เวียงโกศัย ตอน 12 คาราโอโกะ-อวสาน


คาราโอโกะ

การดูแลสุขภาวะระดับปฐมภูมินั้น ชาวบ้านชาวช่องต้องเป็นเจ้าเข้าเจ้าของโครงการ กิจกรรม หรืออะไรก็ตามที่เป็นเครื่องมือหลัก

ผมคิดว่าตอนนี้หมดยุคสมัยของ Nanny State ที่รัฐจะดูแลความสุขทุกอย่างของประชาชนไปแล้ว จะทำอย่างนั้นยิ่งจะทำให้คนงอมืองอเท้า โทษทุกอย่างที่คนอื่น เป็น blame culture (เหมือนบางประเทศ) เมื่อมีอะไรผิดแทนที่จะหาความสัมพันธ์ ความเกี่ยวเนื่องเชื่อมโยง กลับหาคนผิดก่อนและมองออกไปข้างนอกก่อนเสมอ Nanny State (รัฐที่ดูแลประชาชนเหมือนแม่นม ป้อนข้าวป้อนน้ำ อาบน้ำล้างก้นให้) จะมี sense ของการดูถูกดูแคลนประชาชนว่าไร้ปัญญา ไร้ความสามารถในการดูแลตนเอง และ "ต้องพึ่งพา" ทุกสิ่งทุกอย่างจากรัฐ กลายเป็น dependent society ซึ่งง่ายต่อการปกครองอย่างยิ่ง

ประเทศเราเป็นรึเปล่า ก็ต้องถามว่า เดี๋ยวนี้คนไทยเรารู้ซึ้งถึงคำว่า "หน้าที่" และให้ความสำคัญกับมันเพียงไร

หรืออาจจะเป็นเพราะเรายังติดอยู่กับเวทมนต์ คาถา เทวดา นางฟ้ากันอยู่ เพราะเมื่อวานนี้อ่านข่าว "พาดหัว" ว่าคนถูกหวยแทงตามเบอร์ทะเบียนรถนายกฯ ถ้าเรื่องแบบนี้ยังเป็นข่าว แถมยังมีคนตื่นเต้นไปกับมันด้วย การที่คนเราจะให้ความสำคัญกับ "หน้าที่" ก็ยังคงเป็นความฝันระดับ deep sleep อยู่ อีกนานกว่าจะตื่น

แม้กระทั่งการศึกษาที่ให้เครื่องมือเครื่องไม้ "ฐานคิด" เอาไว้เยอะมาก ไม่แพ้ประเทศใดๆในโลกนี้ก็ตาม แต่ก็ยังมีปัญหาในการนำเอา knowledge เหล่านั้นมาทำให้เกิด wisdom คือมีปัญหาด้านการเปลี่ยนความรู้เป็นปัญญา ที่จริงปัญญายังสูงไป เอา knowledge มาใช้ประโยชน์ต่อสังคมก็ยังยากอยู่ ไม่ต้องถึงกับทำให้ "เห็นความจริง" (คือปัญญา) เลย

มีคนสับสนระหว่างการมีและภาคภูมิใจในรากเหง้าที่มา กับการเป็นคนทันสมัย ว่าสองประการนี้เป็นตรงกันข้ามกัน สับสนคำ "ตรรกะ" คิดว่าเป็นเพียงอะไรที่มีคำว่า "เพราะ" หรือ "ดังนั้น" ก็พอ ไม่ต้องไปสนใจเนื้อหาว่ามัน "เป็นเหตุเป็นผล" หรือไม่

การที่พวกเราชาวปฐมภูมิมาดูงานที่แพร่ในครั้งนี้ นอกเหนือจากเห็น "ต้นทุน" ของชาวแพร่ ซึ่งส่วนหนึ่งยังเป็นชุมชนวัฒนธรรมเก่าแก่น่ารักของไทยอยู่ ยังเป็นโอกาสอันดีที่เราจะนำกลับไป "สะท้อน" สิ่งที่เราทำ สิ่งที่เราพูด สิ่งที่เราคิดว่าดี/ไม่ดี สำหรับกิจกรรมปฐมภูมิของพื้นที่ของเราเอง ซึ่งแน่นอนที่สุดแตกต่างจากของแพร่มากมาย เราคงจะไม่ได้คาดหวังว่ากลับไป เราจะมีชุมชนจักรยานชมเมือง แอ่วเมืองตั้งแต่เหนือจรดใต้ หรือเราจะมีชุมชนทำผ้าห้อม ฯลฯ สิ่งที่เราเห็นที่นี่ เป็น products ของ conceptual framework หรือกระบวนทัศน์สั่งสม หรือ "เบ้าหลอม" ของทั้งชุมชน

คำถามก็คือ "เรามองเห็นเบ้าหลอม" ของชุมชนเราหรือไม่?

