การสอนปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงต่างจากการสอนอื่นๆ อย่างไร?

สืบเนื่องต่อจากวันที่ 10 พฤษภาคม 2555 ในที่ประชุมที่มี ท่านอาจารย์ปิยาภรณ์ นั่งเป็น Fa ผมได้เรียนรู้มากมาย จนต้องเขียนบันทึกไว้เพิ่มเติม เกี่ยวกับคำตอบของคำถามตามเนื้อชื่อข้างต้น ดังนี้ครับ

ผมตั้งคำถามกับ "วง" เองครับว่า "การสอนแบบปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนั้นแตกต่างจากการสอนแบบอื่นๆหรือไม่อย่างไร".... เกิดเรื่องครับ ท่านอาจารย์ปิยาภรณ์ จับเอาประเด็นนี้ทันที.... ต่อไปนี้เป็นประเด็นคำตอบคร่าวๆ ที่จับได้ครับ

• เราอาจแบ่งการสอนเป็น 3 ขั้นให้ชัดเจน เพื่อความสะดวกในการออกแบบการเรียนรู้ และชัดเจนในการประเมินผลสัมฤทธิ์ ได้แก่ ขั้นนิยาม ขั้นตีความ และขั้นการนำไปใช้ โดยประเมินทักษะการเรียนองค์ความรู้ ทักษะการคิด และทักษะชีวิตและอื่นๆ ตามลำดับ
• ในขั้นนิยาม การสอน ปศพพ. นั้นจำเป็น อาจเป็นรายวิชาในกลุ่มสาระสังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม หรือแยกเป็นวิชานี้ต่างหาก
• ในขั้นตีความ ครูต้องสอนแบบให้นักเรียนได้ฝึกตีความ คือฝึกคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์ พิเคราะห์ด้วยเหตุด้วยผล ครูเน้นเอื้ออำนวยให้นักเรียนได้ใช้ความคิด ด้วยวิธีการถามคำถาม เพื่อกระตุ้นให้คิด เช่น ทำไม เพราะอะไร มากพอไหม น้อยเกินไปหรือไม่ ถูกหรือไม่ ควรหรือไม่ เป็นต้น วิธีการสอนที่ดีคือ การสอนโดยเอาปัญหาเป็นฐาน (PBL)
• ในขั้นนำไปใช้ ควรสอนแบบโครงงาน (PBL) จะทำให้นักเรียนได้เกิดทักษะชีวิต ทักษะการเรียนรู้ ทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการทำงานเป็นทีม และทักษะอื่นๆ ที่สำคัญสำหรับชีวิตในศตวรรษที่ 21

ในความคิดเห็นผมการสอน 3 ขั้นตอน ที่กล่าวถึงนี้ ยังไม่ได้ทำให้บรรลุเป้าหมายของการสอนแบบ ปศพพ. เพราะผมมีความเห็นอย่างนี้ครับ

• ปัจจัยสำคัญที่สุดที่ต้องฝึกให้นักเรียนคือ 1) สติ รู้ตัว ระลึกรู้ตัว....ซึ่งจะนำไปสู่การเริ่มพิจารณานำ ปศพพ. มาใช้ในขณะนั้นๆ  2) สมาธิ ความตั้งมั่น....ซึ่งจะนำไปสู่การพิจารณา ปศพพ. เกี่ยวกับเรื่องนั้นๆ ได้อย่างรอบคอบ มีเหตุมีผล และ 3) รักษาศีล 5 เพื่อเป็นภูมิคุ้มกันตนเองจากสิ่งทั้งปวง นักเรียนในโรงเรียนต้องได้รับการปลูกฝังหรือบ่มเพาะให้เห็นความสำคัญของการรักษาศีล ให้ตระหนักว่าศีลคือสิ่งที่ทำให้คนเป็นคนที่สมบูรณ์
• การสอนในศตวรรษที่ 21 ในขั้นนิยาม ทำให้เกิดความรู้ด้านเนื้อหา ขั้นตีความทำให้เกิดความเข้าใจ ขั้นนำไปใช้ทำให้เกิดความเข้าใจหลักการและทักษะต่างๆ แต่การสอน ปศพพ. ต้องทำให้สามารถทำให้เกิด สัมปชัญญะ ถึงจะเรียกได้ว่าบรรลุเป้าหมาย
• เป้าหมายของ สสปศพพ. คือ อุปนิสัยพอเพียง คือ มีนิสัยพอเพียงอย่างเป็นอัตโนมัติ ดังนั้น สัมปชัญญะ หรือปัญญาเบื้องต้นเกี่ยวกับความพอเพียง จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง
• ในขั้นนิยามเป็นการเรียนรู้แบบรับข้อมูลภายนอกคือจากการฟังหรือการอ่าน ขั้นตีความเป็นการเรียนรู้จากการคิดพิจารณาตามเหตุผล ขั้นนำไปใช้คือการเรียนรู้จากการปฏิบัติ... ส่วนการเรียนรู้แบบ ปศพพ. ไปไกลกว่านั้น อาจเรียกได้ว่าเป็นการเรียนรู้ขั้น "ภาวนา" ......

ผมยังยืนยันว่า แนวพุทธ วิถีพุทธ สุดยอดแล้วครับ อย่าได้กลัวเกรง และปิดโอกาสลูกหลานเราที่จะได้มุ่งตรงสู่สิ่งที่ดีที่สุดนี้เลย......

ฤทธิไกร