คุณสมบัติที่สำคัญของกระบวนกร
จากประสบการณ์ที่ผ่านมาในเรื่องของการเป็นกระบวนกร ผมมีความประทับใจกระบวนกรที่เก่งๆ หลายท่าน
ผมมีความคิดว่า คุณสมบัติที่สำคัญของ กระบวนกร ควรมีคุณสมบัติ ตามคำๆ หนึ่ง ที่แปล Facilitator ว่า "วิทยากรกระบวนกร"
นั่นคือ จะต้อง มีคุณสมบัติ เรื่อง "วิทยากร" และเรื่อง "กระบวนการ" ดังนี้ครับ
๑. เรื่องวิทยากร นั่นคือ ต้องมีองค์ความรู้ในเรื่องนั้นๆ เป็นอย่างดีทุกแง่ทุกมุม สามารถวิเคราะห์ และสังเคราะห์ องค์ึความรู้ที่เกี่ยวข้องได้อย่างเป็นระบบ ใครถามอะไรมา สามารถให้คำตอบในเชิงระบบได้
๒. เรื่องกระบวนการ เมื่อมีองค์ความรู้แล้ว ต้องสามารถให้ผู้เข้าร่วมเวทีได้เรียนรู้องค์ความรู้นั้นโดยการผ่านกระบวนการ และสามารถใช้ความรู้ดึงความรู้ของผู้เข้าร่วมได้ ไม่ใช่นำความรู้นั้นมาบอกตรง ๆ หรือนำความรู้มาผูกขาดความคิด ดังนั้น กระบวนการที่สำคัญ คือ การมีส่วนร่วม การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ โดยกระบวนกร จะมีหน้าที่ที่สำคัญ คือ "การใช้คำถามเพื่อนำไปสุ๋องค์ความรู้" และ "การฟังเพื่อสรุปประเด็น"
ตัวอย่างกระบวนกรที่เก่งๆ ที่เป็นตัวอย่างได้ คือ พิธีกรในรายการโทรทัศน์ ที่เชิญแขกรับเชิญที่มีความรู้ความสามารถ มาแสดงความคิดเห็นในประเด็นต่างๆ พิธีกรจะต้องทำการบ้านมาอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง เศรษฐกิจ สังคม การเมือง การศึกษา ศิลปวัฒนธรรม
พิธีกรเหล่านี้ จะฟังเก่ง จับประเด็นได้ชัด และ ใช้คำถามที่นำไปสู่ประเด็นได้เป็นอย่างดี ซึ่งจะจับประเด็นได้เก่ง ใช้คำถามที่เจาะลึกได้ ก็จะต้องทำการบ้านมาอย่างดี ในองค์ความรู้เรื่องนั้นๆ
ในมุมมองของผมเอง คุณสมบัติที่สำคัญของการเป็นกระบวนกร ระหว่าง ความรู้ และ กระบวนการ ผมให้ค่าน้ำหนักไปทางความรู้ มากกว่า กระบวนการ ครับ
นั่นคือ ความรู้ดี กระบวนการก็จะมาเอง ประมาณว่าสามารถ "ด้นสด" สามารถปรับเปลี่ยนได้ ตามสถานการณ์
แต่ถ้าเก่งกระบวนการ แต่ความรู้ไม่แน่น จะเป็นการประชุมที่เสียเวลาเปล่าครับ
ความเห็น (8)
ขอบคุณคะ ไ้ด้ข้อคิด การเป็นกระบวนกร ควรมีความรูเพื่อจับประเด็นได้ทัน
ครับ กระบวนกรที่จับประเด็นได้ เป็นตัวขับเคลื่อนการสนทนาที่สำคัญมากเลยครับ อย่างน้อยแสดงว่า เราให้ความสนใจและให้ความสำคัญในความคิดเห็นของเขา เขาก็จะรู้สึกว่าตัวเองมีคุณ่คา เขาจะแสดงความคิดเห็นที่ดีๆ ออกมาครับ
สวัสดีครับท่านรอง นักกระบวนกร จึงต้องมีทักษะ และพิชาญอันแกร่งกล้า ที่จะ"ด้นสด"ได้ คือใช้สถานะการ จัดการสถานะการ......
