ถอดบทเรียน กลุ่ม "ดังลมหายใจ" : (๓) การหล่อหลอมสังคมโดยพุทธศาสนา

 

 

 

 

http://gotoknow.org/blog/wirat-kamsrichan/293232

 

 

 คุณณัฐรดา

 สมาชิก "กลุ่มดังลมหายใจ" ได้ถอดบทเรียนในประเด็น"การหล่อหลอมสังคมไทยโดยพุทธศาสนา" ไว้อย่างน่าสนใจดังนี้ :

 

 เรื่องเล่า “ดังลมหายใจ” ที่ผู้เล่า (ผศ.ดร.วิรัตน์ คำศรีจันทร์) ได้เรียบเรียงเหตุการณ์ในชีวิตท่านมาเล่าผ่านงานเขียนนี้ ผู้อ่านสามารถเห็นภาพสังคมไทยที่ถูกหล่อหลอมด้วยพุทธศาสนา ความสุขของพุทธศาสนิกชนที่ฉายออกมาจากการดำรงชีวิตโดยนำหลักธรรมมาเป็นแนวทาง ได้จากทั้งภาพวาด และเนื้อความเรียง ในประเด็นดังนี้

 

๑.การเกิดประเพณีเพื่อพระศาสนาโดยเฉพาะ ดังเช่นที่ผู้เขียนได้เล่าถึงประเพณีการปล่อยโคมลอยเพื่อบูชาพระรัตนตรัย

http://gotoknow.org/blog/wirat-kamsrichan/293232

 

เดิมคนในสุวรรณภูมินับถือผี ต่อเมื่อพุทธศาสนาเผยแพร่มาถึง จึงเกิดการผสมกลมกลืนกันระหว่างพุทธกับผี (หรือที่เรียกกันในปัจจุบันว่า “พุทธแบบชาวบ้าน”)  คือมีการนับถือผีและพุทธไปด้วยกัน แต่ยังให้พุทธเป็นประธาน

 

จึงเกิดความกลมกลืนของประเพณีดั้งเดิมต่างๆกับพิธีกรรมทางศาสนา และเกิดประเพณีต่างๆเพื่อการในพระศาสนาขึ้น

 

๒.การสร้างเครือข่ายทางสังคม อันเป็นผลสืบเนื่องมาจากประเพณีทางศาสนา

ในประเพณีการปล่อยโคมลอย ผู้เขียนได้เล่าว่า..

 

“เมื่อโคมลอยลอยขึ้นไปจนถึงลมบน ก็จะมีลมส่งลอยไปไกลได้หลายวัน บางครั้งจากบ้านผมที่ชุมชนบ้านตาลิน อำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์ดังในปัจจุบันนี้ ก็อาจลอยไปตกถึงจังหวัดพิจิตรและพิษณุโลกบ้าง ........ การรู้กันว่าบนโคมลอยมีสตางค์ อีกทั้งข่าวสารงานบุญ ..... ชาวบ้านปลายทางวิ่งตามเก็บโคมลอยและเปิดจดหมายออกอ่าน เมื่อรู้ข้อมูลที่ส่งและเสี่ยงทายโคมลอยแล้ว ชาวบ้านและชุมชนปลายทางก็จะมีธรรมเนียมนับความเป็นญาติพร้อมกับหาทางส่งข่าวกลับไปยังแถวบ้านผม จองกฐิน หรือขอเดินถือจดหมายกลับไปสร้างความคุ้นเคยเป็นญาติ คอยช่วยเหลือเกื้อกูลและทำบุญด้วยกันในอนาคต ...”

