มันแกว "บางส่วนกินได้บางส่วนก็มีพิษ"
จากบันทึกนี้ แด่โยมแม่รำไพ ทิวาพัฒน์ผู้มาด่วนจากไปโดยไม่ได้สั่งลา
เรื่องนี้เกิดขึ้นเร็วมาก ทีแรกก็ทราบข่าวว่าท่านเข้าโรงพยาบาล เนื่องจากรับประทานมันเทศ เข้าไป (มันเทศ ที่นี่เรียกว่ามันสะเพา มันตะเพา) แล้วเกิดอาการเวียนศรีษะ และอาเจียน ปวดท้องอย่างรุนแรง
เมื่อได้อ่านทำให้ฉันเกิดข้อสงสัยจึงได้ค้นหาข้อมูลเรื่องมันเทศ มันสะเพา มันตะเพา
พบว่า มันที่ว่านั้น
คือ มันแกว
จากที่นี่
http://ling.arts.chula.ac.th/geoling/ISAN2522/category.php?id=67&
มันแกว |
ตะเพา มันกะเพา มันสะเพา มันแกวโป มันแจว มันแจวตะเพา มันเพา มันแกว หัวมันเพา หัวมันแกว มันแกวตะเพา มันแกวสะเพา มันแกวจีเพา หัวมันแกวสะเพา เอ็น โหเม็นขาว มันแกวเปาะ มันแกวเพา โหเอนตอย โหเอ็นตอย |
มันแกว
มีชื่อสามัญ : Jicama, Yam bean
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Pachyrhizus erosus L. Urb.
วงศ์ : Leguminosae
ชื่ออื่น : มันแกว (กลาง), หัวแปะกัวะ (ใต้), มันแกวละแวก มันแกวลาว (เหนือ), มันเพา (อีสาน)ลักษณะ เป็นเถาเลื้อย มีหัวใต้ดิน ใบมีใบย่อย 3ใบเรียงสลับ
ดอกเป็นช่อออกตามซอกใบ กลีบดอกสีม่วงแกมน้ำเงิน
•ส่วนหัว ... หัวมันแกวนั้นรับประทานได้
•แต่ส่วนที่รับประทานไม่ได้มีพิษนั้นได้แก่ ใบและเมล็ด
สารพิษ : ฝักอ่อนของมันแกวรับประทานได้ แต่เมื่อแก่โดยเฉพาะส่วนที่เป็นเมล็ดนั้นมีพิษ
มีสารที่มีฤทธิ์เป็นยาฆ่าแมลง หลายชนิด จากนี้ยังมีสารซาโปนิน ได้แก่ pachysaponins
A และ B ซึ่งละลายน้ำได้ และเป็นพิษต่อปลาทำให้ปลาตาย
ส่วนใบของมันแกวนั้นมีสารพิษคือ pachyrrhizid ซึ่งมีพิษต่อโคและกระบือมากกว่าม้า
การเกิดพิษ : จะทำให้เกิดอาการระคายเคืองในระบบทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน การ
หายใจเข้าไปพิษจะรุนแรงกว่า
โดยไปกระตุ้นระบบการหายใจ ตามด้วยการกดการหายใจ ชัก และอาจถึงชีวิตได้
มีรายงานว่าถ้ารับประทานเมล็ดมันแกวเพียงครึ่งเมล็ดจะเป็นยาระบาย และบางแห่งใช้
เป็นยาขับพยาธิ ดังนั้นจึงควรระมัดระวัง นอกจากนี้อาจเกิดอาการพิษเรื้อรัง โดยทำให้
ไขมันในตับและไตเปลี่ยนแปลง
ส่วนพิษของสารซาโปนิน จะมีผลต่อระบบทางเดินอาหารเช่นกัน คือมีอาการ
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ลำไส้อักเสบ ในรายที่เป็นรุนแรงอาจมีปัญหาในระบบกล้ามเนื้อ
ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง ไม่สามารถทรงตัวได้ ระบบไหลเวียนโลหิตผิดปกติ
และทำให้ชักได้
การรักษา : ล้างท้อง ให้รับประทานพวก demulcents เช่น นมและไข่ขาว
ระวังการเสีย น้ำและ electrolyte balance ถ้าสูญเสียมากต้องให้น้ำเกลือ ทางเส้นเลือด
อ่านข้อมูลเพิ่มเติมที่นี่ :http://www.rspg.or.th/plants_data/use/toxic_34.htm
ขอขอบคุณแหล่งข้อมูลค่ะ ...