(นั่นคือ ความรู้ดี กระบวนการก็จะมาเอง ประมาณว่าสามารถ "ด้นสด" สามารถปรับเปลี่ยนได้ ตามสถานการณ์)......เหมือนไร้ระเบีบยแต่มีระบบไปสู่เป้าหมาย
สวัสดีค่ะท่านรอง ฯ ครูตาหายหน้าไปนานแสนนาน แต่ปรากฎตัวใน FB ค่ะ ยังระลึกถึงเสมอ แต่ไม่มีเวลาเข้ามาเขียนเรื่องยาว ๆ นาน ๆ ได้แต่เข้ามาอ่านบ้างเป็นครั้งคราวค่ะ
คุณวอญ่าครับ
ผมเห็นกระบวนกรที่เก่งๆ หลายท่่าน เขาสามารถปรับเปลี่ยนไปได้ตามสถานการณ์ครับ เพราะเขามี "ภูมิรู้" มาเป็นอย่างดี จะมาไม้ไหน จะไปอย่างไร สถานการณ์ปรับเปลี่ยนไปอย่างไร เขาไปได้หมดครับ
ขอบคุณครับ
ครูตาครับ
ขอบคุณมากครับที่เข้ามาเยี่ยมเยียน สบายดีนะครับ
สวัสดีค่ะ อาจารย์ small man
เห็นด้วย...กับการให้ค่าน้ำหนักไปทางความรู้
แต่นั่น...อาจารย์ประสบการณ์โชกโชน
จนพลิกใช้กระบวนการได้มากมาย...กระบี่อยู่ที่ใจ
ฝึกใจให้นิ่ง รอจังหวะเป็น
นี่ยากกว่า "การใช้คำถามเพื่อนำไปสู่องค์ความรู้" และ "การฟังเพื่อสรุปประเด็น"
อีกนะคะ
จากคน...ที่ยังต้องฝึก "ใจ" ต่อไปอีกหลายเพลา
ขอบคุณมากครับ คุณหมอ
สำหรับผมเอง ความมั่นใจ ของผม ในการเป็นกระบวนกร อยู่ที่ "ความรู้" ครับ จะไปเป็นกระบวนกร เรื่องใ้ด ต้องเตรียมและศึกษาความรู้ในเรื่องนั้นมาอย่างดี ทุกแง่ทุกมุม ส่วนเรื่องใด ที่ผมไม่มีความรู้ ผมจะไม่ไปเป็นกระบวนกรในเรื่องนั้นครับ
(มีกระบวนกรบางท่าน รับเป็นกระบวนกรไปทุกเรื่อง โดยที่คิดว่า เขาเป็น "วิทยากรกระบวนการ" เป็นผู้จัดกระบวนการ เขาไม่มีความรู้ในเรื่องที่จัดหรอก ความรู้ ผู้ร่วมเวทีต้องว่ากันเอง เวทีแบบนี้ แทบจะไม่ได้อะไรครับ)
เมื่อมีความรู้ และ นำความรู้ไปใช้ในเวที ฝึกทำบ่อยๆ ในหลายเวที เราก็จะได้กระบวนการต่างๆ จากเวที เป็นครูสอนเราครับ
ผมชอบกระบวนกรท่านหนึ่ง ท่านบอกว่า การเป็นกระบวนกร ต้องเหมือนเล่นหมากรุก ต้องมองหมากทั้งกระดาน มองตัวเล่นทุกตัว ต้องวางแผนนาที ต่อนาที พร้อมที่จะปรับเปลี่ยนแผนได้ ทุกนาที ทุกขั้นตอน ให้สอดคล้ิองตามสถานการณ์
ผมก็จำและนำมาใช้ และ สังเกตครูพักลักจำ จากกระบวนกรที่เก่งๆ หลายๆ คนครับ
ขอบคุณครับ