คนและสังคมคือทุนสร้างสุขภาวะสังคม : อาจารย์ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม
ผมได้ทราบข่าวการถึงแก่กรรมของอาจารย์ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม อดีตรองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ หลังจากได้ทราบถึงภาวะสุขภาพของท่านทั้งจากสื่อและจากเครือข่ายคนทำงานด้วยกันอยู่เป็นระยะๆต่อเนื่องมาหลายปี
สำหรับผมนั้น มีความประทับใจหลายอย่างต่อท่านอาจารย์ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม ท่านเป็นคนทำงานเชิงสังคมคนหนึ่งที่มีภาพสะท้อนความมีอุดมคติตามแนวของ ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ที่มีไฟและพลังความเป็นคนหนุ่มคนสาวจิตอาสาต่อสังคมอยู่เสมอ เป็นผู้สืบทอดศูนย์เรียนรู้เพื่อการบูรณะชนบท ที่ ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ได้ก่อตั้งขึ้นที่จังหวัดชัยนาทเพื่อสร้างผู้นำการเปลี่ยนแปลงรุ่นใหม่ๆให้กับสังคมและสร้างศักยภาพให้กับชุมชนเกษตรกร รวมทั้งเป็นที่ยอมรับอย่างสูงขององค์กรพัฒนาเอกชน ภาคประชาชน และเครือข่ายวิชาการภาคประชาสังคม
เป็นผู้มีบทบาทในการแลกเปลี่ยนประสบการณ์การพัฒนาของเครือข่ายองค์กรพัฒนาเอกชนของประเทศไทยและนานาประเทศ และเป็นผู้ริเริ่มนำเสนอการวิเคราะห์ศักยภาพเชิงบวกของทุนทางสังคม เทคนิคการวิเคราะห์และวางแผน AIC : Appreciation, Influence, Control แผนแม่บทชุมชน และอีกหลายอย่าง ซึ่งทำให้ระเบียบวิธีในการทำงานเชิงสังคมขององค์กรพัฒนาเอกชนและภาคประชาสังคมมีความก้าวหน้าเป็นอย่างสูง มีบทบาทต่อการชี้นำการพัฒนาหลายด้านให้กับประเทศ ในทรรศนะผมนั้น จัดว่าท่านและเครือข่ายคนทำงานเชิงสังคมที่ร่วมแนวทางกับท่าน มีส่วนสำคัญมากต่อการยกระดับการทำงานของภาคประชาชนและองค์กรพัฒนาเอกชนของประเทศ จากในอดีตที่มักมีภาพของการต้องเป็นคนละฝ่ายที่ไม่ใช่ภาครัฐและเน้นทำงานเคลื่อนไหว ให้มีความเป็นงานยุทธศาสตร์ความคิดและการใช้งานวิชาการเป็นเครื่องมือขับเคลื่อน
หลังสถานการณ์วิกฤตการถดถอยทางเศรษฐกิจของไทยและทั่วโลกในปี ๒๕๔๐ ท่านมีบทบาทสำคัญที่สุดคนหนึ่งของประเทศในการนำเสนอยุทธศาสตร์เพื่อแปรวิกฤติให้เป็นโอกาสในการสร้างทุนทางสังคม จึงเป็นช่วงที่ทำให้ผมซึ่งทำงานสนับสนุนทางวิชาการงานสาธารณสุขมูลฐานและการมุ่งเน้นชุมชน ได้รู้จักท่านผ่านการทำงาน ได้มีโอกาสร่วมเป็นทีมถอดบทเรียนและวิจัยประเมินผล ให้กับงานที่ท่านเป็นผู้ดูแลในเชิงนโยบายของรัฐบาล ทั้งภายใต้บทบาทของคนมหาวิทยาลัยมหิดลและการเดินเชื่อมต่อทำช่วยกันในหมู่เครือข่ายคนทำงาน ได้มีโอกาสรับฟังการบรรยาย สนทนา ปรึกษาหารือ ขอทรรศนะและการชี้แนะของท่าน
ท่านเป็น ๑ ใน ๒๐๐ กว่าคนของผู้หลักผู้ใหญ่และคนเก่งในวงการต่างๆที่เป็นหลักได้ของสังคมไทย ที่ช่วงหนึ่งผมได้ทำเป็นรายการไว้กับตนเอง เพื่อที่เมื่อผมลงไปทำงานในพื้นที่ต่างๆของประเทศแล้ว ผมจะทำข้อมูล เขียนบอกเล่า และรายงานจากพื้นที่ ในรูปของการอาสาทำหนังสือ เขียนจดหมาย และบันทึก เป็นสื่อถ่ายทอดเรื่องราวต่างๆที่เรียนรู้กับชุมชนตามพื้นที่ต่างๆของประเทศ ส่งไปยังกลุ่มผู้ซึ่งในทรรศนะของผมถือเป็นชุมชนผู้นำทางปัญญาเชิงสังคมของสังคมไทยเหล่านั้น ให้ได้มีข้อมูลและทราบสภาวการณ์ต่างๆในระดับวิถีชีวิตของประชาชนเพิ่มขึ้นมาอีกเครือข่ายหนึ่ง เพื่อได้ร่วมกันเป็นกำลังความรู้และกำลังทางปัญญาในสถานการณ์ต่างๆของสังคม ที่อิงไปถึงวิถีชีวิตชาวบ้านชาวเมือง