ปิดท้ายบันทึกนี้ เรื่องราวอาหารการกินนั้นเป็นสิ่งสำคัญต่อร่างกาย บางอย่างเราก็ไม่ทราบถึงพิษภัยของสิ่งเหล่านี้ได้เช่นกัน อย่างฉันนี้ก็ที่ไม่ทราบมาก่อนว่ามันแกวก็มีพิษเช่นกัน
สุดท้ายนี้ขอกราบขอบพระคุณ ท่านพระมหาวินัย ภูริปญฺโญ ทิวาพัฒน์ มาณ.ที่นี้ด้วยเจ้าค่ะ
ขอขอบคุณท่านผู้อ่านทุกท่านด้วยน่ะค่ะ ...สวัสดีค่ะ ....
ความเห็น (26)
มันแกวแถวบ้านดาวกินได้ค่ะพี่หนูรี แต่เป็นอีกแบบหนึ่งค่ะ...สงสัยชื่อเรียกคงแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องถิ่น
ขอบคุณความรู้และภาพสวยๆ นะคะ ;-)
น้องดาวค่ะ
จากข้อมูล ส่วนหัวของมันแกวกินได้ค่ะ
แต่ที่กินไม่ได้ คือ ใบและเมล็ด ค่ะ
พี่หนูรีก็ไม่ทราบมาก่อนเหมือนกันค่ะ ลองค้นหาข้อมูลดูเจอเลยอยากบันทึกไว้ค่ะ
ขอบคุณค่ะ
ดอกเค้าสีสวยจังนะคะพี่หนูรี คล้ายๆ ดอกอัญชัญเลย
ทางเหนือบ้านผม เรียกมันละเเวก ทานหัวได้ เเต่ใบเเละเมล็ดไม่ได้ครับ
ส่วนมันเเกว(ภาคกลางเรียก มันเทศ) ทานได้ปกติ ยอดนำไปแกงส้มก็ได้ครับ
ขอบคุณข้อมูลดีดี ทันต่อเหตุการณ์จังนะคะ
สวัสดีครับ
สมัยที่ไปอยู่ในชุมชนชาวนา คราวไปเกี่ยวข้าว "มันแกว" จะเป็นของว่างที่วิเศษสุดเลย
นั่งพักหลบแดดร้อน ๆ ได้มันแกวสักหัวเนี่ย วิเศษมาก ๆ เลยครับ
น้องดาว...มารอบสอง
มันแกวที่กำลังออกดอกต้นนี้มาจากมันแกวที่เหลือจากทำไส้ซาลาเปาค่ะ ซื้อมาวางไว้มีจนงอกหน่อ เลยเอาไปปลูกไว้เล่น ออกดอกงามเชียว จนถึงวันนี้เพิ่งรู้ อิอิ..ว่าเมล็ดและใบกินไม่ได้
ขอบคุณค่ะ
สวัสดีค่ะคุณเอก
ขอบคุณน่ะค่ะที่มาแลกเปลี่ยนความรู้เรื่องมัน มัน ...
มาแล้ว เรียก "มันละแวก" กินได้แต่หัว ใบเมล็ดกินไม่ได้
อีกอย่างที่บอกน่าจะใช่มันอย่างนี้
ที่บ้านพี่หนูรี เรียกว่า มันหลา หรือว่ามันเทศค่ะ
ยอดมันเทศ : นำมาปรุงกินได้มีประโยชน์มากมาย
ขอบคุณค่ะ
คุณอุ้มบุญสวัสดีค่ะ
บังเอิญมีข้อสงสัยเรื่องมันเทศ มันแกว สมันสะเพา ว่าต่างกันอย่างไร จึงลองค้นดู พบว่าสนใจ จึงนำมาบันทึกค่ะ
ขอบคุณน่ะค่ะ
มันเทศ
ชื่อพื้นเมือง มันแกว มันแก๋วแดง (เหนือ)
คนทั่วไปคิดว่าพืชจำพวกหัว เช่น มันเทศ เรารับประทานแค่เฉพาะหัวเท่านั้น แต่ยอดมันเทศก็นำมารับประทานเป็นผักได้ ผู้ที่ไม่ใช่คนในภาคเหนือ อาจสับสนสักหน่อยเพราะว่าคนภาค
เหนือจะเรียกมันเทศว่ามันแกวหรือมันแก๋ว ยอดมันเทศนี้มีสารประกอบฟีนอลิค 429.19 มก. และแทนนิน 90.23 มก. มีค่าดัชนีแอนติออกซิเดนท์ 2.32
- หัวมันเทศนำมาต้มน้ำดื่มแก้เมาคลื่น หรือนำมาคั้นเอาน้ำแล้วใช้ทาผิวหนังเพื่อรักษาแผลไฟไหม้ก็ได้ ใบและยอดมีสรรพคุณถอนพิษไข้ นอกจากนี้การรับประทานมันเทศยังช่วย
ย่อยอาหารและบำรุงกำลังอีกด้วย