 

นั่นคือจากประเพณีทางศาสนา ได้ก่อให้เกิดความเชื่อมโยงถึงกันของชุมชนหนึ่งกับชุมชนอื่นๆ สร้างเครือข่ายเพื่อประโยชน์ในด้านต่างๆของกันและกันทั้งในปัจจุบันและอนาคต

 

 

๓.ลักษณะของสังคมที่มีความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันอันเนื่องจากการมีวัดเป็นศูนย์กลาง

ในวัฒนธรรมไทยนั้น ชุมชนผูกพันกับวัดและพระอย่างแนบแน่น เนื่องจากวัดเป็นศูนย์กลางของชุมชน พระจึงไม่ได้สอนธรรมแต่เพียงอย่างเดียว หากยังสอนวิชาทางโลกด้วย เช่น วิชาช่าง ศิลปะ การรักษาโรค และมักเป็นผู้นำในการพัฒนาชุมชนด้านต่างๆ เช่น การขุดบ่อน้ำ สร้างสะพาน ผู้ระงับกรณีพิพาทในชุมชนเหล่านี้เป็นต้นอีกด้วย

 

 จากการที่มีจุดศูนย์กลางอยู่ที่เดียวกัน ทำให้เกิดความสามัคคี ร่วมแรงร่วมใจในชุมชนเพื่อกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่งอันเกิดประโยชน์ต่อชุมชนโดยส่วนรวม

ในชุมชนที่ผู้เขียนได้เล่าไว้ ได้พบความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันโดยมีวัด หรือ กิจกรรมทางศาสนาเป็นศูนย์กลางได้เช่นกัน เช่น

 

.. การปล่อยโคมลอยซึ่งไม่สามารถทำได้โดยบุคคลใดเพียงบุคคลเดียวเนื่องจากความยุ่งยากเกินกำลังทั้งกำลังแรงงาน และกำลังทรัพย์ จึงต้องอาศัยความร่วมแรงร่วมใจของคนในชุมชน

 

.. การสร้างโรงเรียนวันครู (๒๕๐๔) ที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายๆฝ่าย

 

.. การขุดสระน้ำเพื่อแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำบริโภคหลังโรงเรียน เป็นต้น

 

(อย่างไรก็ดี จากเรื่องเล่านี้ ก็ยังเห็นการเปลี่ยนแปลงในสังคม ที่วัดในชุมชนถูกลดความสำคัญลงด้วย เช่น ศึกษาที่แยกตัวออกจากออกจากวัด จากการจัดการโดยพระ มาเป็นการศึกษาที่จัดการกันเองโดยฆราวาส ซึ่งก็เป็นลักษณะเดียวกับที่พบเห็นได้ในวัดอื่นๆทั่วประเทศ)

 

 

๔.ลักษณะของอุปนิสัย หรือวิถีชีวิตของคนในชุมชน

หลักธรรมในศาสนาพุทธมีส่วนในการหล่อหลอมลักษณะนิสัยของพุทธศาสนิกชนเป็นอย่างมาก เนื่องจากในศาสนาพุทธมีทั้งหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์ในทุกแง่มุม เช่น การพัฒนาจิตใจ การดำรงชีวิตให้เหมาะสม และมีความสุขตามฐานะทางสังคม (เช่น ในฐานะผู้ปกครอง ในฐานะแม่ ลูก เป็นต้น) การเกื้อกูลกัน รวมไปถึงความมีระเบียบเรียบร้อยในสังคม

 

ดังในเรื่องเล่าเรื่องนี้ สามารถพบลักษณะนิสัยที่ถูกหล่อหลอมด้วยพุทธศาสนาได้ในหลายแง่มุม เช่น

 

-การมีจิตใจที่ดี เช่น หลักพรหมวิหาร ๔ (เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา) เป็นต้น

 

-การครองชีวิตอย่างสงบสุขในฐานะฆราวาสและเพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขในสังคม เช่น หลักฆราวาสธรรม (สัจจะ ทมะ ขันติ จาคะ) หลักสังคหวัตถุ ๔ (ทาน ปิยวาจา อัตถจริยา สมานัตตา) หลักสัปปุริสธรรม ๗ (รู้จักเหตุ รู้จักผล รุ้จักตน รู้จักกาล รู้จักประมาณ  รู้จักบุคคล รู้จักบริษัท)

