เรียนรู้อุดมศึกษาออสเตรเลีย : ๕. การเดินทางของระบบประกันคุณภาพ

          หลังเข้าร่วมประชุม The 7^th annual University Governance and Regulations Forum ที่นครแคนเบอร์ร่า ออสเตรเลีย ระหว่างวันที่ ๔-๕ ก.ย.55 ที่นครแคนเบอร์รา  ออสเตรเลีย   ผมก็บอกตัวเองว่า หัวใจของเรื่องระบบประกันคุณภาพ ในบริบทไทย ส่วนที่สำคัญยิ่ง มี ๓ ประการ

๑. เป็น means ไม่ใช่ end  หรือเป็นการเดินทาง ไม่ใช่จุดหมายปลายทาง

๒. ไม่มีจุดจบ   คือต้องทำเรื่อยไป

๓. ตัวเอกคือผู้ทำงาน   ไม่ใช่หน่วยกำกับ

 

ระบบประกันคุณภาพเป็นการเดินทาง

          ระบบประกันคุณภาพอุดมศึกษาเป็นการเดินทางที่ไม่มีจุดจบ   เป้าหมายคือการทำให้อุดมศึกษาเป็นหุ้นส่วนที่เข้มแข็ง ในการพัฒนาประเทศชาติ    ระบบประกันคุณภาพที่เข้มแข็งไม่ใช่เป้าหมาย    ความเข้มแข็งหรือคุณภาพของอุดมศึกษาต่างหากที่เป็นเป้าหมาย

          ในการประชุมนี้ จึงมีคนออกมาเตือน   ว่าให้ระวังกรณีที่ TEQSA เข้มแข็งมาก มีอำนาจมาก และใช้อำนาจบังคับมาก    ลงรายละเอียดให้มหาวิทยาลัยดำเนินการ จนต้องเสียเวลา คน และค่าใช้จ่ายปฏิบัติตามที่ TEQSA กำหนด    จนตัวคุณภาพและการสร้างสรรค์เองย่อหย่อน   เข้าทำนอง “ระบบประกันคุณภาพเข้มแข็งมาก  แต่ตัวคุณภาพจริงๆ อ่อนแอ”   ซึ่งเป็นสภาพที่ประเทศไทยเผชิญอยู่ 

          ระบบประกันคุณภาพเป็นเครื่องมือ (means)  ไม่ใช่เป้าหมาย (end)

 

ระบบประกันคุณภาพไม่มีจุดจบ

          การประกันคุณภาพของทุกสิ่ง ทุกเรื่อง ไม่หยุดนิ่ง    เป็นเป้าเคลื่อนไหว หรือมีชีวิต     จึงมีการปรับตัวเปลี่ยนแปลงเรื่อยไปตามปัจจัยแวดล้อมมากมาย   การประกันคุณภาพของอุดมศึกษาก็เช่นเดียวกัน

          แต่ที่สำคัญที่สุด ระบบประกันคุณภาพของสถาบันอุดมศึกษาของแต่ละแห่ง จะต้องปรับตัวตามวิสัยทัศน์และเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัยที่มีการเปลี่ยนแปลง    เพื่อตอบสนองสังคม ในฐานะเป็นหุ้นส่วนของการพัฒนาที่ยั่งยืน

 

ตัวเอกในระบบประกันคุณภาพคือผู้ทำงาน

          เมื่อเป้าหมายแท้จริงของระบบประกันคุณภาพคือผลงานหลักขององค์กร   ตัวเอกของระบบประกันคุณภาพจึงต้องเป็นผู้ทำงานประจำในองค์กร    ผู้ทำงานประจำเหล่านี้จึงควรเป็นเจ้าของระบบประกันคุณภาพ    และใช้กลไกประกันคุณภาพมารับใช้ตน ให้สามารถผลิตผลงานที่มีคุณภาพอยู่ตลอดเวลา

          หน่วยงานใดสร้างการบวนทัศน์นี้ได้ ระบบประกันคุณภาพจะไม่เป็นตัวกดขี่หรือสร้างความทุกข์แก่คนทำงาน   แต่จะมีผลในทางตรงกันข้าม

 