และการมองเห็นสิ่งแรกๆ ได้แก่ เราเห็นจุดแข็งอะไรบ้างในชุมชนของเรา อะไรเป็น "วิถีแห่งความสุข" อะไรที่เป็น "วิถีแห่งความทุกข์" ของในชุมชนนั้นๆ เราได้ใช้กระบวนการ "เยียวยาทางสังคม (Social therapy)" บ้างแล้วหรือไม่ ได้แก่อะไรบ้าง มีอะไรที่เราพอจะนำมาขยาย สนับสนุน หรือเสริมทรัพยากรของรัฐเข้าไปได้บ้าง

และข้อสำคัญคือ เราไม่จำเป็นต้องทำทุกอย่างต่อเมื่อเราทราบผลล่วงหน้าว่ามันใช้ได้เท่านั้น! มั่วๆไปบ้างก็ได้ อาศัย gut instinct ก็ยังได้ และดีที่สุดก็คือ "ทำไปแล้ว ขณะที่เราทำ มีความสุขด้วย"

คาราโอโกะ (Kara OKO!)

คืนสุดท้าย แอ๊ดพาไปร้านๆนึง เปิดซะดึก ปรากฏว่าเป็นร้านเพื่อนแอ๊ด เราโชคดีเจอกีตาร์เทพท่านนึงคือพี่เบ๋ ใจดี (หลวมตัว) อาสาเล่นกีตาร์ให้แล้วแต่เราจะร้องเพลงอะไร โห มันจริงๆ

พี่เบ๋พยายามฟังว่าพวกนี้มันร้องอยู่เพลงไหน

ตอนแรกๆพวกเราก็ (ทำเป็น) เขินๆ พี่เบ๋รำคาญก็เลยบอกว่า "นี่จะร้องอะไร โอเกะ หรือโอโกะ?" เราก็งง (อารายวะ "โอโกะ") แกขยายความเพิ่ม "โอเกะ ก็แกะไปตามโน็ต ร้องไปตามเนื้อ แบบเป๊ะๆ โอโกะ ก็..... ช่างแม่...งมัน เอามันๆๆ ขอให้สนุก เป็นโอโกะ!!" เท่านั้นเราก็เฮกันใหญ่ ตอบเป็นเสียงเดียว "โอโกะครับ โอโกะค่ะ" มันส์ล่ะสิทีนี้

พวกเราก็ขุด (ที่เรียกขุดเพราะว่า เพลงที่ร้องได้ มันไม่อยู่ในหนังสือเพลงปัจจุบัน....) เพลงมาร้องกันเป็น series ได้บรรยากาศมาก เพราะร้านอยู่หลังวัดพอดิบพอดี และก็เลยได้ความรู้ใหม่ว่า ใช้ iPhone หรือ iPad search หาเนื้อเพลงจาก internet ตรงนั้นได้เกือบทุกเพลง เสียอย่างเดียวคือ มันจะไม่บอกว่าตรงไหนเป็น solo ดนตรี ตรงไหนให้ร้อง ตรงไหนให้หยุด เราก็ร้องไปเรื่อยๆ ล้ำหน้าบ้าง ไม่ยอมร้องบ้าง ไปตามประสา ขอให้มันส์เป็นพอ (ตาม concept คาราโอโกะ เป๊ะๆ) ยังมีคนติดโอเกะ หาว่าเราร้องไม่ตรงจังหวะอีก เฮ้อ... พวกนี้รับ concept ใหม่ๆช้ามากจริงๆ

พี่เบ๋คอยจับตัวสองกีตาร์โอโกะเอาไว้ วงนี้เรียกว่าวง "3-Generations" ใครอยู่ generations ไหน แบ่งกันเองนะครับ!