 

-การนำธรรมะมาใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ชีวิตเพื่อความสุขตามเหตุปัจจัย เช่น หลักปัจจุบันธรรม ชีวิตจึงผ่านความยากลำบากไปอย่างมีความสุขเพราะมอง และ ยอมรับโลก อย่างถูกต้องตามพื้นฐานความเป็นจริงในปัจจุบัน จึงมีความสุขกับสิ่งที่เป็นอยู่จริงในปัจจุบัน หรือ หลักสันโดษ ยินดีตามที่มี ที่หาได้ จึงไม่ริษยาใคร เป็นต้น

 

-การถือเอาประโยชน์ที่เลยตาเห็น หรือ สัมปรายิกัตถะ และ ปรมัตถะ นอกเหนือไปจากประโยชน์ปัจจุบัน หรือ ทิฏฐธัมมิกัตถะ ของพุทธศาสนิกชน

 

-การดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘ ที่นำมาจัดในลักษณะของบุญกิริยาวัตถุ ๑๐ เพื่อให้เหมาะกับวิถีชีวิตฆราวาส(ทานมัย สีลมัย ภาวนามัย อปจายนมัย เวยยาวัจจมัย ปัตติทานมัย ปัตตานุโมทนามัย ธัมมัสสวนมัย ธัมมเทสนามัย และ ทิฏฐุชุกัมม์)

 

ดังมีตัวอย่างอย่างมากมายที่พบได้จากเรื่องเล่า เช่น

 

..การขายผัดไทยแบบเงินเชื่อ ที่ผู้ซื้อนำเงินมาชำระภายหลัง (สัจจะ)

 

http://gotoknow.org/blog/wirat-kamsrichan/290078

 

..การคิดและทำกิจกรรมเพื่อเด็กๆที่ขัดสน (พรหมวิหาร ประกอบกับธรรมอื่นเช่น สังคหวัตถุ) การแบ่งเฉลี่ยความดีให้ผู้อื่น โดยแบ่งหน้าที่กันทำกิจกรรมเพื่อชุมชน เช่น การเลี้ยงอาหาร การขุดบ่อน้ำ  (ปัตติทานมัย)

 

ซึ่งนอกจะเป็นการแบ่งเฉลี่ยความดีกันแล้ว ในส่วนตัวผู้ทำ ยังถือว่าได้บำเพ็ญประโยชน์ (อัตถจิรยา) การยินดีกับความดีของผู้อื่น เช่น การที่ผู้เขียนยินดีกับมารดาที่จัดกิจกรรมเลี้ยงอาหารเด็ก (ปัตตานุโมทนามัย) เหล่านี้เป็นต้น 

 

http://gotoknow.org/blog/wirat-kamsrichan/286693

 

http://gotoknow.org/blog/wirat-kamsrichan/293442

[mena]

สวัสดีค่ะ  พี่ใหญ่

มาส่งความระลึกถึง

ที่กาฬสินธุ์ทั้งฝนตกและอากาศแสนหนาวเย็นมากๆ

มีดอกฟักข้าวมาฝากค่ะ

[นงนาท สนธิสุวรรณ]

คุณ mena ขอบคุณมากค่ะที่แวะมาเยี่ยมพร้อมดอกและผลฟักข้าวกำลังงาม..ที่สวนบ้านพี่ใหญ่มีแต่ใบดกค่ะ..

..อากาศเปลี่ยนแปลงเร็วและผิดฤดูกาล รักษาสุขภาพด้วยนะคะ..

[แสงแห่งความดี...]

