้ที่บ้าน ช่วงเวลาที่ไม่สามารถควบคุมอาการได้เกิดขึ้นในช่วงของ Unstable phase ในช่วงของ Acute phase เป็นภาวะอาการรุนแรงและไม่สามารถบรรเทาได้ หรือภาวะซับซ้อนของโรค ภาวะสำคัญหรือคุกคามชีวิตที่จำเป็นต้องอาศัยการรักษาโดยเฉียบพลันปรากฏในช่วง Crisis phase ช่วง Comeback phase แสดงถึงภาวการณ์ฟื้นตัว ช่วง Download phase เป็นลักษณะอาการปรากฏในทิศทางเลวลง โดยมีอาการปรากฏมากขึ้น รูปแบบของวิถีทางสิ้นสุดที่ถาวะ Dying phase ซึ่งเป็นภาวะที่กระบวนการในร่างกายไม่มีการตอบสนอง หรือเสียชีวิต (Corbin, 2001)

ตาราง 2-4 ภาวะต่าง ๆ ของแนวทาง

ภาวะ

นิยาม

จุดมุ่งหมายของการจัดการ

Pretrajectory

Trajectory Onset

Stable

Unstable

Acute

Crisis

Comeback

Download

Dying

ปัจจัยทางพันธุกรรม หรือแนวทางการใช้ชีวิตของบุคคลที่มีผลเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเจ็บป่วยเรื้อรัง

ปรากฏอาการที่เห็นได้ชัด รวมถึงช่วงการตรวจวินิจฉัย และระบุได้โดยอาการที่แฝงตัวทางชีววิทยา ในขณะที่ผู้ป่วยเริ่มสังเกตเห็นอาการ

ทิศทางความเจ็บป่วยและอาการอยู่ภายใต้การควบคุม ประวัติและกิจกรรมแต่ละวันได้รับการจัดการภายใต้ข้อจำกัดของการเจ็บป่วย การจัดการรักษากระทำที่บ้าน

ช่วงของความไม่คงที่ของการรักษาอาการ ภายใต้การควบคุมของโรค การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชีวิตประจำวันรวมทั้งการรักษากระทำได้ที่บ้าน

อาการรุนแรงและไม่บรรเทาลง หรือการพัฒนาของโรคที่ต้องอาศัยการดูแล หรือพักฟื้นบนเตียง เพื่อให้ทิศทางของโรคอยู่ภายใต้การควบคุม รวมทั้งประวัติและกิจกรรมในแต่ละวันบางอย่างอาจจะต้องระงับหรือลดลง

ภาวะจำเป็นหรือคุกคามชีวิตที่ต้องการการรักษาโดยฉุกเฉิน ประวัติและกิจกรรมชีวิตประจำวันถูกระงับจนกว่าช่วงวิกฤติผ่านไป

การฟื้นตัวอย่างช้า ๆ ถึงระดับที่ยอมรับได้ ตามอาการหรือโรค

ทิศทางของโรคกำหนดโดยความค่อยเป็นค่อยไป หรือรวดเร็วของภาวะถดถอยทางร่างกาย ที่เกี่ยวข้องกับการเพิ่มขึ้นของแนวโน้มทุพลภาพหรือความยากในการควบคุมอาการของโรค

ช่วงวันหรือสัปดาห์สุดท้ายก่อนการเสียชีวิต กำหนดโดยความค่อยเป็นค่อยไป หรือรวดเร็วของกระบวนการของร่างกาย ไม่มีการดำเนินไปของการกิจกรรมในชีวิตประจำวัน

ป้องกันการเจ็บป่วยเรื้อรัง

ก่อตั้งแนวทางการรักษา (Trajectory projection and scheme)

รักษาความคงที่ของโรค ประวัติ และกิจกรรมต่าง ๆ ในแต่ละวัน

กลับสู่สภาวะ Stable

ควบคุมสภาวะความเจ็บป่วย และดำเนินกิจกรรมในชีวิตประจำวันให้เป็นไปตามปกติ

ออกจากสภาวะคุกคามชีวิต

กำหนดแนวทางและดำเนินวิถีทาง

ปรับให้เข้ากับสภาวะถดถอย

ปล่อยวาง และเสียชีวิตโดยสงบ