สัมพัทธภาพ ... (สองปีกของความฝัน)
มุมมองหนึ่งจากบทความ "สัมพัทธภาพ" ในหนังสือ "สองปีกของความฝัน" โดยวินทร์ เลียววาริณ มีมุมคิดที่ดูเหมือนยากจะเข้าใจแต่กลายเป็นเรื่องที่พระพุทธองค์สอนพวกเรามานับพันปีแล้ว
.............................................................................................................
สัมพัทธภาพ
ทฤษฎีสัมพัทธภาพของไอน์สไตน์เป็นที่รู้จักกันทั่วโลก แต่หลัก "สัมพัทธ์" นั้นไม่ใช่ของใหม่ ปรัชญาพุทธพูดมานานแล้วว่า ชีวิตคือค่าสัมพัทธ์ ไม่ใช่ค่าสัมบูรณ์
พูดแบบง่าย ๆ สัมบูรณ์คือค่าที่แน่นอนตายตัว สัมพัทธ์ หมายถึง ค่าที่เกิดจากการเปรียบเทียบกัน
มองแบบสัมบูรณ์ : วันนี้อุณหภูมิอยู่ที่ 40 องศาเซลเซียส
มองแบบสัมพัทธ์ : นาย ก. รู้จักว่าวันนี้อากาศร้อนมาก ๆ ขณะที่นาย ข. บอกว่า อากาศวันนี้ร้อนแบบทนได้
โลกเราเต็มไปด้วย "ความสัมบูรณ์" ที่มนุษย์สร้างขึ้นเอง ยกตัวอย่างเช่น เมื่อใครคนหนึ่งบอกว่า จะขึ้นเหนือไปเชียงใหม่ เราก็มองเห็นภาพส่วนบนของแผนที่ทันที เมื่อบอกว่า จะไปตะวันตก ก็นึกถึงโลกฝั่งยุโรปหรืออเมริกา
แต่ความจริง เหนือ-ใต้-ออก-ตก เป็นเพียง "ภาษาแผนที่" ที่มนุษย์สร้างขึ้นมาเพื่อให้เราสื่อสารเข้าใจตรงกัน เป็นสิ่งสมมติอย่างหนึ่ง เพราะขณะที่ชาวกรุงเทพฯ มองว่า เชียงใหม่ อยู่ทาง "เหนือ" ชาวจีนและรัสเซียกลับมองว่ามันอยู่ทาง "ใต้"
เชื่อหรือไม่ว่า ในโลกเดียวกันของเรานี่เอง ออกซิเจนที่มนุษย์สูดหายใจและเป็นสิ่งที่จำเป็นต่อชีวิตของเรานั้น กลับเป็นพิษร้ายแรงต่อสิ่งมีชีวิตหลาย ๆ สายพันธุ์
สิ่งที่คนคนหนึ่งมองว่าเป็น "ทุกข์" อีกคนหนึ่งอาจมองว่า "พอไหว" หรือ "ไม่เท่าไร"
บางคนแผลเล็กร้องครวญคราง บางคนแผลใหญ่ บอกว่า "ยังไกลหัวใจว่ะ"
คนที่กินแต่อาหารดีมาตลอดชีวิตอาจมองอาหารริมถนนเป็นขยะ ขณะที่คนหิวโหยเห็นอาหารริมถนนเหมือนอาหารสวรรค์
การมองโลกแบบสัมบูรณ์เป็นการมองสุดโต่งหรือทวินิยม แบ่งโลกออกเป็นขาวกับดำชัดเจน ทำอย่างนี้คือเลว ทำอย่างนั้นคือดี
การยึดติดกับความสัมบูรณ์ก็คือการยึดถือ "ตัวกู-ของกู" นั่นเอง
เมื่อไรที่คิดว่าอะไรเป็นสัมบูรณ์ก็เกิดทุกข์
รักใครคนหนึ่งแล้วก็คิดว่าเขาหรือเธอเป็นของเราไปตลอดก็เกิดทุกข์ เพราะเขาหรือเธออยู่กับเราด้วยข้อแม้ปัจจัยที่ลงตัวในช่วงเวลาหนึ่ง แต่อาจไม่ตลอดไป
หากโลกคือความสัมบูรณ์จริง ป่านนี้เราก็คงไม่มีปัญหาสามีไปหาหญิงใหม่ หญิงเปลี่ยนใจเลิกกับคนรักเพราะพบคนใหม่ที่ลงตัวกว่า
ปรัชญาพุทธ (รวมทั้งสายที่สืบต่อมาเช่น เซน) เห็นว่าโลกนี้ไม่ใช่โลกสุดโต่ง หรือทวินิยมของขาวกับดำ ดี-ชั่ว ฯลฯ
เมื่อใดที่คิดสุดโต่งก็เป็นทุกข์ ไปจับต้องโลกแล้วทึกทักเอาว่ามันต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้เมื่อไร ก็ทุกข์เมื่อนั้น
ทุกข์ทั้งหลายในโลกมาจากการยึดติดทั้งนั้น
สามารถละทิ้งทวินิยมได้เมื่อไร ก็พ้นทุกข์ ง่าย ๆ เช่นนั้น
.............................................................................................................