แวะมาติดตามความเคลื่อนไหวครับ

copyไปอ่านแล้ว นะครับพี่ใหญ่

ขอบคุณครับ

[นงนาท สนธิสุวรรณ]

คุณแสงแห่งความดี ขอบคุณค่ะที่แวะมารับทราบความคืบหน้า..พี่ใหญ่กำลังร่างขึ้นบันทึกในประเด็นที่ ๖ "ความคาดหวังต่อการรักษาและพัฒนาวัฒนธรรม ของสถาบันครอบครัวสู่สังคม "

[JJ]

สงสารชาวไทยที่โดนน้ำท่วม ลมควรเลิกแบ่งสีไปดูแลคนไทยที่ลำบากดีกว่า

[นงนาท สนธิสุวรรณ]

อาจารย์หมอ JJ ขอบคุณมากค่ะที่มามอบดอกไม้แก่บันทึกถอดบทเรียนกลุ่ม "ดังลมหายใจ"..จะได้รออ่านการถอดบทเรียนของท่านนะคะ..

8. กลุ่ม CoP ฅ ฅน รักชิม

• JJ
• pa_daeng

     

            .....เห็นด้วยอย่างยิ่งค่ะที่ยามนี้ พวกเราควรร่วมด้วยช่วยกันเพื่อบรรเทาผู้ประสบภัยพิบัติภาคใต้ และควรหันหน้าเข้าหากันโดยเร็ว..

[ยูมิ]

มาชม

เรียงถ้อยร้อยอักษรดุจดังลมหายใจจริงนะครับนี่...ชื่นชม ๆ

[♥อุ้มบุญ♥]

• ✿อุ้มบุญ✿ มารายงานตัวเพิ่งกลับมาจากอุบล.....
• ดีใจนะคะที่พี่ใหญ่ช่วยขัดเกลาประเด็น และเป็นตัวแทนทีมส่งประเด็นร่วมสนุกในครั้งนี้ ขอบพระคุณยิ่งค่ะ
• ✿อุ้มบุญ✿เห็นด้วยในประเด็น ดังกล่าว ขอส่งไปก่อน
• สมาชิกท่านอื่นๆหากเพิ่มเติมสามารถเพิ่มได้ที่บันทึกน้องมะปรางค่ะ

[รัชดาวัลย์ วงษ์ชื่น(อิงจันทร์)]

สวัสดีค่ะพี่ใหญ่

• แวะมาติดตาม กิจกรรม สกัดความรู้ ของกลุ่มนี้ค่ะ
• ขอบพระคุณพี่ใหญ่ที่แวะส่งกำลังใจ "ภัยน้ำท่วม"
• และครูอิงมาส่งข่าวนี้ด้วยค่ะ

เรียนเชิญร่วมไว้อาลัยคุณแม่รำไพ โยมแม่ของพระมหาวินัย 

แด่โยมแม่รำไพ ทิวาพัฒน์ผู้มาด่วนจากไปโดยไม่ได้สั่งลา

[ยุวนุช]

กลุ่มถอดบทเรียนกลุ่มนี้ทำงานเข้มแข็ง ก้าวหน้ามากเลยค่ะ ได้เห็นภาพสังคมไทยงดงามบนพื้นฐานศีลธรรม ดีใจที่มีโอกาสได้รับรู้สิ่งดีงามเช่นนี้นะคะ

กลุ่มของคุณศิลาและนุชยังซุ่มๆอยู่ค่ะ ^___^

[นงนาท สนธิสุวรรณ]

อ.umi ขอบคุณสำหรับดอกไม้ที่มอบแก่บันทึกถอดบทเรียนของสมาชิกกลุ่ม "ดังลมหายใจ"..ซึ่ง คุณณัฐรดา สกัดจากเนื้อหาที่ประทับใจและน่าเรียนรู้มากค่ะ..

คุณอุ้มบุญ ขอบคุณมากค่ะขอบคุณมากค่ะที่มามอบดอกไม้แก่บันทึกถอดบทเรียนกลุ่ม "ดังลมหายใจ"..สมาชิกทุกคนมีมุมมองที่น่าสนใจทั้งสิ้นค่ะ..