นวัตกรรมของกระบวนการพัฒนาคุณภาพ

          การพัฒนาคุณภาพมีความหมายกว้าง    ไม่ใช่เพียงดูที่ตัวคุณภาพของผลิตภัณฑ์หรือบริการเท่านั้น   แต่ยังต้องดูที่ประสิทธิภาพ และดูที่ความพึงพอใจของผู้ทำงานเองด้วย   ระบบประกันคุณภาพ จึงสู้กระบวนการพัฒนาคุณภาพไม่ได้    กระบวนการพัฒนาคุณภาพให้ความหมายกว้างกว่า    และเน้นบทบาทของผู้ทำงานมากกว่า    รวมทั้งเปิดโอกาสให้การทำงานประจำเป็นการพัฒนาคุณภาพไปพร้อมๆ กัน    มีผลให้คนทำงานอยู่ในบรรยากาศเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา    การทำงานประจำที่มีการพัฒนาคุณภาพฝังอยู่ภายในเป็นส่วนหนึ่ง   เมื่อมองอีกมุมหนึ่ง เป็นการเรียนรู้   

 

          ในกระบวนการทั้งหมดนี้ หากสร้างบรรยากาศของการทำงานและการเรียนรู้ ให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้   เน้นการทดลองและค้นพบนวัตกรรม    การทำงานประจำนั้นเองจะสามารถสร้างนวัตกรรมได้ในลักษณะ “นวัตกรรมยกกำลังสอง”   คือนวัตกรรมในการทำงาน และนวัตกรรมของระบบประกันคุณภาพ

 

วิจารณ์ พานิช

๘ ก.ย.๕๕

[ชาญโชติ]

สุดยอดเลยครับ อาจารย์ ทำอย่างไรจะให้คนส่วนมากเข้าใจ ครับ ขออนุญาติเผยแพร่ในเครือข่ายของผมด้วยครับ

[นิ่มอนงค์]

.ใช่เลยค่ะอาจารย์ เห็นด้วยอย่างยิ่ง เราควรใช้ระบบประกันคุณภาพ เป็นตัวขับเคลื่อนให้เกิดความเข้มแข็งในการบริหาร มิใช่บริหารตามอำเภอใจ แล้วรายงานการประกันคุณภาพ เขียนรายงานสวยหรู แล้วเวามีการตรวจเยี่ยมเครียดกันทั้งองค์กร เพื่อหาหลักฐานมาอธิบายตามรายงานที่สวยหรู แต่จริงๆทำบ้าง ไม่ได้ทำบ้าง

[ชาญโชติ]

ผมติดตามอ่านบทความของอาจารย์วิจารย์ ทุกฉบับที่ลงเผยแพร่ใน gotoknow เรียนตามตรงว่าผมประทับใจท่านมาก ท่านเป็นปราชญ์ในยุคปัจจุบัน โดยเฉพาะท่านได้ศึกษาด้านการศึกษาและนำมาวิเคราะห์ สังเคราะห์ พร้อมนำประสบการณ์ในการทำงานและประสบการณ์จากการเข้าร่วมประชุมของท่าน มาต่อยอดทำให้ได้คำสอนและคำแนะนำที่เป็นประโยชน์ในการบริหารจัดการความรู้และการนำความรู้ไปปฎิบัติได้อย่างยอดเยี่ยม ผมเสียดายที่ไม่มีโอกาสได้เป็นลูกศิษย์ท่าน ดังนั้นจึงหวังว่าลูกศิษย์ของท่านน่าจะภูมิใจและนำคำสอนและแนวความคิดของท่านไปต่อยอดเพื่อให้เกิดการนำไปปฎิบัติในทุกภาคส่วนเพื่อให้เกิดการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ไทยให้เป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณค่า สร้างมูลค่าให้กับสังคมและประเทศชาติ ส่วนตัวผมเองถึงแม้นไม่ได้เป็นลูกศิษย์ของท่านโดยตรงแต่ก็ขอสมัครเป็นลูกศิษย์ของท่านโดยการติดตามเรียนรู้จากบทความที่ท่านนำมาเผยแพร่และนำความรู้ที่ได้จากท่านไปต่อยอดให้เกิดการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้มีคุณภาพสร้างมูลค่าด้านสังคม เศรษฐกิจ และความมั่นคงให้กับประเทศชาติ อีกทางหนึ่งที่ผมสามารถทำได้โดยการเผยแพร่บทความของท่านให้กับกลุ่มเครื่อข่ายของผม