คิดถึงคำท่านพุทธทาสครับว่า
"หากมองโลกในแง่ดีเกินไป ก็ทุกข์
หากมองโลกในแง่ลบเกินไป ก็ทุกข์
หากมองโลกตามสภาพความเป็นจริง จึงไม่ทุกข์"
บุญรักษา ทุกท่าน ;)...
.............................................................................................................
ขอบคุณหนังสือดี ๆ
วินทร์ เลียววาริณ. สองปีกของความฝัน. กรุงเทพฯ : 113, 2554.
ความเห็น (12)
สวัสดีครับ เข้ามาทักทาย และขออนุญาตร่วมแชร์ความคิดเห็นครับ
"ความจริงที่เป็นจริงเท่านั้น ที่จะทำให้เราไม่ทุกข์"
เห็นด้วยอย่างยิ่งครับ หากเราทำตัวกับใจของเราให้เป็นหนึ่งเดียวกันได้ ค้นหาจิตวิญญาณที่แท้จริงของเราให้เจอ เท่านี้ชีวิตก็มีความสุขแล้วครับ
"ชัยชนะใดๆก็ไม่ยิ่งใหญ่เท่าชนะใจตัวเอง ความพ่ายแพ้ใดๆก็ไม่ทำให้เราทุกข์มากมายเท่ากับการพ่ายแพ้ใจตนเอง"
ขอบคุณที่เปิดโอกาสให้แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันนะครับผม มีโอกาสจะเข้ามาทักทายอีกครับ
ขอบคุณครับ ท่านอาจารย์ ธนากรณ์ ใจสมานมิตร ;)...
ยินดีที่ท่านแวะเข้ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันครับ
สวัสดีค่ะอาจารย์
เห็นจะจริงอย่างที่อาจารย์ว่ามาน่ะค่ะ...
สิ่งที่คนคนหนึ่งมองว่าเป็น "ทุกข์" อีกคนหนึ่งอาจมองว่า "พอไหว" หรือ "ไม่เท่าไร"
บางคนแผลเล็กร้องครวญคราง บางคนแผลใหญ่ บอกว่า "ยังไกลหัวใจว่ะ"
คนที่กินแต่อาหารดีมาตลอดชีวิตอาจมองอาหารริมถนนเป็นขยะ ขณะที่คนหิวโหยเห็นอาหารริมถนนเหมือนอาหารสวรรค์
การยึดติดกับความสัมบูรณ์ก็คือการยึดถือ "ตัวกู-ของกู" นั่นเอง
ครูแอนเพิ่งไปเยี่ยมเพื่อนชาวใต้ที่ จ.นครศรีธรรมราชมาค่ะ
เขาก็เป็นทุกข์ แต่บางคนหัวใจยังยิ้มได้ ขนาดว่าเขาโดนอุทกภัยและดินสไลด์บ้านพังหายวับไปเป็นแถบๆ แต่สิ่งที่ครูแอนพบคือหลายคนเค้ายังมีหัวใจที่ยืนหยัด สู้ไหว ขนาดเราขนน้ำดื่มไปให้เขา เขาก็ยังอุตส่าห์ที่จะบริการน้ำดื่มให้พวกเราที่เดินทางมาไกล
พวกเขาคงไม่จ่อมจม..อยุู่กับสิ่งที่เป็นทุกข์ตลอดอายุขัยของพวกเขา
นั่นเอง การไม่ยึดติดตัวกู ของกูตามสัจธรรม และพร้อมที่จะเริ่มต้นใหม่กับชีวิตข้างหน้า
พวกครูแอนเลยทำได้แต่เพียงช่วยเยียวยาจิตใจพี่น้องชาวใต้ของเราเองเช่นกัน
ขอบคุณอาจารย์นะคะ
พี่จะรอ อ.เสือ อ่านให้จบก่อน
แล้วค่อยตามมาอ่านทีหลัง..อ่ะอ่ะ
ทุกข์ทั้งหลายในโลกมาจากการยึดติดทั้งนั้น
สามารถละทิ้งทวินิยมได้เมื่อไร ก็พ้นทุกข์ ง่าย ๆ เช่นนั้น
แล้วทำไมยังทุกข์ ยังท้อล่ะ.....(เดี๋ยวแก่เร็วนะ..)