ผมได้ทำงานสนับสนุนวิชาการให้กับเครือข่ายของท่านในภูมิภาคต่างๆมากพอสมควร รวมทั้งในบทบาทของภาควิชาการนั้น ก็ได้ร่วมควบคุม สอบ และดูแลการทำวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาโทและเอกของหลายมหาวิทยาลัยมากกว่า ๒๐ เรื่อง ที่มีตัวแปรด้านชุมชนและการทำงานเชิงกระบวนการในแนวที่ท่านนำเสนอต่อสังคมอยู่ในกรอบการศึกษาวิจัย หลายคนเป็นคนหนุ่มสาวที่มีการศึกษาและภาวะผู้นำทางวิชาการดี ที่ทำงานในเครือข่ายองค์กรที่ท่านให้การสนับสนุน
ทั้งโดยบุคลิกภาพของความเป็นผู้ใหญ่ในสังคมที่มีกำลังปัญญา มีบารมี เข้มแข็ง มีอุดมคติ หยัดยืน เด็ดเดี่ยว แต่อ่อนโยน นอบน้อม และถ่อมตน รวมทั้งเป็นนักยุทธศาสตร์ทั้งในระดับนโยบายและในระดับปฏิบัติ ตลอดจนการทำงานกับภาคประชาชนด้วยวิธีการทางปัญญาและการใช้ความรู้ปรึกษาหารือกัน ก็ทำให้ผมประทับใจและเคารพนับถือความเป็นทั้งหมดของท่าน
ผมกล่าวได้ว่า ท่านเป็นคนหนึ่งที่มีอิทธิพลต่อการมุ่งสู่การทำงานวิชาการในแนวประชาคมของผม เห็นความสำคัญที่จะต้องเป็นอีกแรงหนึ่งที่จะร่วมทำให้ประสบการณ์ของภาคประชาชน วิถีชาวบ้าน ภาคพลเมือง และองค์กรพัฒนาเอกชน ทั้งในประเทศไทยและในประเทศอื่นๆ ได้พัฒนาบทเรียนและระเบียบวิธีการทำงานทางความรู้ ให้คนที่หลากหลายมีวิธีทำงานด้วยกันบนความแตกต่าง ทั้งภาครัฐ เอกชน ภาควิชาการ ชุมชนและภาคประชาชน ได้อย่างเหมาะสมในเงื่อนไขแวดล้อมอันหลากหลายยิ่งๆขึ้น
ขอน้อมคารวะและรำลึกถึงท่านตลอดไป
ความเห็น (8)
ขอร่วมไว้อาลัยกับคนดีของแผ่นดิน ผู้อุทิศตนเพื่อสังคมและชุมชนตลอดมาอย่างต่อเนื่องค่ะ
ขอร่วมไว้อาลัย อาจารย์ ไพบูลย์ ผู้ทำให้ชุมชนเรียนรู้จัดการตนเอง และผลักดัน พรบ.ที่เกี่ยวกับชุมชนหลายฉบับ
อาลัยยิ่ง
ขอร่วมไว้อาลัย อ.ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม ขอให้ท่านเดินทางสู่สุคติ - สัมปรายภาพด้วยเทอญ
สวัสดีครับพี่ใหญ่ครับ
ขอร่วมไว้อาลัยท่านด้วยครับ
สวัสดีครับบังวอญ่าครับ
ขอร่วมไว้อาลัยท่านอาจารย์ไพบูลย์กับบังวอญ่าด้วยครับ
สวัสดีครับคุณเอกจตุพร
ขอร่วมไว้อาลัยและน้อมคารวะความดีงามของท่าน
กับเอกด้วยครับ
มีความเป็นผู้่ใหญ่เป็นผู้นำและติดดินดี
ความดีที่ทำไว้ถูดจารึกไว้ในแผ่นดิน
ให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้และเดินตาม
ความเป็นผู้ใหญ่และมีความเป็นผู้นำในหลายแวดวงที่ติดดินดีนี่ ทำให้อาจารย์ไพบูลย์เป็นผู้เข้าถึงปัญหาของชาวบ้านได้อย่างลึกซึ้งและสามารถ สะท้อนความเข้าใจไปสู่การสนับสนุนผลักดันนโยบายหลายอย่างที่เอื้อประโยชน์ ได้อย่างเหมาะสมต่อสารทุกข์สุกดิบของชาวบ้านและชุมชนในเงื่อนไขแวดล้อมต่างๆ ของสังคมไทย แง่มุมนี้จึงเป็นแง่มุมหนึ่งที่คนทำงานในหลายสาขาจะสามารถเรียนรู้จากชีวิตการงานของท่านได้เยอะเลยนะครับ