มาตรฐานด้านผู้เรียนที่มีความสัมพันธ์กัน

    ผลการประเมินภายนอกของ สมศ. มักพบมาตรฐานที่โรงเรียนยังมีปัญหาที่ไปไม่ถึงดวงดาว คือมาตรฐานด้านผู้เรียน มาตรฐานที่ 4 (การคิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ฯ) มาตรฐานที่ 5 (ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน) และมาตรฐานที่ 6 (การใฝ่รู้ใฝ่เรียน)

     พอ สมศ.มีข้อเสนอแนะให้โรงเรียนนำไปปรับปรุงพัฒนาในเรื่องดังกล่าว โรงเรียนก็มีแผนโครงการรองรับทันที (เพื่อให้เกิดผลต่อการประเมินอิงสถานศึกษาในรอบต่อไป) ซึ่งก็มักจะไปเน้นเรื่องการคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์ฯ และเรื่องผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกัน  และกิจกรรมส่งเสริมก็ยังไม่เห็นกลวิธีที่จะพัฒนาผู้เรียนอย่างเป็นรูปธรรมที่ยั่งยืนนัก  แต่ก็ถือว่ายังดีที่มีความตระหนักและมีความพยายามเกิดขึ้นแล้ว
     หากวิเคราะห์จาก 3 มาตรฐานนี้เพื่อเล็งผลการพัฒนาที่เป็นระบบและเป็นองค์รวม เราจะเห็นความสัมพันธ์ของปัญหาและสาเหตุของปัญหาที่เกี่ยวเนื่องกัน  ซึ่งผมคิดว่าสาเหตุของปัญหาที่ทำให้มาตรฐานที่ 4 และ 5 ไม่บรรลุผลน่าจะมาจากมาตรฐานที่ 6   เพราะถ้านักเรียนอ่านหนังสือไม่ออก  อ่านหนังสือไม่คล่อง และไม่รักการอ่าน แล้วก็จะขาดข้อมูลความรู้  เมื่อขาดข้อมูลความรู้ก็จะเป็นปัญหาไปสู่การคิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ โดยจะขาดความมั่นใจในตนเอง หรือไม่ก็ใช้แต่สามัญสำนึกในการคิดแก้ปัญหา  ทำให้ความรู้ไม่พัฒนา และมีผลกระทบไปยังผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนด้วย

       ถ้าเรายังจำเรื่องจุดมุ่งหมายในการจัดการศึกษาของ บลูม ในเรื่องพุทธิพิสัย ได้ ซึ่งมีขั้นตอนว่า 1)ความรู้ความจำ  2)ความเข้าใจ  3)การนำไปใช้  4)การวิเคราะห์  5)การสังเคราะห์  และ 6)การประเมินค่า  คงพออธิบายได้ว่า ความรู้ความจำ ความเข้าใจจะเป็นพื้นฐานไปสู่การคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์  ดังที่ผมเคยพูดว่า "ถ้าแน่นและแม่นในเนื้อหาลีลาก็มาเอง" ซึ่งหลายคนกลับดูถูกว่าเป็นความคิดของครูโบราณ  แต่เมื่อพิสูจน์ระยะยาวออกมาก็ประจักษ์แจ้งความจริงออกมาแล้ว  จนปัจจุบันหน่วยงานพัฒนาครู โดยเฉพาะ ก.ค.ศ.จึงหันมาพัฒนาด้านความรู้(Knowledge)ตามสาระที่สอนของครูกันอย่างจริงจังมากขึ้น
        จึงเป็นข้อคิดให้โรงเรียนในการพัฒนามาตรฐานด้านผู้เรียน  ในกลุ่มนี้น่าจะลองทบทวน และร่วมกันคิดกำหนดวิธีการให้มีความสัมพันธ์และต่อเนื่องกันในกลุ่มมารตฐานทั้ง 3 นี้ด้วย