บันเทิงในธรรม (๓)

อารมณ์ของผู้ภาวนา

 

การภาวนาเป็นการสละทิ้ง ปล่อยวาง เพื่อเข้าสู่ภาวะที่น่าปรารถนา การใช้ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เป็นฐานในการพิจารณาก็เป็นประเด็นหนึ่ง ขึ้นอยู่กับความสนใจของแต่ละบุคคล หรือจะใช้ขันธ์ ๕ ที่เป็นประสบการณ์เกี่ยวกับกายใจของเราก็ได้

 

ในกระบวนการวิถีของจิต ในที่สุดแล้วจะเหลือแค่กายกับใจ เวลาพิจารณาเรื่องขันธ์ ๕ พิจารณาให้เห็นว่าไม่ได้เป็นเรา ไม่ได้เป็นของเรา ความรู้สึกของเราปักหลักไว้ที่รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ไปไหนได้ไม่ไกลหรอก เหมือนหมาที่ถูกผูกเชือกโยงไว้กับหลัก ก็ได้แต่เดินวนไปวนมารอบๆ หลัก เราต้องหมั่นพิจารณาเพื่อไม่ให้เป็นทาสของสิ่งเหล่านี้

 

เวลาที่ไม่สบาย เจ็บไข้ได้ป่วย ก็ทำให้เราวุ่นวาย บางทีครั้งนี้ก็อาจจะพ้น แต่ครั้งหน้าไม่พ้นหรอก รูปของเราก็เปลี่ยนแปลงเมื่ออายุมากขึ้น ความรู้สึกก็เปลี่ยนแปลง เวทนาก็เปลี่ยนไป เวลามีสุขเวทนาก็พอทน แต่ถ้าเป็นทุกขเวทนาก็ไม่ทนเท่าไหร่ ถ้าเข้าใจ รู้เท่าทันก็จะไม่วุ่นวาย

 

ผู้ใดตั้งอยู่ในสติ โดยเฉพาะสติที่สมบูรณ์โดยเฉพาะสติปัฏฐาน จิตจะเอนเอียงไปสู่ความปลอดโปร่ง ไปสู่ทางดับทุกข์ ธรรมชาติสร้างมาอย่างนี้ หมั่นตั้งสติพิจารณาในประเด็นต่างๆ เช่น ขันธ์ ๕ อายตนะ ๖ จิตจะไหลไปสู่ความสงบได้โดยไม่ยาก ต้องพิจารณาให้ชัดเจนถี่ถ้วน ให้เห็นตามความเป็นจริง

 

พระสารีบุตรสอนพระรูปหนึ่งที่เข้าใจผิดในธรรมะด้วยการยกตัวอย่างว่า มีคนมั่งมีที่จ้างคนรับใช้เข้ามาทำงานในบ้าน ตอนแรกๆ คนรับใช้นั้นก็ตื่นก่อน ช่วยดูแลการงานทุกอย่างจนถึงกลางคืน ดูเป็นคนที่น่าเชื่อถือ น่าไว้วางใจ พออยู่ไปนานเข้า ตอนนายนอนพักเขาก็เอามีดแทง เพราะที่จริงแล้วคนรับใช้คนนี้เป็นศัตรูมาแต่เก่าก่อน

 

เหมือนรูป เวทนา สังขาร ที่มารับใช้เรา แต่ต่อมาก็มาฆ่าเรา ถ้าเราไม่สังเกตอย่างใกล้ชิดจนเห็นความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เป็นธรรมชาติ  ที่สมควรปล่อยวาง ถ้าทำได้จะเป็นบุญ ความสว่าง สะอาด สงบ มั่นคง จะเกิดขึ้นกับเราถ้าเราทำได้

ถ้าเห็นร่างกายจิตใจนี้เป็นของเรา เราจะวุ่นวายเกิดอุปสรรคอยู่ตลอด ยากที่จะอยู่อย่างอิสระจริงๆ ได้  สิ่งที่พระพุทธเจ้าสอนไม่ได้หลอกลวงเรา มนุษย์ไม่ชอบเป็นทุกข์แต่ก็ชอบสร้างทุกข์ ต้องเห็นตามความเป็นจริง ต้องศึกษา ต้องเห็นตามเหตุของความเป็นจริง ตั้งประเด็นในการพิจารณาเพื่อยืนยัน และรับรองในตัวเอง

 

ดูให้ดี ในที่สุดก็แค่นั้นแหละ เราก็สามารถละได้ สร้างความรู้ภายในจิตใจของเจ้าของ เรื่องเหล่านี้เป็นเรื่องธรรมดาแต่ไม่ธรรมดานะ