เรื่องเล่า "วิชาชีวิต"<๑๐> เรามาศึกษาเพื่ออะไร?

เป้าหมายสูงสุดของการศึกษา คือการเรียนรู้เพื่อเสียสละประโยชน์ส่วนตน สร้างประโยชน์ให้กับสังคมส่วนรวมโดยไม่ทำลายธรรมชาติสิ่งแวดล้อม

    ที่โรงแรม Sandalay พัทยาเหนือ ในการสัมมนารายวิชาการศึกษาทั่วไปวันที่ ๒ (๒๗ มีนาคม ๒๕๕๒) ได้เชิญศาสตราจารย์ ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์ มาบรรยายในหัวข้อ "วิชาศึกษาทั่วไปกับการสร้างความเป็นพลเมืองและพลโลก"

    ตอนหนึ่งได้บรรยายว่า "การศึกษา" ของเรานั้น ศึกษาไปเพื่ออะไร แนวคำตอบนั้นมีอยู่ด้วยกันเพื่อ 3 วัตถุประสงค์/หรือ 3 ระดับใหญ่ๆ คือ

1. การศึกษาเพื่ออัตตา
2. การศึกษาเพื่อชีวา
3. การศึกษาเพื่อปวงประชา

   ผมคิดว่านี่เป็นแนวคิดทางการศึกษาแบบหนึ่งที่เข้ากับสถานการณ์ปัจจุบัน และย้อนหลังกลับไปได้สัก 100 ปี เลยทีเดีย

การศึกษาเพื่ออัตตาคือ การศึกษาเพื่อประโยชน์ส่วนตน เรียนให้จบเพื่อรับใบปริญญา ซึ่งเป็นใบเบิกทาง มีความรู้พอเป็นเครื่องมือสำหรับประกอบอาชีพและเอาตัวรอดได้ในสังคมที่มีการแข่งขันสูง : คนส่วนใหญ่ก็ตกอยู่ในวังวนของการศึกษาเพื่อการนี้

การศึกษาเพื่อชีวา คือ การศึกษาเพื่อเข้าใจความหมายของชีวิต รู้ว่าตัวเองมีคุณค่าเพื่อสร้างคนให้เป็นมนุษย์ ที่มีคุณธรรมจริยธรรม มีความเข้าใจการอยู่ร่วมกับผู้อื่น เรียนเพื่อรู้ ไม่ใช่เรียนเพื่อสอบ และเป็นผู้เรียนรู้ที่สามารถอยู่ร่วมกับคนในสังคมได้อย่างมีความสุข สามารถเรียนรู้กับใครก็ได้ทุกแห่งหน ไม่ใช่เฉพาะภายในห้องเรียนเท่านั้น

การศึกษาเพื่อปวงประชา เป็นเป้าหมายสูงสุดของการศึกษา ที่ค่อนข้างจะเป็นอุดมการณ์สักหน่อย ผู้เรียนจะต้องมีคุณธรรมจริยธรรมและจิตอาสา มีวิธีคิด พร้อมที่ใช้ความรู้ความสามารถช่วยเหลือหรือสร้างประโยชน์ให้แก่ส่วนรวม มองเห็นประโยชน์ของสังคมโดยรวมก่อนประโยชน์ส่วนตัว

   พ่อแม่ ครูบาอาจารย์ทั้งหลาย ต้องทำตัวเป็นครูต้นแบบ เพื่อให้มีผู้เรียนมีจุดประสงค์ที่สามอยู่ในจิตใต้สำนึก และพร้อมที่จะพัฒนาตัวเอง จากการศึกษาเพื่ออัตตา, เพื่อชีวา และก้าวเข้าสู่การศึกษาเพื่อปวงประชาในที่สุด