- ยอดมันเทศนำไปผัดกับน้ำมันสัก 2 – 3 นาทีพอแค่ผักสลบแล้วนำมารับประทานแกล้มกับน้ำพริกได้ หรือถ้าไม่อยากรับประทานอาหารที่ผัดน้ำมันก็นำมาลวกแทนก็ได้ นอก
จากจะนำมารับประทานกับน้ำพริกแล้ว ยังรับประทานแกล้มกับลาบและก้อยได้เช่นกัน แกงเลียงใส่ยอดมันเทศก็ดูเข้าท่าน่าอร่อย ส่วนหัวมันเทศก็นำมาทำอาหารหวานได้
http://www.watnai.org/daily%20food%20herb/fruit%20herb.html
ขอบคุณค่ะ
สวัสดีค่ะ
พี่คิมทราบจากบันทึกของการเสียชีวิตของแม่รำไพ ก็สงสัยว่าคือมันประเภทใด ทำไมจึงให้โทษ
ขอขอบคุณมากค่ะ สำหรับข้อมูลที่น้องนำมาเผยแพร่ ต่อไปต้องระวัง เห็นหัวโต ๆ น่าซื้อนะคะ
พี่คิมค่ะ
•มันแกวส่วนใหญ่หัวไม่โตมาก ประมาณ 3-4 หัวต่อกิโล
•ที่เห็นภาพในบันทึกนั้นที่ปลูกไว้ที่บ้านมีหัวเดียว(ปลูกไว้ชม)มันเลยเวลาไปแล้วค่ะ
ผ่าดูเนื้อเปลี่ยนสีไปแล้วแก่เกินไปค่ะ
ขอบคุณค่ะ
เป็นบันทึกที่ให้ความรู้ดีมากค่ะน้องหนูรี
อ่านบันทึกของพระคุณเจ้าพระมหาวินัยแล้ว รู้สึกเห็นใจท่านมาก
พี่อิงทำได้ก็เพียงแจ้งข่าว ให้สมาชิกไปร่วมกันให้กำลังใจท่าน
ก็หวังว่า ณ วันนี้ พระคุณเจ้าและครอบครัว คงคลายโศกเศร้าได้บ้างแล้ว
อิงจันทร์ ณ. เรือนปั้นหยาพี่อิงค่ะ
ด้วยความสงสัยเรื่องมันที่ว่าเลยลองค้นหาข้อมูล เพิ่งจะทราบเหมือนกันค่ะ
ขอบคุณน่ะค่ะ
ขอบคุณค่ะ..ขออนุญาตไปเผยแพร่ต่อนะคะ..
สวัสดีค่ะ
มาชวนไปเที่ยวบ้านไร่พนมทวนค่ะ
สวัสดีค่ะ ด้วยความยินดีค่ะ ขอบคุณน่ะค่ะพี่ใหญ่
ค่ะพี่คิม ไปเช้งเม้งมาค่ะ เลยไปได้เข้ามาที่บ้านนี้ วันนี้มาแล้วจะเข้าไปเยี่ยมชมบ้านไร่พนมทวนตามคำชวนค่ะ ขอบคุณค่ะ
- อูย..ได้ความรู้มาประดับตัวอีกแล้ว
- ว่าเมล็ดและใบของมันแกวทานแล้วอาจถึงชีวิต
- แต่ตามปกติจะทานทีก็ซื้อแบบหัวมาเลยค่ะ
- ไม่ค่อยได้ฉิวเฉียดกับใบและเมล็ดเท่าไหร่นัก
ขอบพระคุณพี่หรูรีที่นำมาแบ่งปันค่ะ.
สวัสดีค่ะน้องครูแป๋ม
ด้วยความยินดีค่ะ ขอบคุณน่ะค่ะที่แวะมาเยี่ยม
-
blue_star
-
นาง นงนาท สนธิสุวรรณ
-
คิม นพวรรณ
-
พ.แจ่มจำรัส
-
อิงจันทร์ ณ. เรือนปั้นหยา
-
อ.นุ
-
✿อุ้มบุญ✿
ขอขอบคุณดอกไม้แห่งกำลังใจจากทุกท่านน่ะค่ะ
คนเราทุกวันนี้ขาดการเชื่อมต่อความรู้ที่อยู่ติดแผ่นดิน ณ ภูมิศาสตร์นั้นๆ ความรู้พวกนี้มาจากประสบการณ์ของผู้เฒ่าผู้แก่นะคะ ทำให้การใช้อย่างไม่รู้ก็เป็นโทษถึงตาย หรือมีของดีเป็นได้ทั้งอาหารและยาก็ไม่รู้จักคิดว่าเป็นวัชพืช
ขอบคุณที่ค้นคว้ามาบอกกันค่ะ
สวัสดีค่ะพี่นุช
เห็นด้วยค่ะ เมื่อเรามาใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติเราต้องศึกษาและเรียนรู้ธรรมชาติและปรับตัวให้เข้ากับธรรมชาติรอบๆตัวค่ะ
ขอบคุณค่ะ