วิธีป้องกันเส้นเลือดขอด+หลอดเลือดอุดตัน+ขาบวม

สำนักข่าวรอยเตอร์ตีพิมพ์เรื่อง 'Air travel may help explain clots in marathoners' = "การขึ้นเครื่อง (บิน) อาจช่วยอธิบายการเกิดลิ่มเลือด (หลอดเลือดดำอุดตัน) ในนัก (วิ่ง) มาราธอน", ผู้เขียนขอนำมาเล่าสู่กันฟังครับ

.

 [ wikipedia ]

.

ภาพ: โรคหลอดเลือดดำอุดตัน (DVT) จะพบขาท่อนล่าง และเท้าบวม-แดง, อาจพบร่วมกับอาการปวดขา ขาบวม เมื่อออกแรงกดทิ้งไว้ 10 วินาที... ผิวหนังจะยุบบุ๋มลงไป

.

โรคนี้พบบ่อยในคนที่นั่งนาน หรือเดินทางไกล, ไก๊ด์ท่านหนึ่งเล่าว่า ลูกทัวร์ท่านหนึ่งพาญาติผู้ใหญ่ไปเที่ยวเกาหลี ระหว่างเดินทางนั่งนาน อยู่ๆ ก็หายใจลำบาก เสียชีวิต ซึ่งอาจเป็นจากโรคนี้

.

  .

ก่อนหน้านี้มีรายงานว่า นักวิ่งมาราธอนที่ขึ้นเครื่องไปแข่งมีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดอุดตันที่ขาเพิ่มขึ้น

.

การศึกษาใหม่ทำในนักวิ่งมาราธอนที่มีสุขภาพดี และไม่สูบบุหรี่ 41 คนที่เข้าร่วมแข่งบอสตัน มาราธอน 2010/2553 (บุหรี่เพิ่มเสี่ยงหลอดเลือดอุดตัน ทั้งหลอดเลือดแดงและดำ) 

.

ผลการศึกษาพบว่า นักวิ่งมาราธอนที่ขึ้นเครื่องนานกว่า 4 ชั่วโมงไปแข่งมีระดับสารเคมี (D-dimer) เพิ่มขึ้น ซึ่งอาจบ่งชี้ว่า น่าจะเกิดลิ่มเลือด (clots) ในหลอดเลือดดำ

.

โรคหลอดเลือดดำส่วนลึกอุดตัน (deep vein thrombosis / DVT; ส่วนลึก = ไม่ใช่หลอดเลือดดำตื้นๆ ที่ผิวหนัง เช่น หลอดเลือดในชั้ันกล้ามเนื้อ-พังผืด ฯลฯ) พบบ่อยในหลอดเลือดดำส่วนน่อง

.

ลิ่มเลือดจากโรคนี้ (DVT) อาจลามไปยังขาท่อนบน หรือเกิดลิ่มเลือดหลุดลอยไปในกระแสเลือด ก่อนอุดตันหลอดเลือดอวัยวะต่างๆ เช่น ปอด หัวใจ ฯลฯ ได้

.

ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐฯ (CDC) ประมาณการณ์ว่า คนอเมริกันมีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดดำอุดตัน ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้ 1-2:1,000 ต่อปี หรือถ้ามีคนอเมริกัน 1,000 คน จะมีโอกาสพบโรคนี้ 1-2 คน/ปี

โรคหลอดเลือดดำอุดตันพบเพิ่มขึ้นตามอายุ คนสูงอายุมีความเสี่ยงมากกว่าประชากรทั่วไป และขึ้นกับพันธุกรรม (DNA) ด้วย เช่น คนที่มีญาติสายตรงเป็นโรคนี้น่าจะมีความเสี่ยงมากกว่าประชากรทั่วไป ฯลฯ

คนที่ขึ้นเครื่องนานเกิน 4 ชั่วโมง เพิ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดดำอุดตัน (DVT) ในขาท่อนล่าง 2-3 เท่า

อาการโรคหลอดเลือดดำอุดตัน (DVT) ที่พบบ่อยได้แก่ ปวดขา ขาบวม หายใจลำบาก หัวใจเต้นเร็วขึ้น

แม้รักษาแล้ว ขาก็จะบวมง่ายไปอีกนาน เนื่องจากหลอดเลือดดำที่เป็นทางเดินเลือดตีบแคบ หรือตีบตัน

อ.ดร.แมรี แอนน์ เบาแมน ผอ.การแพทย์สตรีจาก Integris Health, โอกลาโฮมา สหรัฐฯ แนะนำวิธีป้องกันโรคหลอดเลือดอุดตัน (DVT) ซึ่งทำให้ขาบวม  ได้แก่

(1). ดื่มน้ำให้มากพอเป็นประจำตลอดวัน โดยเริ่มดื่มหลังตื่นนอน (บ้วนปากแล้วดื่มน้ำ 1-2 แก้ว), สังเกตว่า ถ้าไม่ปัสสาวะในช่วงกลางวันนานเกิน 2 ชั่วโมง หรือน้ำปัสสาวะมีสีเหลืองเข้ม มักจะเป็นผลจากการดื่มน้ำไม่พอ

(2). ไม่สวมเสื้อผ้า ชุดชั้นใน หรือเข็มขัดรัดแน่น, ให้ใส่เสื้อผ้าหลวมเล็กน้อย (ถ้าสอดนิ้ว 2 นิ้วเข้าไปได้ ถือว่า ไม่คับ)

(3). ไม่นั่งไขว้ขา (cross legs) หรือไขว่ห้างนาน (ไม่ควรนั่งไขว้ขานานเกิน 5-10 นาที/ครั้ง) เพื่อป้องกันการกดทับหลอดเลือดดำ โดยเฉพาะด้านหลังขาท่อนบน-น่อง

(4). ขยับข้อเท้า-ข้อเข่า โดยการกระดกข้อเท้าขึ้นลง งอเหยียดเข่า หรือที่ดี คือ ลุกขึ้นยืนสลับนั่งลง อย่างน้อยทุก 1 ชั่วโมง, และลุกเดินไปมาทุกๆ 1-2 ชั่วโมง

(5). ไม่นอนนิ่งนาน โดยเฉพาะเมื่อป่วยหนัก กระดูกหัก หลังผ่าตัด, ควรพลิกตัว ขยับแขนขา หรือลุกนั่งเป็นระยะๆ ตามที่หมอแนะนำ

(6). การสวมถุงยางยืดคล้ายถุงน่อง (compression stockings) อาจช่วยลดความเสี่ยงได้

ถึงตรงนี้... ขอให้ท่านผู้อ่านมีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

• [ วิธีป้องกันหลอดเลือดดำอุดตัน (DVT) เมื่อเดินทางไกล-ไปทัวร์ ]
• [ วิธีป้องกันหลอดเลือดอุดตัน (DVT) ]; [ โรคหลอดเลือดดำอุดตัน ]

> [ Twitter ]

• Thank Reuters source > SOURCE: bit.ly/zoa7dt The American Journal of Cardiology, online February 20, 2012.

 

• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ รพ.ห้างฉัตร ลำปาง. 2 มีค.55. ยินดีให้ท่านนำบทความไปใช้ได้ โดยอ้างที่มา และไม่ใช้เพื่อการค้า > CC: BY-NC-ND.
• ข้อมูลทั้งหมดเป็นไปเพื่อการส่งเสริมสุขภาพ ไม่ใช่วินิจฉัยหรือรักษาโรค; ท่านที่มีโรคประจำตัวหรือความเสี่ยงต่อโรคสูงจำเป็นต้องปรึกษาหมอที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้.