สวัสดีครับ พี่คุณครู Lioness_ann ;)...
เป็นเสียงสะท้อนที่มีความสุขใจครับ เมื่อทราบว่า พวกเขาที่ได้รับภัยพิบัติมามาด ๆ ยังคงเหลือกำลังใจอย่างมาก
ขออนุโมทนาบุญกุศลด้วยนะครับ
ไม่ยึดติดมีความสุขจัง ;)...
ขอบคุณมากครับ
ตอนนี้อ่านได้ครึ่งเล่มแล้วครับ พี่ ครู ป.1 ;)...
บทไหนโดนใจก็เอาโปรโมทให้คุณวินทร์เขาเสียหน่อย
อยากบอกว่า หนังสือชุดนี้ดีทุกเล่มครับ โปรดปรานมากเลยล่ะครับ
ฝึก "ทุกข์" เอาไว้ครับ จะได้มี "ภูมิ" มากกว่าคนที่ไม่เคยทุกข์ อิ อิ
ขอบคุณครับ ;)...
สวัสดีค่ะอาจารย์เข้ามาก็เพิ่งเห็นบันทึกที่ตัวเองลงว่าไม่ได้หายไปไหน มาทวงถามว่า มันมีมากเกินไปใช่ไหมท่านข้อมูลที่เตรียม ก็สงสารทั้งคนทำและคนที่เขียนขึ้นมานะคะ ฮ่าๆๆ กลัวไม่ผ่าน กลัวถามหา ประมาณนั้น แต่ๆๆๆๆ...ผลสอบระดับชาติมีปัญหามันตกต่ำจร้าๆๆๆ
ผมเขียนคำแนะนำไว้ที่บันทึกของคุณครู Rinda แล้วครับ ;)...
ใจเย็น ๆ ครับ ค่อย ๆ เป็น ค่อย ๆ ไป
เป้าหมาย คือ ความง่ายต่อการสื่อสารถึงคนอ่าน ครับ ;)...
สวัสดีค่ะทุกคน
บังเอิญผ่านมา เลยแวะมาขอกำลังใจ ทุกวันนี้ก็ปลอบตัวเองว่าอย่ายึดติดกับมัน มันจะได้ไม่ทุกข์ แต่อดใจที่จะแสวงหาทุกข์ไม่ได้ พออยู่เงียบๆคนเดียวก็อดใจกลับไปคิดถึงเรื่องเดิมๆไม่ได้ ก็ต้องจมกลับทุกอีก
แสงตะวัน
เมื่อผ่านมา ก่อน ผ่านไป
ขอให้กำลังใจ แด่ คุณแสงตะวัน ครับ ;)...
ขอบคุณมากครับ
เมื่อวานเพิ่งเจอบันทึก รักนั้นเป็นฉันนี้ บทกวีของคุณครูกานท์ มาเรื่องนี้ชอบจัง สัมพัทธภาพ เชื่อมโยงกันเลย อิ อิ ระยะหลัง อ. เสือ คลอดเรื่องรักเน้อเจ้า :)
ขอบคุณครับ คุณ Poo ;)...
สงสัยจะอยู่ในภวังค์มั้งครับ ;)...