.... พี่ใหญ่หวังว่า กลุ่ม" คนปลูกผักกินได้ " คงจะเริ่มต้นเขียนเนื้อหาอย่างเข้าถึงประสบการณ์ในการปลูกผักอย่างมีความสุขนะคะ..

คุณอิงจันทร์ ขอบคุณมากค่ะที่เข้ามาเยี่ยมอ่านการถอดบทเรียนของ กลุ่ม"ดังลมหายใจ"..รออ่านของ คุณณัฐพัชร์ ที่คงกำลังมีร่างเตรียมไว้แล้วนะคะ..

คุณนายดอกเตอร์ ขอบคุณมากค่ะสำหรับดอกไม้ที่มอบแก่บันทึกถอดบทเรียน ของกลุ่ม"ดังลมหายใจ" ซึ่งมีประเด็นที่น่าศึกษาในเชิงลึกของครอบครัวและชุมชนที่น่าสนใจจริงๆค่ะ..

..พี่ใหญ่จะรออ่านกลุ่มของ คุณนุชและคุณศิลา นะคะ :

6. กลุ่ม ความดี ความงาม ความสุข

• Sila Phu-Chaya
  
• คุณนายดอกเตอร์

 

คุณ blue star ขอบคุณมากค่ะที่แวะมามอบดอกไม้แก่กลุ่ม "ดังลมหายใจ"..เป็นกำลังใจที่ดีมากแก่สมาชิกของเราค่ะ

[หนานเกียรติ]

สวัสดีครับพี่ใหญ่...

แวะมาเยี่ยมเยียนและทักทายด้วยความระลึกถึงครับ...

[นงนาท สนธิสุวรรณ]

คุณหนานเกียรติ ขอบคุณมากค่ะที่แวะมาฝากความรำลึกถึงกัน..ป่านนี้ หลานเฌวาคงโตขึ้นมากแล้วนะคะ..ฝากคิดถึง น้องกวาง ด้วยค่ะ..

[ขจิต ฝอยทอง]

• พี่ใหญ่ครับ
• เพิ่งว่างเข้ามา
• งานรัดตัว แต่ไม่รัดหัวใจ 555
• พยายามตามอ่านให้ครบทุกตอน
• ตอนนี้อ่านหนังสือที่พี่ให้มาจบแล้ว
• โอโห เป็นพลังแห่งชีวิตในการทำงานมาก
• จะมาเขียนทีหลังนะครับ
• ขอบคุณมากๆๆครับ
• สมัยเด็กๆๆเจอเรื่องแบบนี้
• ปัจจุบันหายากมากๆๆ

การขายผัดไทยแบบเงินเชื่อ ที่ผู้ซื้อนำเงินมาชำระภายหลัง (สัจจะ)

 

http://gotoknow.org/blog/wirat-kamsrichan/290078

[ขจิต ฝอยทอง]

• เปิดบันทึกล่าสุดพี่ไม่ได้ครับ
• ไม่ทราบว่าเกิดจากอะไร

[นงนาท สนธิสุวรรณ]

ดร.ขจิต ขอบคุณมากค่ะสำหรับดอกไม้ที่มอบแก่บันทึกถอดบทเรียนของ กลุ่มดังลมหายใจ และดีใจแทน ผศ.ดร.วิรัตน์ ที่ได้ย้อนเรื่องราวชีวิตครอบครัวที่มีคุณค่าต่อความสัมพันธ์ในชุมชนที่สมควรรักษาและพัฒนาต่อไป..

...บันทึกล่าสุดของพี่ใหญ่เป็นประเด็น ความคาดหวังต่อการรักษาและพัฒนาวัฒนธรรมของสถาบันครอบครัวสู่สังคม

http://gotoknow.org/blog/nongnarts/433705?refresh_cache=true