แอ๊ดบอกว่าพี่เบ๋แกสองกีตาร์เด็กๆด้วย วิธีสอนของแกไม่เหมือนใคร คือให้คนเรียนเริ่มเล่นไปเลย เล่นไปเท่าที่อยากจะเล่น ขอให้มัน ขอให้สนุกไว้ก่อน ถูกผิดเรอะ โอโกะ ไปเลย! เพราะว่าที่เราทำอะไรไม่ได้สาเหตุหลักเพราะเรา "กลัวผิด" นี่เอง แต่สำหรับบางเรื่อง ต้องปลดล็อคตรงนี้ออกไปเป็นลำดับแรก ถ้ามัวแต่กลัวว่าจะผิด จะเพี้ยน ก็ไม่ต้องทำอะไรกัน เพลงมันไม่ได้จำเป็นต้องร้องแบบเดียว ร้องแบบอื่นๆ ร้องแบบของเราก็ได้ ใครจะทำไม ถ้าเราร้องแล้วมีความสุขก็น่าจะพอ

ครับ สรุปแล้ว การทำปฐมภูมิ ก็ง่ายๆครับ อย่าเอาแต่ใช้ "โอเกะ" อย่างเดียว เอา "โอโกะ" ไปเยอะๆ ขอให้ทำแล้วคนทำมีความสุขล่ะก็ ใช่ได้ ทำไปเลย ลุยไปเลย

ขอบคุณพี่เบ๋จริงๆ สำหรับสุดยอดวิชานี้ "โอโกะๆ" 

ขอจบ series ด้วยบทกลอนที่ผมมอบให้แอ๊ด เจ้าภาพของเรางานนี้ เป็นบทกลอนวันเกิดครับ

แอ่วเมืองแป้แห่เรื่องราวชาวท้องถิ่น
ทั้งของกิน คาราโอโกะ แกงโฮะหา
คนยิ้มแย้มใจเป็นสุขสมอุรา
ห้องธีต้าเราชุมนุมสุมเรื่องราว
มีเจ้าภาพแอ๊ดน้อยคอยดูแล
เราได้แปลรหัสนัยใช้ชีวิต
ไปกราบย่าเห็นที่มาได้ลิขิต
สิ่งนึกคิดคนเมืองแพร่รากลึกลง
ครบวันเกิดแอ๊ดพอดีในวันนี้
แก่อีกปีหน้าไม่เปลี่ยนแปลกจริงหนอ
ฤาใจมันเป็นสุขท่วมขึ้นถึงคอ
หรือหน้าแอ๊ดรอไว้ที่ห้าสิบปี?
จะอย่างไรบอกให้รู้ว่ากูสุข
ไม่มีทุกข์สักนาที ณ ที่นี่
ขอแอ๊ดจงภูมิใจที่ได้มี
คนศักดิ์ศรีผีเมืองแป้ คนทรนง

รัก จากสกล

หมายเลขบันทึก: 485349เขียนเมื่อ 17 เมษายน 2012 10:27 น. ()แก้ไขเมื่อ 7 มิถุนายน 2012 09:41 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (6)

สวัสดีค่ะอาจารย์หมอสกล

ครับ สรุปแล้ว การทำปฐมภูมิ ก็ง่ายๆครับ อย่าเอาแต่ใช้ "โอเกะ" อย่างเดียว เอา "โอโกะ" ไปเยอะๆ ขอให้ทำแล้วคนทำมีความสุขล่ะก็ ใช่ได้ ทำไปเลย ลุยไปเลย

  • ขอบคุณสำหรับข้อสรุปของการทำงานปฐมภูมิด้วยเช่นกันค่ะ
  • HBD อาจารย์แอ๊ดด้วยค่ะ ^^

โอโกะนี่เป็นสุดยอดวิชาครับ อีก version นึงของ NO FEAR เลยทีเดียว

คุณหมอสุพัตราคงทราบถึงสุดยอดวิชา version นี้แล้วใช่ไหมคะ แหะ แหะ ^^"

ไม่ทราบว่าทราบรึยังครับ วานไปบอกหน่อยสิ

ขอบคุณค่ะ สำหรับการให้กำลังใจ คนทำงานปฐมภูมิ ที่ทำให้รู้สึกว่าการลองผิดลองถูก ไม่ใช่เรื่องผิด แต่เป็นสิ่งท้าทายที่ทำให้อยากเรียนรู้ในเรื่องราวต่างๆมากมายยิ่งขึ้น ชอบทุกบทความของอาจารย์ค่ะ ทำให้เราทราบว่างานปฐมภูมิเป็นเสน่ห์ที่น่าค้นหา และภาคภูมิใจกับเพื่อนๆชาวปฐมภูมิทุกคน......ท่านเป็นคนมีเสนห์มากจริงๆ.........

งานมีเสน่ห์ คนมาเกี่ยวข้องเลยได้เสน่ห์ตามๆไป

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท